U julu prošle godine političke promjene na Kubi djelovale su izvjesno.
Protesti, najveći od kako je Fidel Kastro preuzeo vlast 1959, potresli su komunističko ostrvo dok su Kubanci izlazili na ulice zahtijevajući socijalne i ekonomske reforme.
Međutim, protesti su bili kratkog daha. Kubanske vlasti su od tada poslale stotine ljudi u zatvor pod raznim optužbama počev od javnih nereda do huškanja na pobunu, usljed čega aktivisti tvrde da su im prekršena prava. Drugi disidenti, pod pritiskom i uvjereni da protesti gube zamah, napustili su ostrvo.
Preko 140 000 Kubanaca iz svih sfera života od oktobra je otišlo u Sjedinjene Države, pokazuju podaci američke vlade. To je najveći egzodus iz Kube u posljednjih nekoliko decenija.
Usljed te migracije, kombinovane s opštim gušenjem nezadovoljstva, zaostavština i budućnost jednog od najsmjelijih pokreta od početka kubanske revolucije ostale su u svojevrsnom međuprostoru, kazali su analitičari.
”Nezadovoljstvo je u velikoj mjeri napustilo zemlju”, kazao je za Rojters Bert Hofman, ekspert za Latinsku Ameriku na Njemačkom institutu za globalne i regionalne studije. “Da bi bio održiv tokom vremena, pokretu je neophodna organizacija.”
Godinu dana kasnije kubanski egzilanti i pristalice izvan zemlje pozivaju na proteste u znak obilježavanja tog datuma, ali nema naznaka o planiranim ili organizovanim protestima na samom ostrvu.
Više od deset lidera disidenata, u javnim saopštenjima ili izjavama za Rojters, tvrde da su zbog kubanskih vlasti suočeni s teškim izborom: da ćute, odu s ostrva ili odu u zatvor.
”Bila je to nemoguća odluka”, kazala je Kubanka Karolina Barero u intervjuu iz Santijaga u Čileu. Barero je članica kubanskog pokreta San Isidro, umjetničko aktivističke zajednice koja je prethodila protestima u julu 2021.
Barero, koja ima i špansko državljanstvo, kazala je da su joj vlasti dale 48 sati da napusti Kubu ranije ove godine. Ona je to nazvala “lovom na vještice” nakon protesta.
”Ipak, protesti su ostavili traga”, kazala je ona. “Uspjeli su da inspirišu, da slome barijeru”, kazala je Barero. Kubanska vlada savršeno dobro zna da su tenzije i dalje prisutne, i da bi u svakom trenutku protest mogao eksplodirati”.
Kuba tvrdi da iza protesta 11. jula prošle godine stoje Sjedinjene Države, i da zajedno sa strožim ekonomskim sankcijama, žele da zbace vladu. Sjedinjene Države tvrde da su protesti bili spontani i negiraju da su ih isprovocirale.
Kubanske vlasti nijesu odgovarale na upite Rojtersa da prokomentarišu ovu temu.
Mada su prošlogodišnji protesti izblijedili, ekonomska kriza koja se smatra njihovim uzrokom je i dalje prisutna. Dugi redovi za hranu, javni prevoz, gorivo i ljekove izazivaju nezadovljstvo. Nestanak struje je uobičajena stvar na Kubi.
Predsjednik Migel Dijaz Kanel je svjestan situacije. On je naložio vladi da više djeluje, a nedavno je pokrenuo program kako bi pomogao u unapređenju infrastrukture i za obnovu preko 1000 siromašnih četvrti u zemlji.
Pojedini lideri protesta, od kojih se mnogi nalaze u inostranstvu, sanjaju o povratku u domovinu. Arturo Lopez Levi, kubanski politikolog koji živi u Sjedinjenim Državama, kazao je da je neophodno da se pozabave pravim izvorom nezadovoljstva među Kubancima: ekonomijom.
”Opozicija, u njenoj agendi, kao da nema dodir sa realnošću”, kazao je on.
Anameli Ramos, još jedna liderka San Isidro pokreta koja sada živi izvan Kube, kaže da je globalna pažnja značila da se “pokret proširio na način koji ni mi sami nijesmo mogli kontrolisati”. “To ga je učinilo snažnijim, ali takođe i ranjivijim”, kazala je ona.
Ramosova je kazala da su lideri njene grupe u više navrata hapšeni i ispitivani i da je ona bila pod pritiskom da ode. U dva navrata je pokušala da se vrati u domovinu, ali joj je ulazak uskraćen, bez objašnjenja, navodi se u dokumentu kubanskog ministarstva unutrašnjih poslova u koji je Rojters imao uvid.
San Isidro sada pokušava da se obnovi van ostrva, kazala je ona, dodajući da vjeruje da aktivizam treba da postoji i unutar i izvan zemlje.
Kubanski državni mediji su San Isidro nazvali dijelom američkog “mekog puča”, što su optužbe koje ova grupa odbacuje.
Dugogodišnji prodemokratski aktivista Manuel Kuesta Morua, jedan od rijetkih organizatora koji i dalje žive na ostrvu, kazao je da se osjeća sve više usamljeno.
Mada još jedan 11. jul djeluje malo vjerovatno, on je optimista da je moguće više manjih protesta. “Mislim da su protesti stigli u kubansko društvo i da će tu ostati”, kazao je on za Rojters.
Bonus video:
