Lideri iz cijelog svijeta juče su odali počast bivšem predsjedniku SAD Džordžu Herbertu Vokeru Bušu, koji je umro u 95. godini, za doprinos okončanju Hladnog rata i smanjenju opasnosti od nuklearnog uništenja.
Buš, 41. predsjednik SAD, koji ima jednu od najimpresivnijih biografija u američkoj političkoj istoriji, takođe je potukao vojsku Sadama Huseina, ali je izgubio šansu za drugi mandat kada je prekršio obećanje da neće povećavati porez.
„Mnoga moja sjećanja su vezana za njega”, rekao je bivši sovjetski lider Mihail Gorbačov, sa kojim je Buš smanjio nuklearne arsenale dviju država.
„Desilo se da smo sarađivali u godinama velikih promjena. To je bilo dramatično vrijeme koje je od svih zahtijevalo odgovornost”, rekao je Gorbačov.
Američki predsjednik Donald Tramp je u saopštenju odao počast svom prethodniku zbog „suštinske jedinstvenosti, razoružavajuće mudrosti i nepokolebljive posvećenosti vjeri, porodici i zemlji.”
Bijela kuća je saopštila da će Buš biti sahranjen uz sve državne počasti u Nacionalnoj katedrali u Vašingtonu. Tramp, koji planira da prisustvuje sahrani sa prvom damom Melanijom Tramp, proglasio je srijedu, 5. decembar, za dan žalosti, i naložio da zastave budu spuštene na pola koplja 30 dana.
Njegov sin i 43. predsjednik SAD Džordž Buš Mlađi, koji je bio predsjednik od 2001, do 2009, opisao je oca kao „čovjeka velikog karaktera”. Njih dvojica su bili tek drugi otac i sin na čelu SAD, nakon Džona Adamsa (1797-1801) i Džona Kvinsija Adamsa (1825-1829). Njegov drugi sin i bivši guverner Floride Džeb Buš, neuspješno je pokušao da osvoji republikansku nominaciju za predsjednika.
Džordž H. V. Buš je bio umjereni republikanac poznat po diplomatiji i sposobnosti za postizanje kompromisa sa demokratama. Bio je simbol relativno kolegijalnog perioda u Vašingtonu, koji je, ipak, pripremio teren za podjele i blokade koje sada pogađaju Vašington.
U braku sa Barbarom Buš je bio 73 godine. Primljen je u bolnicu u Hjustonu zbog infekcije krvi koja je dovela do sepse dan nakon njene sahrane u aprilu.
Stariji Buš je bio i potpredsjednik osam godina tokom dva predsjednička mandata Ronalda Regana, prije nego što je i sam izabran u Bijelu kuću. Od demokrate Bila Klintona je poražen 1992. u pokušaju da osvoji još jedan mandat.
„Njegov etos javne službe bio je vodilja njegovog života i primjer svima nama”, kazala je britanska premijerka Tereza Mej. „Mirno vodeći do kraja Hladnog rata, od svijeta je napravio bezbjednije mjesto za naredne generacije.”
Ruski predsjednik Vladimir Putin je rako da je Buš „vjerno služio svojoj zemlji čitav život - s pištoljem u ruci tokom godina rata i na visokim pozicijama u vladi u vrijeme mira”, prenijela je ruska državna agencija TASS.
Buš je prvi put pokušao da postane predsjednik 1980, vodeći kampanju na iskustvu koje je stekao kao kongresmen iz SAD, izaslanik u Kini, direktor CIA, ambasador pri UN i predsjedavajući Nacianalnog komiteta republikanaca.
Ronald Regan, bivši glumac i guverner Kalifornije, porazio je Buša na preliminarnim izborima republikanaca, ali ga je izabrao za svoju desnu ruku, u nadi da će Bušova reputacija umjerenjaka balansirati njegov imidž tvrdokornog konzervativca.
Nakon dva Reganova mandata u Bijeloj kući, Buš je 1988. ponovo ušao u predsjedničku trku i porazio demokratu iz Masačusetsa Majkla Dukakisa, osvojivši 40 od 50 država.
Jedan od najznačajnih momenata njegovog predsjednikovanja je kraj Hladnog rada koji je doveo do raspada SSSR i njegove kontrole nad bivšim državama Istočnog bloka uključujući Poljsku.
„Bio je jedini svjetski lider u to vrijeme koji je učinio puno toga da se prevaziđe komunizam i pomogne Poljskoj”, rekao je Leh Valensa, bivši lider nezavisnog poljskog sindikata Solidarnost, koji je predvodio proteste i štrajkove koji su uzdrmali komunističku vladavinu 1980-ih.
Kancelarka Angela Merkel je ocijenila da je Bušov doprinos ponovnom ujedinjenju Njemačke 1990. bio čista sreća za istoriju Njemačke.
„Njemačka duguje mnogo Džordžu Bušu. To je bila čista sreća u istoriji Njemačke da je on bio na čelu SAD kada se Hladni rat završavao i ponovno ujedinjenje Njemačke postalo moguće”, ocijenila je Merkelova u telegramu saučešća poslatom Trampu.
Odlučna pobjeda nad Sadamovom vojskom 1991. donijela je Bušu porast popularnosti kod kuće i doprinijela napretku u mirovnom procesu na Bliskom istoku.
„Ako danas putujete svijetom, vidjećete da on i dalje uživa veliku reputaciju na Bliskom istoku, Dalekom istoku, u Kini”, kazao je bivši britanski premijer Džon Mejdžor, Bušov savremenik na vlasti.
Bivši predsjednici su opisali Buša kao milog i skromnog lidera.
„Njegova administracija je obilježena milošću, uljudnošću i društvenom sviješću”, rekao je Bušov prethodnik Džimi Karter.
Barak Obama je opisao Buša kao „patriotu i poniznog slugu”, a Bil Klinton se prisjetio njegove „sjajne dugovječne službe, ljubavi i prijateljstva.”
Spoljnopolitičke pobjede zasjenilo stagniranje ekonomije kod kuće
U vrijeme kada se Hladni rat bližio kraju i opadao uticaj komunizma u sovjetskom stilu, Bušove vojne i diplomatske akcije su čvrsto držale SAD na poziciji vodeće svjetske supersile.
Međutim, Bušove spoljnopolitičke pobjede zasjenilo je stagniranje ekonomije kod kuće. Prekršio je obećanje „čitajete mi sa usana” da neće povećavati poreze i izgubio u trci za drugi mandat.
Klintonov prijateljski pristup i usredsređenost na ekonomiju pogodili su mnoge Amerikance u živac i doprinijeli utisku da je Buš izgubio vezu sa biračima i da je dao prednost spoljnoj politici u odnosu na domaća pitanja.
Uprkos širokoj koaliciji koja je obuhvatala nekoliko arapskih država, neki na Bliskom istoku su vidjeli američko učešće u Zalivskom ratu kao kršenje arapskog suvereniteta. Nekoliko militantnih grupa, posebno Al kaida Osame bin Ladena je preusmjerilo pažnju na borbu protiv uticaja SAD. Deceniju kasnije, predsjedništvo Džordža V. Buša je uzdrmano smrtnonosnim napadima Al kaide na SAD 11. septembra 2001.
Buš nije podržao Trampa, takođe republikanca, koji je tokom kampanje napadao i Džeba i Džordža V. Buša. Javno nije rekao za koga je glasao, ali je jedan izvor kazao za CNN da je podržao Trampovu rivalku Hilari Klinton.
Buš je poslao pismo Trampu u januaru 2017, u kojem je rekao da ne može prisustvovati njegovoj inauguraciji iz zdravstvenih razloga, ali mu je poželio sve najbolje.
Galerija
Bonus video:
