Crnogorski ekolozi i građani Ulcinja i Bara traže uvođenje moratorijuma na istraživanje nafte i gasa u crnogorskom podmorju, nekoliko dana uoči dolaska norveškog broda koji će obaviti seizmička istraživanja morskog dna u potrazi za tim energentima.
Dok koncesionar italijansko-ruska kompanija “Eni i Novatek” i država tvrde da je rizik po ekologiju i seizmičku stabilnost minimalan, ekolozi smatraju da će posljedice po morski svijet i ribarstvo biti katastrofalne, a ne podcjenjuju ni rizik od potresa koje bi mogli da nastanu kao posljedica udara tzv. vazdušnih topova.
Inače, priča o istraživanju nafte i gasa ponovo je u centru pažnje javnosti nakon što je saopšteno da tri broda, među kojima je najveći norveški 117 metara dugi Polar Empres, naredne subote stižu u crnogorske teritorijalne vode gdje će na 10 do 15 nautičkih milja od Ulcinja i Bara vodenim topovima tragati za mogućim izvorima nafte i gasa.
Sve planove i akcije države u vezi sa istraživanjem nafte i gasa u crnogorskom podmorju treba obustaviti dok još ima vremena, poručuju iz mreže SOS za Montenegro čiji su predstavnici pokrenuli potpisivanje peticije o uvođenju moratorijuma za bušenje nafte i gasa u crnogorskom dijelu Jadranskog mora.
Zenepa Lika za Radio Slobodna Evropa (RSE) kaže da su odluka države da krene u realizaciju istraživanja kao i planovi za postavljanje naftnih bušotina protiv interesa građana Ulcinja i Crne Gore.
“Nećete naći niti jednog građanina Ulcinja koji je za eksploataciju nafte, a pogotovo ne za ova istraživanja koja povećavaju rizik od zemljotresa u ovom inače seizmički osjetljivom području. Taj rizik je 10 puta nego u normalnim okolnostima. Sve ovo ide protiv volje i želje građana i smatram da moratorijum na taj posao mora što prije da se uvede”, kaže Lika.
Povodom predstojećeg istraživanja podmorja na crnogorskom jugu, Nataša Kovačević iz nevladine organizacije Green Home za RSE tvrdi da će na udaru biti kompletan ekosistem mora.
“Sama tehnika koju oni koriste odnosno ti zvučni topovi koji udaraju na morsko dno i zatim se hvataju na tzv ogledala odnosno senzore kako bi se utvrdilo da li postoji ugljovodonika u našem podmorju je katastrofalna po biljni i životinjski svijet podmorja. Ti brodovi vuku ogledala na dužini pet i seda kilometara i zahvataju jednu ogromnu površinu što već samim tim govori u kojem prečniku će se širiti te eksplozije, odnosno zvučne detonacije u podmorju”, objašnjava Kovačević.
Jelena Savković iz državne Uprave za ugljovodonike za RSE međutim tvrdi da je za predstojeća istraživanja crnogorskog podmorja urađena detaljna procjena uticaja na životnu sredinu kao i da su preduzete sve preventivne mjere:
“Iako se ne radi o invazivnoj metodi koja ima negativan uticaj na okruženje propisane su sve preventivne mjere za zaštitu životne sredine. Te mjere između ostalog uključuju prisustvo specijalnih posmatrača za morske sisare i gmizavce i riblji fond i detaljna pravila o izvještavanju kao i o komuniciranju sa ribarima. Ovo je prvi put da se prije aktivnosti u podmorju Crne Gore rade bazne studije i da je propisano prisustvo licenciranih posmatrača na istraživačkom brodu” kaze Savković.
Crna Gora je do sada zaključila dva ugovora o istraživanju i proizvodnji nafte i gasa. Prvi ugovor je 2016. potpisala sa italijansko-ruskom kompanijom “Eni i Novatek” za četiri istraživačka bloka na period od sedam godina, a drugi godinu kasnije sa sa grčkom kompanijom Energean, za dva bloka sa istim trajanjem istraživanja.
Ekolozi u Crnoj Gori, uz ostalo, upozoravaju i da se za italijansku kompaniju Eni vezuju brojna izlivanja nafte i ekološki incidenti.
No, direktor te kompanije za Crnu Goru Agostino Makanji je u ranijem razgovoru za TVCG kazao da se situacija u tom pogledu promijenila:
“U posljednjoj deceniji nijesmo imali bilo kakvih izlivanja nafte, a imali smo na stotine bušotina.Toliko smo u posljednjih 10 godina povećali bezbjednost da nam je čak i Norveška dozvolila da proizvodimo naftu u Barencovom moru. To je najosjetljivija životna sredina na svijetu zato smo uvjereni da radimo dobar posao i ovdje u Crnoj Gori”, poručio je Makanji.
U susjednoj Hrvatskoj u kojoj je prije nekoliko godina takođe vođena zestoka debata o planovima tamošnjih vlasti da realizuju isti posao sa istraživanjem, a potom i bušenjem podmorja za eksploataciju nafte i gasa, prevagnuo je glas javnosti, odnosno građana.
“Naša Vlada nije službeno proglasila moratorij nego su 2016. godine odustali od tog projekta pod velikim pritiskom javnosti. Takođe su pod pritiskom javnosti od tog posla odustale dvije kompanije koje su dobile najveći broj koncensija, austrijski OMV i američki MRO (Marathon oil). Pritisak je stizao i od nas iz NVO sektora ali i od naših kolega iz Austrije, Italije i drugih zemalja koje imaju izlaz na Jadransko more”, kaže za RSE Marija Mileta iz zagrebačke nevladine organizacije Zelena akcija.
Prema dogovoru crnogorske države i inostranih koncesionara, ukoliko se utvrdi postojanje nafte i gasa u crnogorskom podmorju prihod od 62 do 68 odsto pripašće Crnoj Gori.
Taj novac neće se direktno slivati u budžet već će se čuvati za buduće generacije kroz poseban fond za koji je u toku izrada zakona a koji se radi po uzoru na norveški model.
Bonus video:
