Globalni nuklearni arsenal će rasti u narednim godinama prvi put od kraja Hladnog rata, a rizik od upotrebe takvog oružja je najveći u posljednjih nekoliko decenija, saopštio je juče vodeći institut za konflikt i naoružanje.
Ruska invazija na Ukrajinu i zapadna podrška Kijevu pojačali su tenzije između devet svjetskih nuklearnih sila, navodi se u izvještaju Međunarodnog instituta za mirovna istraživanja u Stokholmu (SIPRI).
Devet nuklearnih sila - Britanija, Kina, Francuska, Indija, Izrael, Sjeverna Koreja, Pakistan, Sjedinjene Države i Rusija - imale su 12 705 nuklearnih bojevih glava početkom 2022, što je za 375 manje nego početkom 2021, navodi SIPRI.
To je znatno manje u odnosu na 70 000 koliko ih je bilo 1986. godine, budući da su Rusija i SAD postepeno smanjivale njihove ogromne arsenale razvijene tokom Hladnog rata.
Međutim, djeluje da je era nuklearnog razoružavanja završena, a rizik od nuklearne eskalacije je sada na najvećem nivou u periodu poslije Hladnog rata, kazali su istražitelji.
”Uskoro ćemo doći do tačke kada će prvi put poslije kraja Hladnog rata, globalni broj nuklearnog oružja na svijetu početi da raste”, kazao je za agenciju AFP Mat Korda, jedan od autora izvještaja. “To je zaista opasna teritorija.”
Nakon “marginalnog” smanjenja zabilježenog prošle godine, “očekuje se rast nuklearnog arsenala u narednoj deceniji”, navodi SIPRI.
Tri dana nakon početka ruske invazije na Ukrajinu, predsjednik Vladimir Putin je naredio da nuklearni kapaciteti za odvraćanje budu stavljeni u stanje visoke pripravnosti.
Rojters podsjeća da je on takođe upozorio na posljedice “kakve nijesu zabilježene u istoriji” za države koje stanu na put Rusiji.
S druge strane, nekoliko država, uključujući Kinu i Britaniju, zvanično i nezvanično modernizuju i unapređuju svoje nuklearne arsenale, navodi se u izvještaju
”Biće veoma teško ostvariti napredak u razoružavanju tokom narednih godina zbog ovog rata i zbog načina na koji Putin govori o njegovom nuklearnom oružju”, kazao je Korda. Zbog tih zabrinjavajućih izjava “veliki broj nuklearno naoružanih država razmatra sopstvene nuklearne strategije”, dodao je on.
Uprkos tome što je početkom 2021. godine stupio na snagu UN sporazum o zabrani nuklearnog oružja i petogodišnje produžavanje sporazuma “Novi START” između Rusije i SAD, situacija se pogoršava već neko vrijeme, navodi Institut.
Iranski nuklearni program i razvoj naprednih hipersoničnih raketa su, između ostalog, razlog za zabrinutost.
Pad ukupnog broja nuklearnog oružja je posljedica toga što su SAD i Rusija “razmontirale povučene bojeve glave”, navodi SIPRI, dok broj operativnog oružja ostaje “relativno stabilan”.
Moskva i Vašington zajedno posjeduju 90 odsto svjetskog nuklearnog arsenala, a Rusija ostaje najveća nuklearna sila sa 5 977 nuklearnih bojevih glava. Vjeruje se da je preko 1600 ruskih bojevih glava u stanju pripravne operativnosti. SAD imaju 5 428 bojevih glava, dok je na trećem mjestu Kina, iza koje slijede Francuska, Britanija, Pakistan, Indija i Izrael.
Izrael je jedina od devet država koja nije zvanično priznala da ima nuklearno oružje.
Što se tiče Sjeverne Koreje, SIPRI je prvi put saopštio da režim Kin Džong Una sada ima 20 nuklearnih bojevih glava. Vjeruje se da Pjongjang ima materijala da proizvede oko 50.
Početkom 2022, pet nuklearno naoružanih stalnih članica Savjeta bezbjednosti UN - Britanija, Kina, Francuska, Rusija i SAD, izdale su saopštenje u kojem navode da “u nuklearnom ratu nema pobjednika i da ne smije nikada biti vođen”.
Ipak, SIPRI ističe da svih pet država “nastavlja da širi i modernizuje njihove nuklearne arsenale i djeluje da pojačava značaj nuklearnog oružja u njihovim vojnim strategijama”.
”Kina je u sred značajnog širenja svog nuklearnog vojnog arsenala, a satelitski snimci ukazuju na izgradnju preko 300 novih raketnih silosa”, navodi se u izvještaju.
Britanija je prošle godine saopštila da će povećati zalihe bojevih glava i da više neće javno objavljivati cifre koje se odnose na operativno nuklearno oružje kojim raspolaže.
”Sve nuklearno naoružane države povećavaju ili unapređuju njihove arsenale, a većina zaoštrava nuklearnu retoriku i ističe ulogu koju nuklearno oružje igra u njihovim vojnim strategijama”, kazao je Vilfred Van, direktor programa za oružje masovnog uništavanja u SIPRI-ju. “To je veoma zabrinjavajući trend.”
Bonus video:
