Kada je italijanska premijerka Đorđa Meloni preuzela vlast 2022. godine, partije krajnje desnice širom Evrope slavile su njenu pobjedu, očekujući da će žestoka nova liderka u Rimu sprovoditi nacionalističku agendu i boriti se protiv birokratije u Briselu.
Međutim, umjesto sukoba sa elitom Evropske unije, Melonijeva je jednako iznenadila i prijatelje i protivnike blisko sarađujući sa njom, predstavljajući se kao most između mejnstrim desnog centra i njenog ultrakonzervativnog tabora, koji je prethodno bio odbačen.
Njen uticaj bi mogao rasti uoči izbora za Evropski parlament sljedećeg mjeseca ukoliko ona, kao što je nagovijestila, podrži predsjednicu Evropske komisije Ursulu fon der Lajen iz redova desnog centra za drugi mandat.
To bi joj pružilo uticaj na izvršno tijelo EU u novom sastavu, povećalo njene šanse za osvajanje važnog resora za Italiju u narednoj Komisiji i ojačalo njenu ulogu kao moćnika.
“Melonijeva je najbolja osoba koja može djelovati kao most između različitih frakcija desnice i desnog centra u Evropi, gdje je poštovana i priznata kao liderka”, kazao je Karlo Fidanza, šef partije Braća Italije u Evropi.
Mada njena vladajuća koalicija u Rimu ujedinjuje više opcija u italijanskom raznovrsnom desnom krilu, šansa Melonijeve da to ponovi u narednom sazivu Evropskog parlamenta djeluju nemoguće.
Fon der Lajenova i njeni saveznici su već kazali da neće sarađivati sa ekstremnijim elementima, uključujući i saveznika Melonijeve u Italiji, Matea Salvinija, koji je na čelu antiimigrantske Lige i sa Nacionalnim skupom Marin le Pen u Francuskoj.
Antipatije su obostrane budući da te partije takođe odbacuju mogućnost podrške Fon der Lajenovoj.
Jedan istaknuti lider EU rekao je da Melonijava ostaje “radikalna desničarka”, ali da je usvojila proevropski stav jer je Italija u velikoj mjeri zadužena i ne može da nervira zemlje koje Rimu daju finansijsko pokriće
Međutim, predsjednica Komisije nije izrazila gnušanje prema Melonijevoj, obacujući zabrinutost u pojedinim evropskim prijestonicama u vezi sa strankom Braća Italije, koja ima neofašističke korijene.
“Veoma sam dobro sarađivala sa Đorđom Meloni”, kazala je Fon der Lajenova tokom debate u Briselu 23. maja dodajući da je Melonijeva “očigledno proevropska”.
Brzi rezultati
Prva posjeta Melonije inostranstvu kada je 2022. postala premijerka bila je Briselu gdje se sastala sa rukovodstvom EU. Ostavila je pozitivan utisak. “Bože, bila je na visini zadatka”, kazao je jedan zvaničnik EU koji je prisustvovao jednom od sastanaka.
Narednih mjeseci, Melonijeva je sarađivala sa Komisijom i pokazala se korisna u postizanju dogovora o reformi EU pravila za azil nakon skoro 10 godina propalih pokušaja.
Ona je takođe putovala sa Fon der Lajenovom u tri navrata u Sjevernu Afriku, potpisujući dogovore sa Egiptom i Tunisom koji su uključivali odredbe za usmjeravanje odlazaka migranata - sporazume koji su pomogli da se za 58 odsto smanji broj dolazaka u Italiju ove godine.
Ono što je ključno jeste činjenica da je Melonijeva nudila konstantnu podršku Ukrajini i žestoko kritikovala Rusiju, čime se izdvojila od Le Penove i Salvinija, koji su tradicionalno imali bliske odnose sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom.
“Melonijeva je pametna”, kazao je Danijele Albertazi, profesor političkih nauka na britanskom Univerzitetu Sarej. “Ona je došla i rekla: Gledajte, hajde da budemo mejnstrim i odgovorni na međunarodnoj sceni jer su mi ti ljudi potrebni”.
Jedan istaknuti lider EU, koji je govorio nezvanično, rekao je da Melonijava ostaje “radikalna desničarka”, ali da je usvojila proevropski stav jer je Italija u velikoj mjeri zadužena i ne može da nervira zemlje koje Rimu daju finansijsko pokriće.
Nezavisno od njenih motiva, Melonijeva se pokazala neprocjenjivom na nedavnim samitima pomažući da ubijede često neposlušnog mađarskog nacionalističkog lidera Viktora Orbana da pusti paket finansijske pomoći za Ukrajinu i da podrži EU pakt o migraciji.
Jedan zvaničnik EU, koji je želio da ostane anoniman, kazao je da Komisija uglavnom sa mađarskim liderom komunicira preko Melonijeve, zbog čega je dobila nadimak “Orbanova šaptačica”.
Podjele ostaju
Evropska krajnja desnica i nacionalističke partije često imaju slične političke platforme, ali su podijeljene u dva zasebna bloka u Evropskom parlamentu.
Melonijeva je liderka grupe Evropskih konzervativaca i reformista (ECR), koja uključuju poljsku partiju Pravo i pravda (PiS). Salvini i Le Penova su u bloku Identitet i demokratija (ID), dok Orbanov Fides za sada ne pripada nigdje.
Fon der Lajednova dolazi iz Evropske narodne partije (EPP) desnog centra - najveće pojedinačne političke grupacije u EU.
Melonijeva je 2019. odbacila mogućnost da podrži Fon der Lajenovu, ali ovog puta nije bila tako izričita. Partijski zvaničnici kazali su za Rojters da bi Italija mogla podržati njeno ponovno imenovanje u junu u okviru dogovora koji uključuje i jednu od najviših pozicija u Komisiji za Italiju.
Mada je Melonijeva vodeća sila u ECR-u, teško da bi ona dovela u pitanje cijelu grupu, što naglašava brojna rivalstva prisutna u evropskoj politici.
Poslanici PiS-a, na primjer, skoro sigurno će odbiti da podrže Fon der Lajenovu pošto je njihov domaći neprijatelj, poljski premijer Donald Tusk pokretačka sila u EPP-u Fon der Lajenove.
“Fon der Lajenova i Donald Tusk su političari prošle ere koji više ne treba da imaju uticaj na evropsku politiku”, kazao je za Rojters evropski poslanik PiS-a Zdislav Krasnodebski.
Melonijeva je takođe odbacila mogućnost udruživanja njene ECR grupe sa ID-om, koji je nedavno izbacio svog najradikalnijeg partnera Alternativu za Njemačku (AfD), nadajući se umjesto toga da će njen blok porasti na izborima kako bi imala više uticaja na Brisel.
“Kada bi imala značajniju parlamentarnu grupu Melonijeva bi mogla da bude u centru između ID-a i EPP-a. Po mom mišljenju, to je njen cilj”, kazao je Arturo Varveli, direktor Evropskog savjeta za spoljne poslove u Rimu.
Prevod: N.B.
Bonus video:
