Dan uoči 70. godišnjice od smrti Josifa Staljina, osjećanja prema ratnom lideru Sovjetskog Saveza ostaju pomiješana u državama u kojima je nekada upravljao gvozdenom pesnicom.
Tokom tri decenije diktature, Staljin je nadgledao brzu industrijalizaciju i pobjedu nad nacistima, ali takođe i smrt miliona ljudi u progonima, gulazima i od gladi.
U trenutku konflikta Rusije sa Ukrajinom, za koji Kremlj tvrdi da je nova egzistencijalna bitka za nacionalni opstanak, sjećanja na sovjetskog diktatora su sve prisutnija, piše Rojters.
”Prvo, hvala mu na pobjedi (u Drugom svjetskom ratu), kazala je 21-godišnja Madina izražavajući tipično pomiješana osjećanja prema Staljinovoj zaostavštini kakvu ima većina ljudi na ulicama Moskve.
”Drugo, on je za mene negativna osoba zbog velikog stradanja ljudi. Mnogo pogubljenja, ubistava, progona, zabrane umjetnosti i slično. Stoga je nemoguće imati jasan stav”, dodala je ona za Rojters, odbijajući da se predstavi punim imenom.
Staljin je preminuo 5. marta, u 74. godini.
Mada javne komemoracije ostaju uglavnom tabu tema a ulice više ne nose njegovo ime, njegova reputacija je proteklih godina doživjela svojevrsni preporod, ističe Rojters.
Istraživanje ruskog Levada centra iz 2021. godine pokazalo je da 45 odsto ljudi izražava “poštovanje” prema Staljinu, dok 48 odsto podržava podizanje spomenika u njegovu čast.
”Zašto bih imao loš stav prema njemu?”, kazao je stanovnik Moskve 31-godišnji Andrej, hvaleći Staljina kao snažnu ličnost čiju ratnu pobjedu treba slaviti.
Ruski predsjednik Vladimir Putin, koji sebe predstavlja kao nasljednika careva iz prošlosti, pohvalio je Staljina kao ratnog lidera ali je osudio njegove domaće politike kao “totalitarne”.
Od početka sukoba u Ukrajini, Kremlj - koji tvrdi da se bori protiv ukrajinskih “neonacista” - pokušava da preuzme Staljinov ratni plašt, prikazujući svoju kampanju kao stavljanje tačke na nedovršene poslove iz Drugog svjetskog rata.
U februaru, Putin je posjetio Volgograd - koji je jedno vrijeme nosio naziv Staljngrad - kako bi obilježio 80. godišnjicu od bitke koja je bila prekretnica u ratu.
”Nažalost svjedoci smo da nacistička ideologija u modernom obliku i manifestaciji ponovo direktno prijeti bezbjednosti naše zemlje”, kazao je on.
Ukrajina tvrdi da Putin ispoljava istu “genocidnu” brutalnost kao Staljin.
U Staljinovom rodnom gradu Goriju u Gruziji, mnogi imaju pozitivan stav prema sovjetskom lideru, iako je njihova država nezavisna od Rusije sa rasprostranjenom podrškom Ukrajini.
”Većina u Goriju cijeni Staljina. Kao istorijska ličnost on je veliki čovjek i osoba koja je vladala gvozdenom pesnicom”, kazao je za Rojters stanovnik Jakob Kikriašvili, 48.
”Međutim stav prema njemu se mijenja. Mlađa generacija je agresivnija prema njemu”, dodao je on.
Rođen kao Josif Džugašvili u skromnoj porodici 1878, mladi Staljin je djetinjstvo proveo u Goriju prije odlaska na studije u obližnji Tbilisi. Danas je Staljinov muzej najpoznatija turistička atrakcija u Goriju.
Gruzijska vlada je 2010. naredila uklanjanje statue Staljina u trom gradu, uz obrazloženje da je ne zaslužuje.
Cotne Gogijašvili, stanovnik Gorija u ranim dvadesetim godinama, kazao je da mada stariji ljudi u gradu i dalje “obožavaju” Staljina, mlađe generacije ne misle tako. “Većina mladih ljudi ga ne voli, i ja mislim da je to dobro”.
Bonus video:
