Nakon višemjesečne istrage i uslijed zabrinutosti zbog rasprostranjene korupcije u Mađarskoj, Evropska komisija planira da predloži Evropskom savjetu da obustavi značajnu isplatu sredstava EU fondova namijenjenih administraciji premijera Viktora Orbana.
Iako postoje sumnje u Orbanova obećanja o reformama, pretpostavlja se da bi Brisel mogao da pruži Budimpešti još jednu priliku da izbjegne gubitak milijardi eura, prenosi Radio slobodna Evropa (RSE) pisanje svjetskih medija.
Izvršna vlast Evropske unije preporučiće obustavu milijardi eura namijenjenih Mađarskoj zbog problema s korupcijom, navodi Rojters.
Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen rekla je u svom godišnjem govoru o politici u Evropskom parlamentu 14. septembra da će suspendovati finansiranje za članice koje ugrožavaju demokratiju, posebno ističući korupciju.
Iako nije direktno pomenula Mađarsku, dvojica evropskih zvaničnika su za Rojters kazali da se očekuje da će Komisija 18. septembra izdati preporuku za suspenziju do 70 odsto od 22,5 milijardi eura iz fondova namijenjenih Mađarskoj iz budžeta Evropske unije za 2021-2027.
Mađarska forinta i obveznice oslabile su ove nedjelje nakon što su evropski poslanici osudili Orbana zbog ukidanja prava migranata, homoseksualaca i žena, kao i nezavisnosti medija, akademika i sudova.
Mađarski premijer Orban negira takve kritike, ali je pod pritiskom da obezbijedi sredstva za svoju oštećenu ekonomiju, pojašnjava Rojters i dodaje da je Budimpešta obećala da će osnovati agenciju za borbu protiv korupcije i više puta je ponavljala da se nada dogovoru sa Briselom.
Bilo kakvo smanjenje fonda bi bilo povrh otprilike šest milijardi eura iz odvojenog ekonomskog stimulansa za posljedica pandemije Kovid-19 koji je bio namijenjen Mađarskoj, ali ga je Komisija blokirala zbog istih zabrinutosti za korupciju.
Nakon što Evropska komisija formalizuje svoju preporuku o smanjenju sredstava za Orbanovu administraciju, članice EU će donijeti konačnu odluku u roku od tri mjeseca i biće potrebna kvalifikovana većina da bi prijedlog izvršne vlasti stupio na snagu, ukazuje Blumberg.
Mađarska je prva zemlja koja je podvrgnuta istrazi prema novim pravilima koja dozvoljavaju Evropskoj uniji da kažnjava članice koje potkopavaju njene finansijske interese. Komisija je provela mjesece istražujući eroziju vladavine prava tokom Orbanove vladavine koja traje više od decenije.
Orbanova vlada, koja je već izgubila pristup nekim fondovima dok očekuje ishode istrage, nada se da će iskoristiti više od 40 milijardi eura sredstava iz budžeta EU do 2027. godine. Nedavno je ponudila osnivanje agencije za borbu protiv korupcije i izmjenu niza zakona, uključujući zakone o javnim nabavkama, kako bi se ublažila zabrinutost Evropske komisije.
Komisija planira da predloži da lideri EU daju Orbanu vremena da ispuni svoja obećanja da će obuzdati korupciju, rekao je jedan od zvaničnika za Blumberg, naglasivši da će Mađarska imati mjesec dana da postupi po preporukama Brisela, ali taj rok može biti produžen.
Iako planira da predloži smanjenje fondova EU za Mađarsku jer su ustanovljeni ozbiljni problemi sa javnim nabavkama, za koje je Komisija zaključila da predstavljaju kršenje principa vladavine prava, Brisel i dalje otvara vrata kompromisu, ukazuje Politiko.
Otkako je došao na vlast prije više od 20 godina, Orban se suočava s kritikama grupa za građanska prava i međunarodnih institucija zbog podrivanja demokratskih standarda, dok je Brisel posebno zabrinut zbog zloupotreba javnih sredstava za bogaćenje ličnosti bliskih vladajućoj stranci Fideš.
Evropska komisija se dugo sukobljavala s Budimpeštom oko pitanja korupcije, ali je u aprilu, nakon što je Orban ostvario četvrtu ubjedljivu pobjedu na izborima, prvi put pokrenula istragu koja bi mogla dovesti do toga da zemlja izgubi milijarde.
Ipak, ukazuje Politiko, Brisel je istovremeno spreman da prizna da su mađarske vlasti proteklih sedmica predložile niz reformi.
Iako je Orbanova vlada najavila formiranje novog tijela za borbu protiv korupcije, kao i okvir za procjenu postupaka javnih nabavki, mađarske grupe civilnog društva dijele ozbiljnu zabrinutost oko toga da li će vladini prijedlozi zaista poboljšati njen učinak u borbi protiv korupcije.
Dugo zabrinuta zbog onoga što naziva erozijom vladavine prava pod Orbanom, EU smatra da je navođenje Orbana da promijeni kurs od vitalnog značaja za jačanje demokratije i jedinstva EU. Neuspjeh može da razvodni EU, ojača polarizaciju ili čak ponovo pokrenuti razgovore o potencijalnom izlasku Mađarske iz Unije, ukazuje analiza Blumberga objavljena u Vašington postu.
Otkako je, od 2010, na vlasti, Orban je nastojao da ograniči prava manjina i nezavisnih institucija, dok mu je velika parlamentarna većina omogućila promjenu ustava koji su opozicioni kritičari osudili kao napad na demokratiju i ljudska prava. Takođe je pronašao saveznike u populistima u Poljskoj, Francuskoj i Italiji.
Novi pravni proces usvojen 2020. omogućava EU da potencijalno prekine finansiranje kada bi njeni finansijski interesi mogli biti ugroženi. Takozvani mehanizam uslovljavanja pokrenut je krajem aprila i Evropskoj komisiji je dat rok do kraja septembra da iznese preporuku Evropskom savjetu.
Iako je u protekloj deceniji Orban bio vješt u nadmudrivanju institucija EU i dok njegova obećanja o reformama kritičari opisuju kao prazna, ovog puta, ističe se u analizi, EU bi mogla da uslovljava isplatu novca stvarnom implementacijom bilo kakvih obećanja.
Bonus video:
