Populistički irački sveštenik Moktada al-Sadr, nekada ozloglašeni odmetnik za kojim je tokom američke okupacije bila raspisana potjernica da se traži “živ ili mrtav”, postao je ključni politički igrač i najuticajnija osoba u Iraku.
Međutim, uprkos ogromnom uticaju Sadr nije mogao da okonča politički zastoj oko formiranja vlade zbog čega je u junu iz parlamenta povukao njegov sadristički blok.
Juče, Sadr je objavio da napušta politiku i gasi njegove institucije zbog nepremostivog političkog zastoja, što pokreće mogućnost dodatne nestabilnosti u Iraku.
”Ovim putem objavljujem moje povlačenje”, napisao je Sadr na Tviteru, kritikujući ostale šiitske političke lidere jer su se oglušili na njegove pozive za reforme.
Nakon Sadrovog saopštenja njegove pristalice upale su u vladin kompleks i sukobile se sa lojalistima rivalskih šiitskih grupa, a u sukobima je stradalo najmanje deset osoba.
Sadr, žestoki protivnik i Irana i Sjedinjenih Država koji se i ranije povlačio iz politike i vraćao, ima ogroman uticaj na stotine hiljada sljedbenika koji spremno prihvataju njegov poziv da izađu na ulice.
Rojters podsjeća da je on bio nepoznat izvan Iraka prije američkle invazije 2003. godine. Međutim, ubrzo je postao simbol otpora okupaciji, a veliki dio autoriteta crpio je zahvaljujući porodičnom porijeklu.
Sadr je sin uticajnog velikog ajatolaha Mohameda Sadika al Sadra, koji je ubijen 1990. godine nakon što je otvoreno kritkovao tadašnjeg diktatora Sadama Huseina. Rođaka njegovog oca, Mohameda Bakira, takođe je ubio Sadam 1980. godine.
Uprkos brojnim rizicima, Sadr nikada nije napuštao Irak za razliku od drugih uticajnih ličnosti u vladama nakon Sadama koje su se vratile iz egzila u Iranu i sa Zapada nakon invazije, navodi britanska agencija.
Kada je Sadam pogubljen 2006. godine, pošto je osuđen za ubistvo 148 ljudi u većinski šiitskom gradu četvrt vijeka ranije, svjedoci su dok je vođen na vješala uzvikivali Moktadino ime.
Sadr je bio prvi koji je formirao šiitsku miliciju koja se borila protiv američkih trupa. Predvodio je dvije antiameričke pobune, zbog čega je Pentagon njegovu miliciju nazvanu Mehdi armija proglasio najvećom prijetnjom za iračku bezbjednost.
Sadr nikada nije napuštao Irak za razliku od drugih uticajnih ličnosti u vladama nakon Sadama koje su se vratile iz egzila u Iranu i sa Zapada nakon invazije
Američke okupacione vlasti su 2004. godine izdale nalog za hapšenje i navele da će ubiti ili uhapsiti Sadra u vezi sa ubistvom umjerenog šiitskog lidera Abdula Madžida al Koeija, kojeg su Amerikanci doveli u sveti grad Nadžaf tokom invazije. Sadr je negirao umiješanost u ubistvo Koeija. Njegovi sljedbenici su se borili protiv iračke armije, ekstremista Islamske države i rivalskih šiitskih milicija. Mehdi armija je optuživana da ima odrede smrti koji se obračunavaju sa neistomišljenicima.
Premijer Nuri al Maliki, šiit i dugogodišnji Sadrov protivnik, naredio je veliku ofanzivu u kojoj je u južnom gradu Basri zgažena Mehdi armija.
Kasnije te godine, Sadr je naredio obustavu oružanih operacija i objavio da će Mehdi armija biti transfomisana u kulturološku i socijalnu organizaciju. Preimenovao ju je u Brigade mira.
Zatim je ušao u iračku politiku gdje je stekao ogromnu popularnost obećavši da će iskorijeniti korupciju u državi.
Kao samoproglašeni zaštitnik potlačenih, Sadr je uvijek mogao da mobiliše hiljade ljudi da izađu na ulice.
Njegove pristalice su 2016. godine upale u parlament unutar Zelene zone u Bagdadu nakon što je on osudio neuspeh u reformisanju sistema političkih kvota koje su, kako je tvrdio, politički lideri koristili da imenuju pristalice na ključne poslove.
Sadr je prije parlamentarnih izbora 2018. godine formirao savez sa komunistima i sekularistima.
Nakon što je godinama bio u sjenci šiitskih rivala, koje je podržavao Iran, uspio je da se vrati ubjedljivom pobjedom koja mu je dala kontrolu nad ministarstvima i pozicijama u javnoj upravi.
Pao je u nemilost bivšeg saveznika Irana nakon što je poručio Teheranu da “neće ostaviti Irak u njegovim kandžama”, istovremeno pozivajući na odlazak 2500 američkih vojnika u Iraku.
Kao jedini šiitski lider koji se usprotivio i Teheranu i Vašingtonu, osvojio je naklonost velikog dijela populacije, od kojih su više od polovine šiiti. Mnogi smatraju da Irak nije imao koristi od bliskih odnosa njihove vlada ni sa Iranom ni sa SAD.
U Iraku se, od američke invazije u kojoj je svrgnut Sadam, preko posrednika za uticaj bore SAD i Iran.
Većina iračkog šiitskog političkog establišmenta nepovjerljiva je prema Sadru, pa čak moguće i neprijateljski nastrojena. Međutim, sadristički pokret dominira državnim aparatom od izbora 2018, kontroliše ministarstvo unutrašnjih poslova, odbrane i komunikacija.
Njegov pokret je i na izborima 2021. osvojio najviše glasova i 73 mjesta u parlamentu koji ima 329 poslanika. To je zadalo žestok udarac proiranskim šiitskim grupama. Sadr je proglasio “pobjedu naroda nad .... milicijama”.
Bonus video:
