Demokratska unionistička partija (DUP) Sjeverne Irske blokirala je danas konstituisanje parlamenta u Belfastu i najavila nastavak bojkota dok vlada u Londonu ne ukine trgovinska pravila za period poslije Bregzita.
Taj potez DUP, partija koja je druga po snazi u sjevernoirskom parlamentu, produbljuje političku krizu u tom dijelu Ujedinjenog Kraljevstva, a podstiče i spor Londona i EU koji bi mogao da preraste u trgovinski rat dvije strane.
DUP je osvojila drugo mjesto na prošlonedjeljnim parlamentarnim izborima u Sjevernoj Irskoj, dok je najviše mandata dobila irska nacionalistička partija Šin fejn koja zagovara ujedinjenje dvije Irske.
To je prvi put da je Šin fejn, stranka povezana sa nekadašnjom Irskom republikanskom armijom, osvojila najviše glasova.
Prema pravilima o podjeli vlasti u Sjevernoj Irskoj, rezultati izbora znače da partiji Šin fejn pripada mjesto premijera, a da DUP treba da ima zamjenika predsjednika vlade.
Vlada ne može da bude formirana dok se oba mjesta ne popune, a DUP tvrdi da neće učestvovati u vlasti ako ne budu ukinute granične kontrole robe koja u Sjevernu Irsku stiže iz Velike Britanije.
Takav stav DUP je danas, na konstitutivnoj sjednici, osujetio izbor predsjednika parlamenta Sjeverne Irske, bez čega skupština ne može da funkcioniše.
Zajednička vlada protestantskih unionista, pristalica zajedničke države sa Velikom Britanijom, i proirskih katoličkih republikanaca, često se suočavala sa blokadom odlučivanja prethodnih godina.
Britanski izlazak iz EU (Bregzit) dodatno je narušio političku ravnotežu u Sjevernoj Irskoj.
Lider DUP Džefri Donaldson rekao je danas da zabrinutost njegove stranke zbog novih trgovinskih pravila, poznatih kao Protokol o Sjevernoj Irskoj, "nije samo obična politička prepirka".
"Protokol je direktan izazov principima koji su u osnovi svakog sporazuma postignutog u Sjevernoj Irskoj u posljednjih 25 godina mirovnog procesa", kazao je Donaldson.
Aranžmani za Sjevernu Irsku poslije Bregzita su najosjetljivije pitanje u procesu razlaza Ujedinjenog Kraljevstva od EU, okončanog na kraju 2020. godine.
Prema Protokolu, na granici između Sjeverne Irske, koja je dio Ujedinjenog Kraljevstva, i Republike Irske, nezavisne države i članice EU, nema carinske kontrole i drugih provjera, jer je otvorena granica ključni stub mirovnog procesa kojim je okončano višedecenijsko nasilje u Sjevernoj Irskoj.
Međutim, na granici se ipak vrše provjere određene robe koja u Sjevernu Irsku ulazi iz Velike Britanije, poput mesa i jaja.
Tome se protive DUP i drugi sjevernoirski unionisti koji tvrde da je time stvorena barijera između Sjeverne Irske i ostatka Ujedinjenog Kraljevstva, koja šteti kompanijama i podriva britanski identitet pristalica jedinstvene države sa Velikom Britanijom.
Sa druge strane, Šin fejn i druge nacionalističke i nesvrstane stranke, koje su u zbiru dobile većinu glasova na prošlonedjeljnim izborima, žele da Protokol o Sjevernoj Irskoj ostane na snazi.
Vlada britanskog premijera Borisa Džonsona navodi da je politički ćorsokak u Belfastu dokaz da nova pravila destabilizuju mirovni sporazum u Sjevernoj Irskoj iz 1998. i da će ona jednostrano suspendovati neka pravila ako EU ne pristane na velike promjene.
Bonus video:
