Hiljade ljudi demonstrirale su juče tokom službi u poljskim crkvama protiv odluke suda koja vodi do skoro potpune zabrane abortusa u toj zemlji, a pojedini učesnici protesta su ispisivali slogane na zgradama dok su drugi u parkovima na žicama raširili crno donje rublje.
Ovo je prvi put da su protesti održani direktno u crkvama, ispred i unutar njhih, u ovoj dominantno katoličkoj zemlji gdje se nakon odluke Ustavnog suda već peti dan za redom održavaju demonstracije.
„Ovdje sam danas zato što me nervira da u jednoj sekularnoj zemlji crkva odlučuje kakva ja prava imam, šta mogu da uradim i šta nije dozvoljeno“, kazala je za Rojters 26-godišnja Julija Miotk protestujući ispred jedne crkve u Varšavi.
Odlukom da je abortus usljed deformiteta fetusa neustavan, van zakona je stavljen jedan od do sada najčešćih razloga za prekid trudnoće u Poljskoj, a ova zemlja se u tom pogledu dodatno udaljila od evropskog mejnstrima. Nekoliko desetina demonstranata prekinulo je misu u Poznanu, na zapadu Poljske, uzvikujući „dosta je bilo“ ističući ispred oltara transparente na kojima je pisalo „katoličkim ženama je takođe potrebno pravo na abortus“, prenijela je državna novinska agencija PAP.
U Krakovu, demonstranti su okačili crno donje rublje i drugu odjeću na žicama između drveća, dok se u Lodsu u centralnoj Poljskoj, oko 2000 ljudi okupilo ispred katedrale uzvikujući „odvojite crkvu od države“.
Aktivisti širom zemlje nosili su postere na kojima su naslikane razapete trudne žene. U Varšavi demonstranti su na jednoj od crkava napisali „abortus bez granica“, prenijela je agencija PAP. Na zidu druge crkve napisano je „okrvavili ste ruke“. Pojedini građani su sveštenicima davali kartice sa znakom munje, koja je simbol njihovog protesta, umjesto tradicionalne donacije tokom mise. Desničarski mediji u Poljskoj demonstracije su nazvali „skandaloznim protestima feministkinja“.
Lideri protesta tvrde da je poljska konzervativna vladajuća partija Prava i pravde (PiS) iskoristila sud kako bi promijenila politiku i zadovoljila uticajnu Poljsku rimokatoličku crkvu. Partija odbacuje takve tvrdnje.
Vlada koju predvodi PiS reformisala je Ustavni sud, i od tada je ta institucija na meti optužbi da njome upravljaju sudije lojalne vlasti. Promjene u Ustavnom sudu su dio kontroverznih ustavnih reformi zbog kojih je Poljska u sporu sa EU koja optužuje tu zemlju da podriva nezavisnost pravosuđa i vladavinu prava. Odluka o novim ograničenjima prava na abortus donijeta je nakon brojnih diskriminatornih izjava protiv LGBT populacije u Poljskoj.
Prošle nedjelje, predsjednik je za ministra obrazovanja imenovao čovjeka koji tvrdi da poripadnici LGBT populacije nijesu jednaki „normalnim ljudima“, koji se zalaže za fizičko kažnjavanje i smatra da je ključna svrha žena u životu da imaju djecu.
Prema podacima Ministarstva zdravlja u Poljskoj je 2019. godine sprovedeno 1110 zakonitih abortusa, uglavnom zbog deformiteta fetusa. Grupe za zaštitu ženskih prava procjenuju da se godišnje oko 200 000 procedura za prekid trudnoće sprovede nezakonuto ili u inostranstvu.
U Poljskoj je sada abortus zakonit u slučajevima incesta, silovanja i ukoliko trudnoća ugrožava zdravlje ili život majke. Organizatori protesta najavili su nove demontracije uključujući i blokadu gradova, nacionalni štrajk i ulične proteste.
Protesti se od četvrtka održavaju upkos zabrani skupova većih od pet osoba koja je na snazi u okviru mjera protiv širenja koronavirusa.
Pravo na abortus u Evropi
Uprkos tome što je abortus zakonit u većem dijelu Evrope, žene se ipak suočavaju sa poteškoćama kada u pojedinim državama žele da prekinu trudnoću.
Slijede ključne činjenice o pravu na abortus u Evropi, zasnovane na podacima Centra za reporoduktivna prava i Svjetske zdravstvene organizacije.
- U Evropskoj uniji, abortus na zahtjev (kada isključivo žena donosi tu odluku) zakonit je u Austriji, Belgiji, Bugarskoj, Hrvatskoj, Kipru, Češkoj Republici, Danskoj, Estoniji, Francuskoj, Njemačkoj, Grčkoj, Mađarskoj, Irskoj, Italiji, Letoniji, Litvaniji, Luksemburgu, Holandiji, Portugalu, Rumuniji, Slovačkoj, Sloveniji, Španiji i Švedskoj.
- Šest evropskih država ne dozvoljavaju abortus na zahtjev ili imaju veoma stroge zakone. Andora, Malta i San Marino ne dozvoljavaju abortus uopšte. Monako i Lihtenštajn dozvoljavaju abortus samo u slučajevima kada je trudnoća rizična po zdravlje žene, u slučaju silovanja ili deformiteta fetusa, kakav je bio slučaj i u Poljskoj prije odluke od četvrtka.
- Zakon u 15 evropskih država, uključujući Italiju i Španiju, i dalje zahtijeva obavezni vremenski period koji mora proteći od trenutka kada je abortus zatražen do izvršenja procedure.
- U 12 evropskih država, uključujući Mađarsku i Njemačku, žene se moraju podvrgnuti savjetovanju ili obavezno dobiti informacije od svojih ljekara prije abortusa.
- U Sjevernoj Irskoj, skoro godinu dana nakon što je britanski parlament glasao za legalizaciju abortusa, žene se i dalje suočavaju sa preprekama usljed čega pojedine odlaze u Englesku ili Irsku kako bi prekinule trudnoću.
- Abortus je zakonit u Italiji tokom prvih 90 dana trudnoće ali nije ga lako obaviti. Prema podacima Ministarstva zdravlja oko 69 odsto ginekologa i 46 odsto anesteziologa odbija da radi abortuse zbog moralnih načela.
- Mada je abortus legalan u Njemačkoj, smatra se zločinom ukoliko nije obavljen pod određenim okolnostima, uključujući i to da mora biti urađen u roku od 12 nedjelja od začeća. Trudnoća može biti prekinuta i kasnije na osnovu medicinskih razloga i ukoliko je rezultat silovanja ili seksualnog zlostavljanja.
- U Hrvatskoj ljekari mogu da odbiju da asistiraju prilikom abortusa.
Bonus video:
