Smrtonosna epidemija proširila se Kinom 1911. godine i zaprijetila da postane pandemija. Činilo se da je njeno porijeklo bilo povezano sa trgovinom divljih životinja, ali u to vrijeme niko nije bio siguran u to, piše CNN, a prenosi Nedeljnik.
Karantin, nošenje maski, ograničavanje putovanja, masovno kremiranje žrtava i granične kontrole uspostavljani su i tada kako bi se suzbilo dalje širenje zaraze. Ipak, više od 60.000 preminulo je na tada na sjeveroistoku Kine, što je tada predstavljalo jednu od najvećih svjetskih epidemija u to vrijeme.
Kada je bolest na kraju stavljena pod kontrolu, kineska vlada je sazvala Međunarodnu konferencijiu o kugi u gradu Šenjang blizu epicentra epidemije. Prisustvovali su joj virusolozi, bakteriolozi, epidemiolozi i stručnjaci za bolesti mnogih glavnih svjetskih sila – SAD, Japana, Rusije, Velike Britanije i Francuske.
Kako se svijet suočava sa pandemijom koju karakteriše nedostatak globalno koordinisanog odgovora i multilateralnih napora političkih lidera, kolaborativni aspekti konferencije iz 1911. godine na sjeveroistoku Kine vrijedi preispitati.
Danas se čini da je Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) ugrožena, virus je racionalizovan, velike nacije su ljute jedna na drugu i nadmeću se za resurse i kontrolu narativa, dok su siromašnije zemlje prepuštene same sebi u odbrani protiv zaraze. U poređenju sa 1911. godinom, izgeda da je svijet danas polarizovan, odnosno podijeljen.
Velika mandžurijska pneumonična kuga izbila je širom sjeveroistočne Kine 1910. godine i bila je poražavajuća. Od nje je za godinu dana preminulo 63.000 ljudi. Za epidemiju se pročulo kada je stigla do Harbina, grada koji je tada bio dio poznat kao Mandžurija, ogroman i poljoprivredno važan region, ali slabo naseljen, i koji spaja kineske, japanske i ruske sfere uticaja. Tim regionom preovladavala je trgovina krznom, a bolest je najvjerovatnije proizašla iz te industrije.
Sibirski mrmot je vrsta glodara koja je živjela uglavnom na travnjacima i stijenama Mongolija i susjedne Mandžurije. Evropske, američke i japanske krznare odavno su kupovale krzna raznih vrsta životinja, ali ih nikada nije zanimalo grubo krzno sibirskog mrmota. Međutim, krzno sibirskog mrmota u međuvremenu je postao privlačna alternativa za kvalitetnija krzna. Cijena tog krzna, usled potražnje, brzo je porasla prije izbijanja virusa. Iako su seoski lovci odavno izbjegavali da jedu bolesne životinje, tada nijesu razmišljali da odbace kožu bolesnih životinja – naročito ne kada je vrijednost porasla.
Teško je utvrditi početnu epidemiju kuge, ali prvi su je zvanično primijetili ruski ljekari u Manzhouliju, gradu na kinesko-ruskoj granici. Simptomi su bili alarmantni – temperatura praćena iskašljavanjem krvi.
Baš kao što se koronavirus danas širi brzo avionskim linijama, tako se i Velika mandžurijska pneumonična kuga širila železničkim saobraćajem. U Harbinu je do 8. novembra 1910. godine preminulo 5.722 ljudi.
Odgovor na epidemiju je bio brz, imajući u vidu logistička ograničenja početkom 20. vijeka. Uspostvaljeni su karantinski centri, uglavnom u preobraženim željezničkim teretnim vagonima, za ljude za koje su vlasti smatrale da su došle u kontakt sa oboljelim ili su bili rođaci preminulih ili sa onima koji su se bavili trgovinom krzna sibirskog mrmota.
Ako bi osoba pokazivala simptome u karantinu u roku od 5 do 10 dana, momentalno bi bio “osuđen” i cijeli teretni vagon, s obzirom na to da je stopa smrtnosti bila 100 odsto. Sahrane su bile zabranjene, primjenjivane su masovne kremacije. U Harbinu, glavni ljekar kineskih vlasti Vu Lien-teh, rodom iz Malezije, etnički čist Kinez, obrazovan na američkom Kembridžu, uspio je da spreči epidemiju.
Vu je započeo “post mortem” pretrage žrtava i presudno je utvrdio da je bolest pneumonična kuga, a ne bubonska (razlika je u lokaciji infekcije, kod pneumonične kuge infekcija je u plućima, a kod bubonske kuge je u limfnim čvorovima). Takođe, preporučio je i nošenje maski.
Kina je početkom 1911. godine mobilisala ljekare i epidemiologe iz cijele Kine da se fokusiraju na Harbin. Vu je znao da slijedi veliki rok za kontrolisanje epidemije. Kineske nova godina zvanično je 30. januara i Vu je znao da će ograničenje putovanja biti gotovo nemoguće imajući u vidu koliko Kineza u tom periodu putuje.
Ako se stopa infekcije ne bi smanjila, rizikovala je da se proširi po cijeloj zemlji.
Reakcije su ponekad bila oštre, svaka kuća u kojoj se zaraza pojavila spaljena je do temelja. Ali sveukupne mjere koje je sproveo Vu dale su rezultate. Sprovedene su tzv. “sanitarne zone”, karantini, izolacije, ograničavanje putovanja i maske za lice, i sve je to smanjilo stopu zaraze do januara 1911. godine u Harbinu.
Do početka januara 1911. godine, Šenjang je imao preko 2.571 smrtni slučaj, a kada su sprovedene mjere karantina, stopa zaraze je pala.
Ipak, virus se širio duž željezničkih pruga i drugi gradovi počeli su da prijavljuju slučajeve.
Godine 1911. nije bilo SZO. Odgovor na epidemiju prepušten je pojedinim nacijama, često onim koje su bile politički suprotstavljene.
U Šenjangu nije bilo politčara, bilo je samo naučnika koji su uvidjeli potrebu za globalnim međunarodnim ogovorom i globalnom zdravstvenom organizacijom. Tako nešto je počelo da se pojavljuje poslije Prvog svjetskog rata sa Ligom nacija posle 1919. Ona se bavila iskorenjivanjem lepre, malarije i žute groznice i uspješno je pomogla u suzbijanju epidemije tifusa u Rusiji i raznih epidemije kolere i tifusa u Kini između dva svjetska rata. Nakon Drugog svjetskog rata, formirana je SZO.
Velika mandžursijska pneumonična kuga se nije na ozbiljna način proširila na ostatak Kine, Mongolije ili Rusije. Zatvaranje luke Dalijan zaustavilo je širenje iz Mandžurije prema glavnim destinacijama u Japanu, Koreji, Hongkongu i drugim mjestima u Aziji. Odatle je mogla da se okeanskim brodovima prebaci u Evropu, SAD i cijeli svijet. Ali nije.
Sumers, istoričar, rekao je da je obuzdavanje svedeno na zajednički odgovor.
“Takav spoj pravog znanja, pravih resursa i pravih ljudi nije uvijek bio slučaj u drugim globalnim izazovima epidemioloških bolesti”, rekao je on.
Mjere preduzete danas širom svijeta na više načina ponavljaju one preduzete prije 110 godina na sjeveroistoku Kine. Međutim, glavni akteri danas – SAD, Kina, EU i Japan, naizgled nemaju interesa za koordinisani odgovor na zdravstvenu krizu i izglede za bilo kakvu apolitičnu konferenciju.
Godine 1911. vodeći svjetski stručnjaci za bolesti bili su željni da dođu u Kinu. Možda bi to trebalo da se dogodi u nekom trenutku nakon pandemije koronavorusa: svjetski naučnici bi mogli da zaobiđu političare i pronađu način da se sastanu, razmjenjuju mišljenja i raspravljaju o COVID-19 na otvorenom forumu, prenosi Nedeljnik.
Bonus video:
