Dvije nove naučne studije ustanovile su da je novi koronavirus koji je izazvao pandemiju Kovida-19 potekao s pijace u kineskom gradu Vuhanu, potkopavajući tezu da je taj virus napravio čovjek i da je iscurio iz laboratorije. Ipak, neki naučnici traže dodatne podatke i kažu da nova istraživanja ne isključuju druge mogućnosti, pišu svjetski mediji.
Potvrda prvih sumnji
Naučnici su u subotu, 26. februara, objavili dvije opsežne studije koje ukazuju na pijacu u Vuhanu kao izvor novog koronavirusa koji je izazvao pandemiju, ukazuje Njujork tajms (The New York Tmes).
Analizirajući podatke iz različitih izvora, naučnici su zaključili da je koronavirus vrlo vjerovatno bio prisutan kod živih sisara koji su se prodavali na pijaci morskih plodova Huanan u Vuhanu krajem 2019. i sugerisali da je virus dva puta prešao na ljude koji tamo rade ili kupuju.
Dva izvještaja još uvijek nisu objavljena u naučnom časopisu koji zahtijeva recenziju. Ipak, ističe Njujork tajms, oni predstavljaju značajnu municiju u debati o počecima pandemije od koje je umrlo skoro šest miliona ljudi širom sveta, a razboljelo se više od 400 miliona.
"Kada pogledate svu evidenciju zajedno, to je izuzetno jasna slika da je pandemija počela na pijaci Huanan", rekao je Majkl Vorobi (Michael Worobey), evolutivni biolog s Univerziteta u Arizoni i koautor obje studije.
Pitanje da li je širenje koronavirusa počelo prelaskom s divljih životinja koje se prodaju na pijaci, curenjem iz virološke laboratorije u Vuhanu ili na neki drugi način izazvalo je žestoke geopolitičke bitke i debate kako najbolje zaustaviti sljedeću pandemiju.
Pijaca morskih plodova Huanan bila je meta prvih sumnji kada je Kovid-19 na početku zahvatio Vuhan. Krajem decembra 2019, nekoliko ljudi koji su radili na pijaci dobilo je misteriozni oblik upale pluća i 30. decembra te godine kineski zvaničnici javnog zdravlja rekli su bolnicama da prijave sve nove slučajeve upale pluća povezane s pijacom.
Takođe je krajem decembra postalo jasno da je za misterioznu upalu pluća kriv novi koronavirus. Korona virusi su se već ranije izazivali epidemiju u Kini, ukazuje list, podsjećajući da je 2002. jedan koronavirus izazvao epidemiju SARS-a u kojoj su umrle 774 osobe. Naučnici su kasnije zaključili da je virus došao od slepih miševa, proširio se na divlje sisare, a zatim je prešao na ljude na pijacama na kojima su se sisari prodavali.
Dvije studije
Jedna od novih studija koristila je prostornu analizu kako bi pokazala da su najraniji poznati slučajevi Kovida-19 dijagnostikovani u decembru 2019, bili koncentrisani na pijaci, dok druga kaže da su dve glavne virusne loze bile rezultat najmanje dva događaja na pijaci u kojima je virus prelaskom s vrste na vrste ušao u ljude, navodi CNN.
Prva studija ukazuje da su "slučajevi COVID-19 u decembru 2019. neočekivano geografski raspoređeni blizu i koncentrisani na pijacu Huanan, bez obzira na to da li su tamo radili, posjetili je ili se zna da su bili povezani s nekim ko je posjetio tu pijacu. Štaviše, ogromna većina slučajeva epidemiološki povezanih s pijacom bila je posebno povezana sa zapadnim dijelom pijace Huanan, gde je bila smještena većina prodavaca živih sisara".
Kada su istraživači testirali površine na pijaci tražeći genetski materijal virusa, postojala je jedna tezga s najviše pozitivnih, uključujući i kavez u kojem je jedan istraživač ranije vidio kako se drže sisari rakunski psi.
Studija koja ukazuje da je pandemija počela s dvije glavne virusne loze, nazvane A i B, navodi da je vjerovatno bilo još oblika virusa "koji nisu uspjeli da se uspostave kod ljudi". Linija B je češća od ove dvije i jedina koja je ranije pronađena na tržištu, ali studija kaže da je loza A takođe kružila tim područjem u prvim danima širenja.
Virus je najvjerovatnije počeo s najmanje dva prenošenja među životinjama, pri čemu je rakunski pas ili drugi sisar poslužio kao posredni domaćin prije nego što se proširio na ljude, kaže ta studija.
Polarizujuće pitanje
Dvije naučne studije koje tek treba da budu objavljene u časopisima kažu da virus nije izašao iz Instituta za virusologiju Vuhan, ističe Gardijan (The Guardian) i ukazuje da su tu teoriju u SAD zastupali desničarski aktivisti, kolumnisti i političari.
Pitanje odakle je Kovid-19 došao i kako se proširio pokazalo se kao polarizujuće, navodi britanski list, dodajući da je pitanje odgovornosti Kine postalo i diplomatski osjetljivo i visoko politizovano, posebno u SAD.
U avgustu prošle godine objavljen je izvještaj američke obavještajne službe o tom pitanju, ali nije bio konkluzivan.
Nova istraživanja koja ukazuju na pijacu u Vuhana kao porijeklo pandemije, dodatno potkopava tvrdnje da je novi koronavirus nastao u laboratoriji, ocjenjuje Njuzvik (Newsweek).
Ideja da je virus nastao na pijaci dugo je bila vodeća teorija među naučnom zajednicom, mada neki i dalje insistiraju da je virus stvorio čovjek i da je procurio sa Instituta za virusologiju Vuhan.
Izvještaj Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) od prošle godine ustanovio je da virus vjerovatno potiče s pijace, ali su zvaničnici u to vrijeme odbili da u potpunosti isključe mogućnost da je virus nastao u laboratoriji.
Kineska vlada je takođe odbacila teoriju o curenju iz laboratorije, odbacujući pozive na istragu o njenom porijeklu.
Nedovoljno za odbacivanje druge mogućnosti
Mada autori novih studija kažu da je koronavirus SARS-CoV-2 dvaput prešao sa životinja prodatih na pijaci krajem 2019. godine, neki naučnici žele definitivniju evidenciju, piše časopis Nejčr (Nature).
Te analize daju dodatnu težinu prvobitnim sumnjama da je pandemija počela na pijaci morskih plodova Huanan, koju su posjetili mnogi ljudi koji su prvo zaraženi novim koronavirusom.
Ipak, ukazuje naučni časopis, nijedna od tih studija ne sadrži definitivnu evidenciju o tome koja vrsta životinje je mogla da nosi virus prije nego što se proširio na ljude, dok autori jednog istraživanju spekulišu da bi krivci mogli biti rakunski psi, zdepasti sisar koji se koristi za hranu i krzno u Kini.
Neki virolozi kažu da nova evidencija koja upućuje na pijacu Huanan ne isključuju alternativnu hipotezu.
Naime, kako navodi Nejčr, oni kažu da bi pijaca mogla biti samo lokacija na kojoj je zaražena osoba proširila virus na mnoge druge ljude, ali ne i mjesto prvobitnog prelaska koronavirusa na čovjeka.
Bonus video:
