Plan o 20 milijardi dolara kojim bi se povećala fleksibilnost NATO u suočavanju sa vojnim prijetnjama, klimatskim promjenama i usponom Kine, naišao je na otpor Francuske, koja strahuje da bi taj potez mogao podriti njene odbrambene prioritete.
To je objavila agencija Rojters, pozivajući se na diplomate i izvor iz francuskog ministarstva odbrane.
Generalni sekretar NATO Jens Stoltenberg predložio je u februaru da saveznici više novca ulažu direktno u postojeće, iako male, zajedničke budžete, umjesto da se oslanjaju na trenutni sistem po kojem svaka vlada plaća za svoje vojne operacije.
To je bio odgovor na dugotrajne tenzije sa Sjedinjenim Državama, koje kažu da evropski saveznici ne doprinose dovoljno sopstvenoj odbrani. Sporazum na samitu 14. juna sa američkim predsjednikom Džoom Bajdenom vjerovatno će dati potporu transatlantskom jedinstvu, kazalo je dvoje od četvoro diplomata sa kojima je Rojters razgovarao.
Tim predlogom se takođe traži da se usliši upozorenje predsjednika Francuske Emanuela Makrona iz 2019. da je NATO “klinički mrtav” zato što Alijansi, osnovanoj 1949. za obuzdavanje vojne prijetnje od Sovjetskog Saveza, nedostaje jasna politička strategija u multipolarnom svijetu nakon hladnog rata.
Francuska, međutim, vjeruje da ideja da se oko 20 milijardi dolara uloži u zajedničke budžete tokom deset godina, neće doprinijeti vojnim prioritetima Francuske i da rizikuje da odvrati pažnju i resurse od izgradnje slabih odbrambenih kapaciteta među članicama Evropske unije, piše Rojters. Većina njih je takođe dio zapadnog vojnog saveza.
“Ako je ideja da se brutalno poveća doprinos država zajedničkim budžetima i promijeni filozofija NATO, prelazeći sa nacionalne odgovornosti na razvodnjavanje odgovornosti, odgovor Francuske biće očigledno ne,” rekao je Rojtersu izvor iz francuskog ministarstva odbrane.
EU od decembra 2017. radi na tome da ojača vojne kapacitete nezavisno od SAD. Te napore predvodi Francuska, jedina preostala velika vojna sila EU nakon izlaska Britanije iz bloka, navodi britanska agencija.
“To za nas nije pitanje NATO protiv Evrope, nego NATO protiv nacionalne odbrane svake države članice,” rekao je izvor iz ministarstva oružanih snaga Francuske.
Taj izvor je rekao da je Pariz, ipak, i dalje otvoren da čuje kontraargumente i detalje. Francuska već ispunjava cilj NATO o izdvajanju za odbranu u iznosu od dva odsto BDP.
Jedan diplomata je rekao da je francusku ministarku odbrane Florans Parli uznemirila Stoltenbergova odluka da u februaru javno izloži svoj predlog. Stoltenberg se sastao sa Makronom u Parizu 21. maja, kada je pohvalio francuskog predsjednika zbog “značajnih odbrambenih ulaganja” Francuske.
Jedan zvaničnik je rekao Rojtersu da su pregovori uoči samita konstruktivni i da će ministri spoljnih poslova i odbrane Alijanse razmotriti taj predlog, dio Stoltenbergovog reformskog paketa NATO 2030, kada se sastanu prvog juna.
Njemačka i drugi evropski saveznici, kao i Kanada, takođe žele da znaju na šta će se trošiti bilo kakav dodatni novac prije nego što odriješe kesu. Prema riječima diplomata, na samitu sa Bajdenom možda će se samo postići saglasnost da se izvrši analiza zajedničkog finansiranja.
“Neki Evropljani se pitaju: da li izgrađujemo NATO ili razvijamo odbrambenu sposobnost EU da bismo upotpunili NATO?” rekao je jedan visoki diplomata Alijanse.
Stoltenberg, bivši norveški premijer, predložio je da saveznici zajednički finansiraju više svojih operacija odvraćanja na savezničkoj teritoriji, umjesto trenutnog sistema po kojem jedan saveznik snosi sve troškove raspoređivanja.
Saveznici bi takođe mogli investirati u unapređenje savezničkih baza u cilju prilagođavanja klimatskim promjenama, zaštite telekomunikacionih i kompjuterskih mreža od sajber napadača i u svemiru.
“Ako želimo da učinimo više, potrebno nam je više resursa,” rekao je Stoltenberg u februaru.
Budžeti NATO koji se zajednički finansiraju iznose 0,3 odsto od okupne potrošnje saveznika na odbranu, ili oko 2,5 milijardi, za upravljanje komandama NATO i vojnu infrastrukturu. Ta cifra je niža od istorijskog prosjeka NATO od oko 0,5 odsto, kažu diplomate.
Njemačka i drugi evropski saveznici, kao i Kanada, takođe žele da znaju na šta će se trošiti bilo kakav dodatni novac prije nego što odriješe kesu
Bonus video:
