Delegacija Vojske SAD predvođena zamjenikom komandanta američke nacionalne garde za Evropu, general-majorom Džonom L. Gronskim, posjetila je prekjuče u Đuraševićima kod Tivta, grob američkog vojnog heroja iz Prvog svjetskog rata, narednika Joka Džejmsa Meštrovića i odala mu poštu.
Meštrović koji je poginuo 4. novembra 1918. godine na frontu u Francuskoj, samo nedjelju dana prije kraja Prvog svjetskog rata, nosilac je najvećeg američkog vojnog odlikovanja – Kongresne Medalje časti.
„Stotinu godina nakon njegove herojske smrti, američki vojnici kontinuirano odaju počast naredniku Meštroviću. Velika je čast i za mene danas da se poklonim njegovim sjenama“, kazao je general Gronski nakon što je uz vojnički pozdrav, položio vijenac na grob Meštrovića, na seoskom groblju kod crkve Svetog Jovana u Đuraševićima.
„Njegov primjer govori o povezanosti ovih krajeva i SAD i Meštrovićev lik povezuje ljude naše dvije države. Joko Džejms Meštrović je rodom odavde i odlučio je da ode i živi u SAD i stupi u američke oružane snage. Ko bi rekao da će jedan vijek nakon toga, Crna Gora i SAD biti saveznice u NATO-u. Velika je čast za mene biti danas ovdje i i zajedno sa svima vama, izraziti poštovanje heroju koji se junački žrtvovao i zaslužio Kongresnu Medalju časti, spašavajuči život svog komandanta u Fismetu u Francuskoj, avgusta 1918“, kazao je general Gronski.
On je posebno naglasio činjenicu da je lično, do prije dvije godine, komandovao 28. pješadijskom divizijom Vojske SAD – jedinicom u kojoj je prije jednog vijeka služio narednik Meštrović. C četa 111.puka 28.divizije u kojoj je 1917-18. služio hrabri Bokelj, i danas postoji i bazirana je u malom gradiću Kutstaun u američkoj saveznoj državi Pensilvaniji.
„Tom jedinicom danas komanduje moj blizak prijatelj, Endi O`Konor kojim sam se slučajno sreo prije nedjelju dana u Njemačkoj. Kada sam mu rekao da idem u Crnu Goru da odam počast naredniku Meštroviću, on se oduševio i kazao mi da Metrovićeva slika i dan-danas visi na počasnom mjestu u spomen-sobi njegove jedinice u Kutstaunu i da se njegovi vojnici jedan vijek nakon Meštrovićeve pogibije, ponose i odaju počast tom nosiocu Kongresne medalje časti. Veoma je važno da svi vi znate koliko američki vojnici cijene djelo narednika Meštrovića“, kazao je general Gronski.
Pored delegacije američke Vojske i ambasade SAD u Podgorici, komemoraciji povodom 100. godišnjice smrti hrabrog Bokelja - američkiog ratnog heroja, prustvovali su i članovi porodice Meštrović, predstavnici Crkvene optšine Krtoli i građani, a opelo Meštroviću u crkvi Sv. Jovana služio je krtolski paroh Marko Obradović.
U besjedi koju je održao na engleskom jeziku, Obradović je naglasio da je Joko Meštović u Ameriku otišao u potrazi za boljim životom, ali da nikad nije zaboravio iz kog kraja Evrope je došao i nikad nije zaboravio svoj rodni kraj.
“Priključio se američkoj vojsci tokom njihove kampanje na evropskom ratištu u Prvom svjetskom ratu. Iako je slabo govorio engleski jezik, unaprijeđen je u čin narednika. Službeno je poginuo čak tri puta, a u stvarnosti bio je dva puta teško ranjavan, a život je izgubio je 4.novembra 1918. godine, u artiljerijskom bombardovanju položaja 111.puka u Francuskoj, samo sedam dana prije završetka rata. To je bio njegov krst i njegova sudbina. Nikad ne smijemo zaboraviti njegovu, ni žrtvu drugih ljudi u istoriji čovječanstva, koji su svoje živote dali za mir i pravdu“, rekao je krtolski paroh.
U ime porodice Meštrivić, prisutnima se zahvalio Mitjan Meštrović, unuk Jokovog brata Mitra. On je naglasio da je želja familije da u zaseoku Meštrovići, obnovi Jokovu rodnu kuću i pretvori je u spomen-dom u kome će izložiti njegovu Kongresnu medalju časti i druge predmete i dokumente, kako bi se šifra javnost mogla upoznati sa životom i podvigom njihovog pretka.
Trbuhom za kruhom otišao iz Boke, vratio se kao pali heroj
Sedamnaestogodišnji Joko Meštrović rođen 22.maja 1894. u Krtllima kod Tivta, emigrirao je „trbuhom za kruhom“ iz Austro-Ugarske u SAD 1911. godine. Tada je kao jedan od stotina hiljada imigranata iz Evrope koji su dolazili u „obećanu zemlju“ u potrazi za boljim životom, sa palube parobroda „President Grant“ stupio na američko tle, u imigracioni centar na čuvenom ostrvu Elis u Nju Jorku. Primljen je u SAD, dobio je američko državljanstvo i nastanio se u Fresnu u Kaliforniji.
Kada su SAD 1917. ušle u Prvi svjetski rat, Joko se dobrovoljno javio u američku vojsku u Pitsburgu u Pensilvaniji. Postao je narednik u C četi 111. puka 28. pješadijske divizije pensilvanijske Nacionalne garde. Sa ovom divizijom Meštrović je u ljeto 1918. dospio na Zapadni front u Francusku gdje je ova američka jedinica vodila teške bitke protiv Njemaca.
U jednoj od tih borbi, 10. avgusta 1918. kod francuskog gradića Fismeta, Meštrović se istakao herojstvom kada je, pod vatrom mitraljeza i eksplozijama granata, napustio zaklon i otpuzao 30 metara na otvoreno polje, na „ničiju zemlju“, da bi na svojim leđima odatle izvukao i u rovove na sigurno vratio svog teško ranjenog komandanta. Meštrović je tako američkom oficiru, kapetanu Vajku spasio život, a tada je Joko i prvi put zvanilno „poginuo“ jer su američke novine netačno izvijestile da je stradao spašavajuči oficirev život. Meštrovićev poduhvat u kome je i on sam teško ranjen, komanda je ocijenila kao „vanredan primjerak hrabrosti i nesebičnog požrtvovanja“.
Hrabri Bokelj u redovima američke 28.divizije čiji su pripadnici nazvani „ljudima od čelika“, na žalost, nije doživio kraj Prvog svjetskog rata. Čim se dovoljno oporavio, bukvalno je pobjegao iz vojne bolnice nazad na front, zamijenivši svoj lančič sa identifikacionom pločicom sa jednim od mrvih američkih vojnika čije je tijelo čekalo na sahranjivanje.
Zbog toga je kasnije adminstrativno greškom Meštrovič vođen kao poginuo 8.septembra 1918, ali je zapravo život izgubio nepuna dva mjeseca kasnije – 4. novembra 1918. u bici kod Kaneja, Joko Mešgtriović poginuo je stradao u neprijateljskom granatiranju američkih položaja, samo nedjelju dana prije primirja.
Posmrtno je odlikovan najvećim američkim vojnim odlikovanjem – Kongresnom medaljom časti. Njegovo tijelo prenešeno je iz Francuske u rodni kraj, a Amerikanci su potom pedestih giodina prošlog vijeka, svečano u Boku jendim svojim ratnim brodom, donijeli i Jokovu Kongrensu Medalju časti i predali je porodici Meštrović.
Bonus video:
