Bilo da euro preživi ili ne, haotičan način na koji se Evropa odnosi prema krizi mogao bi podriti njen geopolitički uticaj u godinama koje predstoje i ostaviti je u nepovoljnom položaju u svijetu koji se brzo mijenja, ocjenjuje Piter Eps, Rojtersov analitičar političkog rizika.
On podsjeća da su evropski lideri i ministri finansija serijom samita i telefonskih konferencija „u pet do 12“ održavali blok na okupu uprkos sve većim tenzijama između država, negativnim političkim reakcijama i uzbuni na tržištima.
Ali, iz ove perspektive, izvodi se zaključak da je svaka mjera bila premala i zakašnjela. Posebno se američki zvaničnici žale da evropski lideri ili nisu shvatili ozbiljnost problema ili nisu imali volje da podrže rizične političke odluke neohodne za njegovo rješavanje. Kao rezultat toga, dio svijeta koji je trebalo da bude jedan od najstabilnijih, postao je jedan od najnepredvidivijih, ističe se u analizi.
Jedna mogućnost je da eurozona krene na put ka tješnjoj fiskalnoj i političkoj uniji kao gotovo potpuno unitarna 'superdržava' a druga da se raspadne i pretvori u zbrku regionalnog rivalstva, kaže Eps.
Sada se dovode u pitanje stvari koje su dugo bile potpuno izvjesne. Čak i Britaniji, koja nije članica eurozone, sada prijeti rizik od cijepanja pošto Škotska planira da održi referendum o nezavisnosti
Ona je rekla da se sada dovode u pitanje stvari koje su dugo bile potpuno izvjesne. Čak i Britaniji, koja nije članica eurozone, sada prijeti rizik od cijepanja pošto Škotska planira da održi referendum o nezavisnosti.
Neki smatraju da je prerano da se Evropa - ili institucije EU – potpuno otpišu.
Evropljane brine samo euro
Evopi se pripisuje da je pod vođstvom šefice diplomatije Ketrin Ešton ostvarila stvarni napredak u pregovorima sa Iranom i drugim silama oko budućnosti njegovog spornog nuklearnog programa. Međutim, Evropljani su potpuno zaokupljeni borbom za spas eurozone i njihova energija za bilo šta drugo je definitivno ograničena.
„To je duboka i neprekidna kriza veća od bilo čega što ih je zadesilo posljednjih decenija,“ izjavio je za Rojters Ijan Bremer, predsjednik Evroazijske grupe, konsultantske firme koja klijente savjetuje o političkim rizicima.
Stoga se može desiti da kontinent bude sve više marginalizovan dok sile u usponu – ne samo države BRIC – Brazil, Rusija, Indija i Kina, već i druge države poput Turske, Indonezije i Južne Afrike – dobijaju na značaju, smatra Eps.
„U najmanju ruku, mogla biti biti podrivena sposobnost lidera kontinenta da ubijede ostatak svijeta da ih uzima za ozbiljno povom niza pitanja, od trgovine do važnosti demokratije i ljudskih prava,“ stoji u komentaru.
Nikolas Gvozdev, profesor na katedri za nacionalnu bezbjednost američkog Vojnopomorskog-ratnog koledža, očekuje da Evropa nastavi da popuje ostatku svijeta. „Međutim, puno manje je vjerovatno da će ostali biti voljni da je slušaju.“
Evropa se nalazi na raskršću, sama budućnost EU je stavljena na kocku
„Evropa se nalazi na raskršću, sama budućnost EU je stavljena na kocku,“ ocjena je Brahme Čelenija, profesora strateških studija u Centru za političke studije iz Nju Delhija.
„Ako euro propadne, to će biti kraj evropskog eksperimenta sa stvaranjem tješnje finansijske i političke integracije. Međutim, to će imati i šire međunarodne posljedice.“
Ne postoji, međutim, saglasnost oko toga kakve će one biti. Čeleni tvrdi da bi propast eura mogla pomoći da se osigura primat dolara – a samim tim i Sjedinjenih Država – narednih godina.
Sa druge strane, postoje mišljenja da bi evopski krah bila najava i za ono što čeka SAD. Čelenijev kolega Barat Karnad misli da su, šta god da se desi sa eurom, sile poput Kine u usponu i da će Zapad biti pred sve većim izazovom.
Rojters piše da Vašington veoma ozbiljno shvata potencijalnu prijetnju od raspada EU i da je Obamina administracija „na kratki rok zabrinuta zbog ishoda glasanja u slučaju da kriza pređe Atlantik prije novembarskih predsjedničkih izbora.“
SAD su očekivale da će Evropa preuzeti vođstvo u nekim problematičnim djelovima Sjeverne Afrike, na Balkanu i u istočnoj Evropi, ali to sada izgleda malo vjerovatno
Gvozdev kaže da su SAD očekivale da će Evropa preuzeti vođstvo u nekim problematičnim djelovima Sjeverne Afrike, na Balkanu i u istočnoj Evropi, ali da to sada izgleda malo vjerovatno.
Vašington je započeo vojni zaokret ka Aziji, dijelom zbog pretpostavke da će Evropa ostati stabilna i bogata te da nema šta da brine za svoj sjevernoatlantski bok. Oslabljena Evropa bi mogla razuvjeriti američke planere, posebno ako Kina proširi svoj uticaj.
Eksperti kažu da je slabljenje uticaja Evrope u izvjesnoj mjeri uvijek bilo vjerovatno, s obzirom na to da sve starija populacija „guta“ sve više resursa a ekonomije u usponu neizbježno brže napreduju. Međutim, kako ističe Rojtersov analitičar, aktuelna kriza bi mogla pojačati njen pad, pri čemu je potpuno drugo pitanje jesu li lideri kontinenta toga svjesni.
„Glavni izvor evropskog uticaja trebalo bi da bude njen politički i ekonomski model obezbjeđivanja visokog životnog standarda i demokratskih sloboda,“ kaže Džek Goldston, profesor međunarodnih odnosa na Univerzitetu Džordž Mejson u Vidržiniji. „Ako trenutna kriza podrije i to, Evropa će djelovati kao prilično slabi, loše vođeni sistem država koje gube na značaju i ekonomski stagniraju“.
Bonus video:
