Zamjenik italijanskog premijera Mateo Salvini šalje poruke sa smajlijima francuskoj desničarskoj liderki Marin le Pen i objavljuje selfije sa austrijskim desničarskim političarom Hajnc-Kristijanom Štraheom.
Lice lidera italijanske ekstremne desničarske partije Liga pojavljuje se na ekranima na desničarskim skupovima od Praga do Sofije.
Podstaknut svojim uspjehom i zamorenošću birača kada su u pitanju mejnstrim partije, Salvini pokušava da izgradi mostove prije izbora za Evropski parlament 26. maja. Pošto se očekuje da dva najveća politička bloka izgube zajedničku većinu, on i ostali lideri ekstremne desnice nadaju se da će formirati opozicioni savez sa dovoljno mjesta u parlamentu da blokiraju ili proguraju zakone.
„Naša ideja je da se okupimo zajedno u novu partiju koja bolje odražava naše zajedničke evroskeptične stavove“, kazao je za Rojters Salvinijev savjetnik za inostrane poslove Marko Zani. „Sada je naša prilika da se jednom zauvijek ujedinimo“.
Međutim, kada Salvini danas počne kampanju za izbore u Milanu, pored njega će biti predstavnici samo tri relativno male desničarske evropske partije. Le Penova neće biti tamo. Niti predstavnik partije Prava i Pravde (PiS) Jaroslava Kačinjskog koja upravlja Poljskom.
Salvini obećava mnogo veći skup sljedećeg mjeseca. Međutim, odsustvo Le Penove i drugih vodećih desničarskih i nacionalističkih lidera ukazuje na političke nesuglasice i rivalitet koji već dugo stoji na putu ujedinjenju takvih grupa.
Lideri ekstremne desnice dijele šire ideološke ciljeve ograničavanja navodnog liberalnog pravca EU i vraćanja ovlašćenja prijestonicama država članica. Međutim, mimoilaze se u drugim oblastima i napori Stiva Benona, bivšeg stratega američkog predsjednika Donalda Trampa, da djeluje kao posrednik između evropskih populističkih grupa ne daju željene rezultate.
Investitori se pripremaju za pojačanu političku neizvjesnost nakon izbora 26. maja na kojima će biti izabrano 705 članova Evropskog parlamenta, ili 751 ukoliko Britanija ne izađe iz EU do tada. Opšte nezadovoljstvo zbog sporog ekonomskog rasta, bezbjednosne prijetnje koje predstavljaju islamski ekstremisti i nezadovoljstvo zbog priliva migranata išli su na ruku evroskeptičnim nacionalistima širom Evrope.
Salvinijeva antiimigrantska Liga će prema predviđanjima učetvorostručiti svoje prisustvo u EP sa 27 mjesta. Zajedno sa uspjehom Nacionalnog skupa Marin le Pen i Štraheove Slobodarske partije u Austriji, koja je u koalicionoj vladi sa Štraheom kao zamjenikom kancelara, grupa Evropa nacija i sloboda (ENF) kojoj pripadaju ove partije mogla bi sa sadašnjih 37 poslanička mjesta porasti na 61.
Salvini, čija je partija takođe u vladajućoj koaliciji u Italiji, želi da pridobije druge stranke koje su u rivalskim grupama poput one kojoj pripada Kačinjski. Oni dvojica su se u januaru sastali u Varšavi, a mađarski premijer Viktor Orban je pohvalio mogućnost formiranja saveza rekavši da bi to bio jedan od najvećih događaja ove godine.
Formiranje jedne velike političke grupe znači veći broj prilika i sredstava. „Imaće mnogo više resursa ukoliko budu mogli da sjede zajedno“, kazao je Kas Madi, ekspert za ekstremnu desnicu.
Međutim, zbog političkih nesuglasica, vjerovatnije je da će političke partije koje se kritički odnose prema EU ostati podijeljene u najmanje dvije grupacije, jednu okupljenu oko Salvinija a drugu oko Kačinjskog. Salvini se divi ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu - Kačinjski ga smatra zlikovcem. Obojica imaju antiimigracione stavove, ali se ne slažu oko toga kako se prema tome treba ophoditi. Pogledi na ekonomiju im se suštinski razlikuju.
Za desničarske partije u Danskoj, Finskoj i Švedskoj koje Rusiju smatraju prijetnjom, simpatije koje Salvini i Le Penova gaje prema Kremlju su neprihvatljive. „To je ključni aspekat za mnoge partije“, kazao je lider Švedskih demokrata Džimi Akeson za Rojters. „Neće uspjeti, neće formirati jednu grupu“.
Mnogim partijama koje se takmiče na nacionalnom nivou, takođe je teško da se ujedine.
Orban je odlučio da ostane u najvećoj političkoj grupaciji u EP uprkos tome što je prošlog mjeseca suspendovan. Uprkos tome što na sva zvona hvali i podržava mogućnost stvaranja koalicije evroskeptika, činjenica da je u grupi sa najuticajnijim evropskim partijama daje mu mejnstrim ugled koji drugi populisti nemaju.
Pojedini se nadaju da će se to promijeniti nakon izbora.
„Napustiti snažnu grupu kako bi se pridružili slabijoj je teška politička odluka, ali nije toliko teško izađi iz snažne grupe i pridružiti se drugoj snažnoj grupi“, kazao je Risgard Legutko, poslanik PiS-a i jedan od predsjedavajućih grupe Evropskih konzervativaca i reformista (ECR). „Ovo je prvi put da postoji realna šansa da se stvari mogu promijenitit, da ovaj politički, pa čak i ideološki monopol može nekako biti podriven“, kazao je Legutko.
Veze među ekstremnom desnicom ostaju uglavnom ograničene na lične odnose. Kada lideri koji su dugo kod kuće bili izolovani i kojima nedostaje uticaj u inostranstvu prisustvuju skupovima jedni drugih, oni zapravo žele da pokažu da nijesu marginalci, navodi Rojters.
„Na taj način daju jedan drugom legitimitet“, kazao je Dankan Mekdonal, profesor političkih nauka na Grifit univerzitetu. Međutim, on dodaje da ekstremna desnica sve više sebe vidi kao „dio novog talasa“. Čak i ukoliko partije ne budu dio iste grupe, Zani iz Salvinijeve Lige kaže da će biti veća saradnja u naporima da se utiče na politiku EU.
Međutim, stratezi iz Evropskog parlamenta kađu da su mlade desničarske političke grupacije pokazale da nijesu sklone partijskoj disciplini. „Evroskeptici su krilo koje se sastoji od mnogo pera i ja nijesam siguran da mogu da budu djeluju jedinstveno“, kazao je za britansku agenciju jedan visoki zvaničnik iz evropske Narodne partije, glavne grupe desnog centra.
Borba za nove zvijezde desnice
Alternativa za Njemačku (AfD) mogla bi imati dosta predstavnika u novom sazivu EP, pokazala su istraživanja, i mogla bi se pridružiti Salvinijevoj ENF grupi. Ankete pokazuju da Forum za demokratiju u Holandiji, na čelu sa Tjerijem Bodetom, može osvojiti četiri nova mjesta u parlamentu EU i oni su kazali da će se pridružiti Poljskom PiS-u u ECR.
Španske novajlije Voks postale su ljubimac evroskeptičnih grupa nakon njihovog uspjeha na regionalnim izborima prošlog decembra u Španiji, koja je do tada bila otporna na populističke struje koje zahvataju Evropu.
Voksu se sada dodvoravaju i poljski PiS i Salvinijeva Liga. Obje stranke razmišljaju o sazivu novog EP – gdje će prema istraživanjima Voks imati pet mjesta. Lider Voksa Santjago Abaskal je za Rojters kazao: „Može se desiti da budemo sami“.
Voks svoj uspjeh na nacionalnom nivou duguje tenzijama oko katalonskog separatizma. Ta partija smatra Kataloniju integralnim dijelom Španije, ali to nije stav koji dijele neke druge evropske desničarske partije.
Bonus video:
