Kada je mlada Kurdkinja Mahsa Amini prije deset dana preminula u zatvoru, kurdske oblasti Irana su prve buknule, a bijes prema iranskom represivnom rukovodstvu je imao zapaljivi efekat u gradovima i mjestima gdje žive Kurdi.
Smrt 22-godišnje djevojke, koja je uhapšena jer nije pravilno nosila hidžab tokom posjete Teheranu, brzo je postala simbol prkosa za jednu manjinsku grupu, koja već duže vrijeme ima neskrivene nacionalističke ambicije i koja ne dijeli vrijednosti iranskog tvrdolinijaškog rukovodstva.
Međutim, nešto neočekivano se dogodilo tokom onoga što je djelovalo da će prerasti u pobunu Kurda, ističe britanski “Gardijan”. Irance iz cijele zemlje je razbijesnila smrt Aminijeve i kolektivno poniženje koje ona predstavlja za širu populaciju. Uskoro, demonstranti na ulicama brojnih gradova testirali su granice snaga bezbjednosti.
”Ovo nije iranska revolucija, nije čak ni kurdska revolucija”, kazala je za “Gardijan” 25-godišnja Rožin iz kurdskog grada Kermanšaha. “Ovo je ženska revolucija.”
Protesti protiv odnosa teokratske države prema ženama ne jenjavaju širom Irana. Žene, koje trpe većinu državnih ograničenja, naročito su glasne i cijepaju slike velikog ajatolaha Ali Hameneija i ubijenog generala Kasima Sulejmanija. To je do prije dva mjeseca bilo nezamislivo, ali isto tako je bilo nezamislivo da ogroman broj žena - Kurdkinja, Persijki i pripadnica manjina - izađu na ulice bez hidžaba, navodi britanski list.
”Ovdje više nije riječ o kurdskom pokretu, niti o persijskom”, kazala je 27-godišnja Karim iz grada Bokana. “Radi se o 85 miliona ljudi koji se bore za svoja prava, društveno, ekonomski i u svakom aspektu života. Prije par dana jedna kurdska djevojka je bila stranac u prijestonici Irana, a sada je njeno lice poznato svuda širom svijeta. Ovo nije nacionalni pokret - ovo je više od toga; ovdje se radi o ženama, o našim osnovnim ljudskim pravima.”
Svaka vrsta protesta u Iranu predstavlja ogroman rizik za učesnike. Međutim, hrabrost učesnika ovih protesta, najvećih od 2019. godine, kada su Iranci izašli na ulice zbog povećanja cijena goriva, je praktično bez presedana, navodi portal “Konverzejšn”.
Brojne žene su skinule hidžabe na ulicama i zapalile ih. Pojedine su čak i javno odsjekle kosu, a mediji i društvene mreže objavljuju snimke žestokih sukoba policije i demonstranata. Snimci na Tviteru pokazuju demonstrante kako se suprotstavljaju policiji i pozivaju na pad svešteničkog režima uzvikujući “Žena, život, sloboda” i “smrt dikatatoru”.
”Ubiću one koji su ubili moju sestru”, čuju se demonstranti kako uzvikuju na jednom od snimaka iz Teherana, dok je na aktivističkom Tviter nalogu objavljeno: “Ulice su postale bojna polja”.
Kako bi otežali demonstrantima da objavljuju snimke na društvenim mrežama, vlasti su ograničile pristup internetu u nekoliko pokrajina, prenio je Rojters.
Juče je portparolka Visokog komesara UN za ljudska prava pozvala svešteničko rukovodstvo Irana da “u potpunosti poštuje pravo na slobodu mišljenja, izražavanja, mirnog okupljanja i udruživanja”. U saopštenju Ravina Šamdasani je kazala da izvještaji ukazuju da su “stotine ljudi uhapšene, uključujući aktiviste za ljudska prava, pravnike i najmanje 18 novinara”.
”Hiljade su se pridružile protestima protiv vlade širom zemlje tokom proteklih 11 dana. Bezbjednosne snage su reagovale upotrebom bojeve municije”, navodi se u saopštenju.
Zvaničnici su kazali da je 41 osoba, uključujući članove policije i provladine milicije, stradalo tokom protesta. Međutim, iranske grupe za ljudska prava prijavljuju veći broj.
Grupa Hengav je objavila da je 18 osoba ubijeno, 898 povrijeđeno, a preko 1000 kurdskih demonstranata uhapšeno u proteklih deset dana” upozoravajući da bi te cifre mogle biti veće.
Rojters ističe da je detalje o broju žrtava teško potvrditi dijelom i zbog ograničene komunikacije. Sestra 20-godišnje djevojke identifikovane kao Hadis Nadžafi kazala je jednom aktivisti sa sjedištem u SAD da su nju prošle nedjelje ubili pripadnici bezbjednosnih snaga. Snimci Nadžafijeve dijele se na Tviteru, a na njima je ona prikazana bez hidžaba kako protestuje u Karadžu, 30 kilometara sjeverozapadno od Teherana.
Iransko pravosuđe je osnovalo specijalne tribunale za suđenje “izgrednicima”, prenijeli su državni mediji.
Aktivisti na društvenim mrežama pozivaju na nacionalni štrajk. Nekoliko univerzitetskih profesora, slavnih ličnosti i uglednih fudbalera podržali su proteste.
Studenti u nekoliko gradova su odbili da učestvuju u nastavi.
I mada su protesti rasprostranjeni, oni su takođe i rasuti, navodi portal “Konverzejšn”. Nema metodične organizacije niti naznaka da će protesti u raznim gradovima izrasti u jedinstven pokret. Međutim, neovisno od toga da li će protesti rezultirati značajnom promjenom, oni svakako skupo koštaju iransko vladajuće sveštenstvo.
Pojedini učesnici protesta smatraju da je neka vrsta pobjede već ostvarena.
”Ovo se dešava na način koji nikada ranije nije zabilježen. Čak i ako ne pobijedimo, već smo pobijedili na toliko načina. Država nas sada ne može ignorisati. Zbog našeg stava su sada slabiji”, kazala je za “Gardijan” stanovnica Teherana, koja je željela da ostane anonimna.
Bonus video:
