Radikalno različita iskustva sa pandemijom kovida-19 stvorila su toksične geografske, generacijske i društvene podjele širom Evrope koje bi mogle oblikovati politiku kontinenta narednih godina, prema rezultatima studije Evropskog savjeta za spoljne odnose (ECFR).
Istraživanje koje je ECFR zasnovao na ispitivanju javnog mnjenja u 12 članica Evropske unije pokazuje “priču o dvije pandemije i dvije Evrope”, pri čemu je prethodnih 18 mjeseci uzelo značajno različit danak u regijama, starosnim grupama i pojedincima u bloku, prenio je “Gardijan”.
“Evropa je danas kontinent podijeljenih iskustava: pojavile su se oštre podjele koje bi mogle biti ozbiljne kao i one iz dužničke krize u eurozoni i migrantske krize 2015. godine”, kazao je Mark Leonard, direktor i suosnivač ECFR-a i koautor izvještaja.
Iako je ukupno 54% Evropljana reklo da nije ozbiljno pogođeno pandemijom, ta brojka je prikrila velike razlike, pri čemu je većina u južnoj i istočnoj Evropi prijavila značajne lične izazove - dok su je oni u sjevernoj i zapadnoj Evropi uglavnom vidjeli kao “sport za gledaoce”.
Ukupno 72% ispitanika u Danskoj, 65% u Njemačkoj, 64% u Francuskoj i 63% u Holandiji reklo je da koronavirus nije nanio njima, njihovoj porodici ili prijateljima ozbiljnu bolest, težak gubitak ili ekonomsku nevolju u posljednjih 18 mjeseci.
Ove brojke su, međutim, u drastičnoj suprotnosti sa zemljama istočne i južne Evrope, gdje se većina u Mađarskoj (65%), Španiji (64%), Portugalu (61%), Poljskoj (61%), Bugarskoj (59%) i Italiji (51%) izjasnila suprotno.
Istraživanje je takođe otkrilo dubok generacijski jaz povodom uticaja pandemije, pri čemu je skoro dvije trećine (64%) ispitanika starijih od 60 godina u 12 zemalja reklo da nisu doživjeli lične posljedice, u poređenju sa 43% mlađih od 30 godina.
Bilo je i odstupanja: većina mlađih od 30 godina u dvije zemlje zapadne Evrope, Francuskoj i Danskoj, saopštila je da nije patila od pandemije, dok je većina starijih od 60 godina u četiri istočne i južne zemlje - Španija, Portugal, Mađarska i Poljska - saopštila da jeste.
Međutim, širom 12 država u kojima je sprovedeno ispitivanje, generacijski jaz je “jedna od najdramatičnijih podjela koje je ovo ispitivanje otkrilo”, rekao je drugi koautor Ivan Krastev. On je istakao da su se vlade širom Evrope s pravom usredsredile na spasavanje života najstarijih, ali da je to očigledno imalo svoju cijenu.
“Vrijeme je da se kreatori politike usredsrede na probleme mladih”, rekao je Krastev. “Čitava jedna generacija osjeća da je njihova budućnost žrtvovana zarad njihovih roditelja i baba i djedova.”
Taj osjećaj je doprinio porastu cinizma među mladim ljudima o namjerama vlada prilikom uvođenja kovid ograničenja, pokazala je anketa, pri čemu je čak 43% mlađih od 30 godina reklo da su skeptični prema motivima vlada.
Oko 20% ispitanika mlađih od 30 godina reklo je da su korona restrikcije bile “izgovor za kontrolu javnosti”, dok je 23% ocijenilo da je cilj bio “da se stvori utisak da ima kontrolu”. Nasuprot tome, 71% starijih od 60 godina reklo je da vjeruje da su mjere imale za cilj suzbijanje širenja virusa.
U svim anketiranim zemljama, istraživanje je pokazalo da 64% ispitanika ima veliko povjerenje i drži da su zvanične odluke vođene javnom bezbjednošću, dok oko 19% sumnja da one imaju za cilj da prikriju vladinu nemoć i nesposobnost. Oko 17% je ocijenilo je glavni cilj restriktivnih mjera povećanje kontrole vlade nad životima ljudi.
Najniži procenat onih koji imaju veliko povjerenje je u Poljskoj (38%), Bugarskoj (50%) i Francuskoj (56%) - pri čemu velika manjina francuskih ispitanika (24 odsto, odnosno 34 odsto među pristalicama ultradesničarkog Nacionalnog okupljanja) kaže da vjeruje da je cilj vladine kovid strategije uglavnom kontrolisanje javnosti.
Podaci su otkrili i oštru podjelu između ljudi koji su pandemiju doživjeli kao zdravstvenu krizu, od kojih je većina imala povjerenja u motive svoje vlade, i onih koji su je doživjeli više kao ekonomsku katastrofu, koji su uglavnom bili manje povjerljivi i sumnjičaviji.
Ispitivanje je takođe pokazalo da je samo 22% Evropljana reklo da se osjeća “slobodno” da vodi život kako smatra da je prikladno u eri kovida, što je veliki pad u odnosu na 64 odsto onih koji su rekli da su se osjećali slobodno prije prvih velikih efekata pandemije u Evropi u martu 2020.
Studija je pokazala da je udio onih koji se osjećaju “neslobodno” znatno veći među građanima koji su pretrpjeli ekonomske, a ne zdravstvene posljedice, a najizraženiji je u najvećoj ekonomiji bloka, Njemačkoj, gdje je 49% ispitanika reklo da se više ne osjeća slobodno u svom svakodnevnom životu.
Autori izvještaja sugerišu da je to pitanje važno zbog značajne promjene načina na koji se političke stranke odnose prema slobodi nakon pandemije, pri čemu mnoge glavne stranke užurbano prihvataju ponekad prinudnu akciju centralne vlade, a mnoge populističke partije postaju slobodarskije.
Anketiranje, sprovedeno u maju i junu na reprezentativnim uzorcima od više od 1.000, otkrilo je važne razlike i društvene tenzije između i unutar država članica EU koje bi trebalo da podstaknu EU i nacionalne vlade da ozbiljno razmisle o donošenju odluka u vezi sa javnim zdravljem, ekonomskim prilikama i ideji slobode, kažu autori.
Ono je pokazalo podjele između onih “koji su se suočili sa ličnim traumama od pandemije i onih koji nisu; onih koji favorizuju dugoročne restrikcije i onih koji misle da građanske slobode moraju biti vraćene u potpunosti; i, što možda izaziva najveću zabrinutost, onih koji vjeruju motivima svoje nacionalne vlade i oni koji ne vjeruju”, rekao je Leonard.
Načini na koje je pandemija uticala na ljude “stvorili su različite perspektive u mnogim zemljama, a takođe su doveli do toga da se perspektive u državama članicama na sjeveru i zapadu razlikuju od onih na jugu i istoku”, zaključila su dvojica autora.
“Podjele oko javnog zdravlja, ekonomskog žrtvovanja i ideje slobode mogle bi se ispostaviti kao dugotrajne, ali je najdramatičnija podjela možda ona između generacija. Ove podjele mogle bi stvoriti novo političko doba u Evropi dok prodiru u javnost.”
Bonus video:
