Vašington i Moskva su u ratu riječima zbog niza napada takozvanih ucjenjivačkih softvera (ransomver) na organizacije i preduzeća u SAD i drugim zemljama. Ovi sve sofisticiraniji sajber napadi predstavljaju novu vrstu ratovanja čiji je cilj dezorganizacija, pa čak i uništavanje nacionalne ekonomije, piše magazin “Konverzejšn”.
Ovo se naziva “hibridnim ratovanjem”. To je mješavina konvencionalnih i nekonvencionalnih metoda koje se koriste protiv mnogo jačeg protivnika i čiji je cilj postizanje političkih ciljeva koji ne bi bili mogući u tradicionalnom ratovanju.
Često je problem utvrđivanje krivaca. U hibridnom ratu, država koja je odgovorna za akcije često će koristiti nedržavne aktere, što joj omogućava da negira odgovornost. Ali tokom posljednje dvije decenije, mnogi sajber napadi na zapadne državne institucije i preduzeća bili su mnogo sofisticiraniji od nekoliko tehnički umiješnih pojedinaca koji su delovali kao “vukovi samotnjaci” i nosili obilježja akcija preduzetih uz podršku ili odobrenje neprijateljskih vlada.
Razmjere sajber-napada izvedenih na vojnom nivou signaliziraju uključenost državnih aktera iza kulisa koji organizuju ili podstiču ove napade. Rusija se pojavila kao jedan od međunarodnih aktera koji je razvio sofisticiranu strategiju sajber ratovanja.
Dakle, šta znamo o načinu na koji Rusija vodi hibridni rat putem sajber napada? Rusku doktrinu sajber ratovanja, ili “hibridnaje vojne”, oblikovali su politikolozi poput Aleksandra Dugina – ruskog filozofa nazvanog “Putinov Raspućin” ili “Putinov mozak”. On je profesor sociologije na Moskovskom državnom univerzitetu i bio je na meti američkih sankcija nakon ruskog preuzimanja Krima 2014.
Još jedan ključni mislilac u ovoj oblasti je Igor Panarin, viši Putinov savjetnik sa doktoratom psihologije. Među visokim vojnim ličnostima su Valerij Gerasimov, šef ruskog generalštaba i autor “Gerasimovske doktrine”, koja je, prema Karnegi fondaciji, “cio vladin koncept koji spaja tvrdu i meku moć u mnogim domenima i prevazilazi granice između mira i rata”.
Takvi mislioci već dugo zagovaraju da Rusija svoje političke ciljeve ostvaruje informativnim ratom, a ne vojnom silom.
Sajber prostor se često prikazuje kao da ima tri sloja – fizički (hardver), logički (kako i gdje se podaci distribuiraju i obrađuju) i ljudski (korisnici). Njime uglavnom upravljaju privatne organizacije, a ne državni akteri. Dakle, sajber napadi su u sivoj zoni kada je riječ o tome ko treba da bude odgovoran za prevenciju. Takođe se postavlja pitanje ko montira napade i da li se radi o kriminalnim poduhvatima ili iza njih stoji neka državna agencija.
Ova zabuna oko odgovornosti za zaštitu ide naruku ruskoj vladi. Ona može da našteti protivnicima, bez obzira koliko veliki ili snažni bili, a da se ne pokreće vojna kampanja.
Posljednjih godina sajber napadi koje su izvršile ruske kriminalne grupe za cilj su imale bolnice, energetske mreže i industrijske objekte. Kremlj je navode o svojoj umiješanosti opisao kao “neutemeljene”. Ali iako možda ne postoji direktna veza između vlade i onoga ko vrši napade, Rusija svjesno dozvoljava tim grupama da djeluju sa njene teritorije.
Ruske državne agencije ponudile su svoje usluge u pronalaženju ovih kriminalnih grupa. Ali ovo obećanje je ponavljano godinama i nikad nije dalo rezultata – to je nešto što bode oči u poređenju sa njihovim entuzijazmom za borbu protiv aktivističkih grupa koje djeluju u zemlji.
Mnoge zemlje su pojačale napore na razvoju strategija za borbu protiv sajber kriminala. Te inicijative uključuju vježbe hibridnog ratovanja u 24 države članice EU, simuliranje orkestriranog sajber napada na vojnu infrastrukturu i infrastrukturu sajberbezbjednosti EU.
EU je takođe uspostavila ono što naziva “hibridnom fuzijskom ćelijom” kako bi pružila stratešku analizu donosiocima odluka u EU u nastojanju da odvrate i odgovore na sajber napade. Grupa analitičara u okviru Obavještajno-analitičkog centra EU (EU INTCEN) analizira obavještajne podatke koji dolaze iz EU i raznih nacionalnih institucija poput GCHQ, MI5 i policijskih obavještajnih agencija u Velikoj Britaniji i pruža procjenu rizika za donosioce odluka da oblikuju domaću politiku.
I EU, i SAD uvele su sankcije ruskim pojedincima i entitetima zbog njihovih štetnih aktivnosti usmjerenih na sajber infrastrukturu. Ali suočavanje sa takvom prijetnjom od usko disciplinovanih i rigidno hijerarhijskih grupa koje sponzoriše država nije lako.
Čim zapadne obavještajne službe mogu da razviju nove inicijative za rješavanje hibridnih taktika, čini se da sajber kriminalci uspiju da razviju nova sredstva za napad. Dakle, potreban je jedan agilan model upravljanja kako bi se efikasno koristili javni i privatni resursi za suzbijanje prijetnji od hibridnog rata.
Hibridni rat je ogromna, složena prijetnja koja ne miruje - i koja zahtijeva srazmjeran odgovor ukoliko države žele da se odbrane.
Članak je objavljen u magazinu “Konverzejšn”
Prevela: D. Vraneš Redžić
Bonus video:
