Rođeni prije 20 godina kada su njihove zemlje ušle u Evropsku uniju, cijela jedna generacija mladih ljudi odrastala je kao građani bloka uživajući u pravima i slobodama za koje njihovi roditelji nijesu znali.
Evropska unija je 2004. godine donijela istorijsku odluku da primi u članstvo osam država koje su prethodno bile pod sovjetskim uticajem, kao i Maltu i Kipar, što je služilo kao ključni korak ka ujedinjenju Evrope. Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen je u govoru prošle nedjelje taj važni trenutak u procesu integracija EU nazvala “rađanjem nove ere”. Ona je istakla da je proteklih 20 godina, gotovo 450 miliona Evropljana uživalo slobodu kretanja u proširenoj Uniji. Ekonomije tada novih članica su procvjetale, njihova poljoprivredna proizvodnja se utrostručila, a stopa nezaposlenosti je prepolovljena.
Dok niz centralnih i istočnoevropskih zemalja danas, 1. maja, obilježava godišnjicu pristupanja Evropskoj uniji, mladi Česi, Poljaci i Estonci razmišljaju o uticaju EU na njihove živote i o njihovoj viziji za njenu budućnost.
Prvi put ova generacija može glasati na izborima za Evropski parlament, koji će se održati od 6. do 9. juna. Dok se suočavaju sa političkim pejzažom koji je znatno drugačiji u odnosu na komunističke dane njihovih roditelja, svijest o brojnim prilikama je ipak izmiješana sa određenim nezadovoljstvom.
Očekuje se da ekstremna desnica ostvari značajan uspjeh u svim djelovima kontinenta, a ruska invazija na Ukrajinu pokrenuta 2022. godine donijela je rat u njihovo drvorište.
Damijan Krajza je 19-godišnjak koji se bavi poljoprivredom i lokalni je političar u sjeveroistočnom poljskom gradu Luka. “Vidjeli smo samo jedan način života... imamo pristup svemu, lakše nam je da se razvijamo, lakše je da djelujemo - to je između ostalog zahvaljujući i Evropskoj uniji”, kazao je on za Rojters.
Međutim, Krajza smatra da se Brisel drugačije ophodi prema istočnoj Evropi, koja prema njegovom mišljenju nema jednako pravo glasa. On smatra da će politike za zaštitu životne sredine na nivou Evropske unije nauditi poljskoj ekonomiji, što je jedan od razloga zašto je odlučio da uđe u lokalnu politiku.
Dok države poput Poljske smanjuju rudarenje uglja on vjeruje da će zemlje u razvoju povećati proizvodnju kako bi ispunile zahtjeve energetski gladnog globalnog tržišta. “Uništićemo ekonomiju, našu ekonomiju, našu industriju, našu tešku industriju i poljoprivredu zbog pseudoekologije”.
U međuvremenu u prijestonici Varšavi, 19-ogodišnja studentkinja i članica lokalnog savjeta Julija Klimkijevič objeručke prihvata prilike za koje kaže da joj nudi Evropska unija, uključujući i mogućnost da slobodno putuje i učestvuje u programima razmjene.
Međutim, ona takođe upozorava na slijepi entuzijazam prema EU pozivajući umjesto toga na kritičko angažovanje i odnos prema politikama Brisela. Ona vidi potrebu za osnaženom evropskom vojskom, naročito u svjetlu rata u Ukrajini.
U Pragu, 20-ogodišnja studentkinja Rozali Vorlova kazala je da se ona plaši da bi Češka Republika ukoliko ikada izađe iz Evropske unije bila ranjiva na ruski uticaj.
U Estoniji, državi koja je nekada bila dio Sovjetskog Saveza, a danas je prepoznata po živoj poslovnoj sceni, 20-godišnji suosnivač start-apa BoxBox, Kevin Kaldalu pozdravlja i zahvalan je na grantovima iz Evropske unije. On je takođe naglasio koristi od slobodne trgovine unutar bloka.
“Mi zaista ne vidimo granice... Mi vidimo EU kao cjelinu, kao jedno mjesto”, kazao je on.
Mađarski student David Juhos kazao je za Rojters da je “po njegovom mišljenju Evropska unija dobra jer promoviše saradnju između država”. “Mislim da je najvažniji aspekat EU, makar za mene, slobodno kretanje robe, usluga i ljudi. To olakšava preseljenje u inostranstvo, studiranje u inostranstvu, omogućava vam da posjetite mnoge različite zemlje, bez mnogo prepreka ili viza”.
Krajza je pozvao mlade građane Evropske unije da glasaju u junu.
“Mladi ljudi mogu imati ogroman uticaj na formiranje politika EU i moraju biti voljni da to učine, moraju otići na biračka mjesta na predstojećim izborima i glasati za prave kandidate ili se čak sami kandidovati”.
EU se smatra ekonomskim mirovnim projektom nastalim na pepelu Drugog svjetskog rata. Bugarska, Rumunija i Hrvatska takođe su ušle u blok nakon 2004, dok je Britanija jedina zemlja koja je napustila blok nakon referenduma 2016, podsjeća Rojters.
Dvadeset godina nakon “Velikog praska” 2004. godine, Evropa se suočava sa geopolitičkim izazovom kakav nije vidjela decenijama dok Rusija vodi svoj brutalni rat agresije protiv Ukrajine, ističući važnost integracije istočnog krila Evrope u evro-atlantsku zajednicu. U godini obilježenoj uticajnim izborima i na obje strane Atlantika, Centralna i Istočna Evropa mogu odigrati ključnu ulogu u promovisanju transatlantske agende EU o pitanjima kao što su podrška Ukrajini i ekonomska otpornost.
Geopolitički izazovi ponovo su aktuelizovali priču o novom širenju EU na šest balkanskih država Ukrajinu, Gruziju i Moldaviju. Pojedini na Zapadu kritikuju širenje EU na istok nakon višegodišnjeg sporenja oko liberalnih demokratskih vrijednosti bloka sa nacionalističkim vladama u Poljskoj i Mađarskoj.
Bogate članice EU takođe zabrinjava prijem velikih relativno siromašnih država poput Ukrajine, koja bi mogla isisati previše resursa od EU.
Bonus video:
