Militantna grupa Hezbolah iz Libana lansirala je sredinom maja jedan od svojih najdubljih udara na Izrael, koristeći eksplozivni dron koji je direktno pogodio jedan od najznačajnijih izraelskih sistema za nadzor vazdušnih snaga.
Ovi i drugi uspješni napadi dronovima dali su militantnoj grupi koju podržava Iran još jednu smrtonosnu opciju za očekivanu odmazdu protiv Izraela zbog vazdušnog napada u Bejrutu prošlog mjeseca, u kojem je ubijen vrhovni vojni komandant Hezbolaha Fuad Šukr.
“To je prijetnja koju treba ozbiljno shvatiti”, rekao je Fabijan Hinz, istraživač na Međunarodnom institutu za strateške studije, govoreći o sposobnostima Hezbolahovih dronova.
Iako je Izrael izgradio sisteme protivvazdušne odbrane, uključujući “Gvozdenu kupolu” i “Davidovu praćku”, kako bi se zaštitio od Hezbolahovog raketnog i projektilskog arsenala, manje pažnje je posvećeno prijetnji dronova.
“Kao rezultat toga, bilo je manje napora da se izgrade odbrambeni kapaciteti protiv dronova”, rekao je Hinz.
Dronovi su bespilotne letjelice kojima se može upravljati iz daljine. Dronovi mogu ući, nadzirati i napasti neprijateljsku teritoriju diskretnije od projektila i raketa.
Hezbolah je svoj napada dronom u maju proglasio uspješnim, ciljajući cepelin korišćen kao dio izraelskog raketnog odbrambenog sistema u bazi udaljenoj oko 35 kilometara od libanske granice.
Militanti su objavili snimak koji, kako su tvrdili, prikazuje njihov eksplozivni dron Ababil kako leti prema cepelinu Sky Dew, a kasnije su objavili fotografije oborenog vazduhoplova.
Izraelska vojska je potvrdila da je Hezbolah postigao direktan pogodak.
“Ovaj napad odražava poboljšanje u preciznosti i sposobnosti zaobilaženja izraelske protivvazdušne odbrane”, navodi se u izvještaju Instituta za nacionalne bezbjednosne studije, nezavisnog istraživačkog centra povezanog sa Univerzitetom u Tel Avivu.
Od početka skoro svakodnevne razmjene vatre duž granice između Libana i Izraela početkom oktobra, Hezbolah sve više koristi dronove kako bi zaobišao izraelske sisteme protivvazdušne odbrane i napao njihove vojne položaje duž granice, kao i duboko unutar Izraela.
Dok je Izrael presreo stotine dronova iz Libana tokom rata Izraela i Hamasa, njihovi protivvazdušni odbrambeni sistemi nisu hermetički zatvoreni, rekao je izraelski bezbjednosni zvaničnik. Dronovi su manji i sporiji od projektila i raketa, pa ih je teže zaustaviti. To je posebno tačno kada se lansiraju blizu granice i zahtijevaju kraće vrijeme reakcije za presretanje.
Zvaničnik, koji nije bio ovlašten da javno govori u skladu sa izraelskim bezbjednosnim ograničenjima, rekao je da su izraelski sistemi protivvazdušne odbrane morali da se bore sa više dronova tokom ovog rata nego ikada prije, a Izrael je odgovorio napadima na mjesta lansiranja.
Napad dronom Hezbolaha na izraelsku vojnu bazu blizu sjevernog grada Naharija prije dvije sedmice ranio je šest osoba. Jedan od najkrvavijih napada dronom ove grupe desio se u aprilu, kada je ubijen jedan izraelski vojnik, a ranjeno 13 drugih vojnika i četiri civila u sjevernoj izraelskoj zajednici Arab Al Aramšeh.
Hezbolah je takođe poslao nadzorne dronove koji su snimali vitalne objekte na sjeveru Izraela, uključujući one u Haifi, njenim predgrađima i vazdušnoj bazi Ramat David, jugoistočno od priobalnog grada.
Iako lider Hezbolaha Hasan Nasralah tvrdi da militantna grupa sada može sama da proizvodi dronove, njihovi napadi su do sada uglavnom zavisili od iranskih dronova “ababil” i “šahed”. Takođe su koristili dron, barem jednom, koji ispaljuje ruske vođene rakete S5.
Hezbolah je povećao svoje sposobnosti uprkos tome što je Izrael ubio neke od najvažnijih stručnjaka za dronove ove grupe.
Najpoznatiji je bio Fuad Šukr, za koga je Izrael tvrdio da je odgovoran za većinu najnaprednijeg naoružanja Hezbolaha, uključujući projektile, dalekometne rakete i dronove.
Visoki operativac Hezbolaha Hasan Lakis, smatran jednim od majstora za dronove ove grupe, ubijen je u blizini Bejruta 2013. Militanti su okrivili Izrael. Noviji napadi u Siriji, za koje se vjeruje da ih je izveo Izrael, ubili su iranske i Hezbolahove stručnjake za dronove, uključujući zvaničnika iz odjeljenja za vazduhoplovstvo iranske paravojne Revolucionarne garde.
U svojim ranim danima, Hezbolah je koristio manje tehnički napredne taktike, uključujući paraglajdere, kako bi napadao iza neprijateljskih linija.
Nakon što se Izrael povukao iz južnog Libana 2000. godine poslije 18-ogodišnje okupacije, Hezbolah je počeo da koristi iranske dronove i poslao prvi izviđački dron Mirsad iznad izraelskog vazdušnog prostora 2004.
Nakon 34-odnevnog rata između Izraela i Hezbolaha 2006. Lakis, majstor za dronove Hezbolaha, preuzeo je odgovornost za program dronova.
Hezbolah je povećao upotrebu dronova za izviđanje i napade tokom svog učešća u sukobu u Siriji. Dok je Liban 2022. pregovarao indirektno o demarkaciji svoje pomorske granice sa Izraelom, grupa je poslala tri drona iznad jednog od najvećih izraelskih gasnih postrojenja u Sredozemnom moru prije nego što ih je Izrael oborio.
Hezbolah za dronove i dalje prima značajnu pomoć iz Irana, a vjeruje se da stručnjaci militantne grupe sastavljaju te letjelice u Libanu.
“Pošto Iran nije uspio da postigne vazdušnu nadmoć, pribjegao je takvim tipovima letjelica”, rekao je penzionisani libanski general i vojni stručnjak Nađi Malaeb, govoreći o dronovima. Dodao je da je Rusija imala koristi od kupovine stotina iranskih dronova Šahed za upotrebu u svom ratu protiv Ukrajine.
U februaru je ukrajinska obavještajna služba izjavila da su iranski i Hezbolahovi stručnjaci obučavali ruske trupe da upravljaju dronovima “šahed-136” i “ababil-3” u vazdušnoj bazi u centralnoj Siriji. Rusija, Iran i Hezbolah su vojno prisutni u Siriji, gdje se bore uz snage sirijskog predsjednika Bašara Asada.
U govoru iz 2022. godine, Nasralah je tvrdio da “mi u Libanu, već dugo vremena, proizvodimo dronove”.
Libanska militantna grupa očigledno i dalje zavisi od djelova iz zapadnih zemalja, što bi moglo predstavljati prepreku masovnoj proizvodnji.
Sredinom jula, tri osobe su uhapšene u Španiji, a jedna u Njemačkoj zbog sumnje da su pripadnici mreže koja je snabdijevala Hezbolah djelovima za izradu eksplozivnih dronova za upotrebu u napadima na sjeverni Izrael.
Španske kompanije umiješane u slučaj, kao i druge u Evropi i širom svijeta, kupovale su predmete, uključujući komponente za elektronsko navođenje, pogonske propelere, benzinske motore, više od 200 elektromotora i materijale za trup, krila i druge dijelove dronova, prema istražiteljima.
Vlasti vjeruju da je Hezbolah sa ovim komponentama izgradio nekoliko stotina dronova. Ipak, Iran ostaje glavni snabdjevač Hezbolaha.
“Izraelske vazdušne snage mogu da ispale rakete na različite djelove Libana, a sada Hezbolah ima dronove i rakete koji mogu da dosegnu bilo koji dio Izraela”, rekao je iranski politički analitičar i profesor političkih nauka Emad Abšenas. Dodao je da, dok Sjedinjene Države naoružavaju svog najbližeg saveznika Izrael, Iran na isti način naoružava grupe kao što je Hezbolah.
prevod: S. STRUGAR
Bonus video:
