Više od pola vremena provedenog u Istražnom zatvoru, odnosno pet godina i pet mjesecci, Baraninu Ljubu Bigoviću pritvor je neosnovano produžavan.
To je ocijenio Evropski sud za ljudska prava u Strazburu, koji je juče objavio presudu u predmetu Bigović protiv Crne Gore.
“Prilikom ispitivanja osnovanosti pritvora, domaći sudovi nisu razmatrali dodatne okolnosti od značaja za odlučivanje, pri čemu su često korištene uopštene formulacije, bez ulaženja u njihovo obrazloženje. U ovom dijelu, Evropski sud je našao da se razlozi domaćih sudova za produženje pritvora podnosioca predstavke ne mogu smatrati ‘dovoljnim’, usljed čega se ne može opravdati njegovo lišenje slobode u periodu od preko pet godina”, saopštila je juče zastupnica Crne Gore pred tim sudom, Valentina Pavličić. Iako je podnio zahtjev za naknadom materijalne štete u iznosu od 38.646,94 eura i nematerijalne u iznosu od 100.000,00 eura, Pavličić objašnjava da Evropski sud nije našao uzročnu vezu između utvrđenih povreda i tražene materijalne štete i dosudio mu iznos od 7.500 eura na ime naknade nematerijalne štete.
Bigovićevi branioci, advokati Bojana Franović i Dragoljub Đukanović objasnili su da je sud u Strazburu utvrdio da je država Crna Gora njihovom klijentu povrijedila niz osnovnih ljudskih prava garantovanih Evropskom konvencijom o ljudskim pravima. “Utvrđena je povreda i člana 5 stav 1 Konvencije koji se odnosi na pravo na slobodu. Sud u Strazburu je utvrdio da nije postojala preciznost prilikom donošenja odluka o produženju pritvora u pogledu dužine trajanja pritvora i u pogledu nedostatka dosljednosti u periodičnoj kontroli pritvora na koju su postupajući sudovi nesporno bili obavezni. Domaći sudovi nisu redovno vršili kontrolu pritvora, niti su u odlukama o produženju pritvora navodili koliko dugo pritvor može da traje”, objasnili su advokati. Ističu da je utvrđena i povreda člana 5 stav 3 Konvencije koji se takođe odnosi na pravo na slobodu:
“Sud u Strazburu je utvrdio da tokom trajanja pritvora u periodu od 10 godina, više od pet godina i pet mjeseci pritvor je neosnovano trajao. Utvrđeno je i da su razlozi za trajanje pritvora bili neosnovani i nedovoljni da bi opravdali toliko dugo trajanje pritvora, s obzirom da su u rješenjima o produženju pritvora sudovi navodili samo jednu jedinu rečenicu - da razlozi za dalje trajanje pritvora i dalje stoje, bez drugog obrazloženja. Povreda ovog člana postoji i zbog činjenice da prilikom produženja pritvora sudovi nisu uzimali u obzir činjenicu koliko dugo već traje pritvor u odnosu na podnosioca, kao ni njegovo zdravstveno stanje, a što su bili u obavezi, te takođe zbog činjenice da redovni sudovi nisu uzeli u obzir neku od alternativnih mjera za obezbjeđenje prisustva okrivljenog pred sudom. Sud u Strazburu je zbog svega navedenog utvrdio da su vlasti produžavale pritvor Bigoviću bez postojanja dovoljnih razloga, te da samim tim nisu uspjele da opravdaju tako dugo trajanje pritvora za period od više od pet godina”.
Taj sud utvrdio je i da je Bigoviću država prekršila prava na zabranu torture, zbog uslova u kojima je boravio u pritvoru, i na slobodu ličnosti, zbog nedostatka opravdanja za pritvor. Bigović u spuškom zatvoru izdržava tridesetogodišnju zatvorsku kaznu zbog učešća u ubistvu policijskog inspektora Slavoljuba Šćekića 30. avgusta 2005. godine.
“Predstavka sudu u Strazburu se odnosila na pritvor koji je trajao 10 godina, na uslove u pritvoru i medicinsku njegu, na način donošenja odluka o produženju pritvora i kontrolu istog, a naročito i na razloge koje su postupajući sudovi u konkretnom slučaju navodili kao opravdanje za toliko dugo trajanje pritvora”, objasnili su njegovi advokati. Sud u Strazburu utvrdio je povredu člana 3 Konvencije u dijelu koji se odnosi na zabranu torture, s obzirom na uslove u kojima je Bigović boravio u Istražnom zatvoru u Spužu, iako su u međuvremenu ti uslovi poboljšani.
“U vrijeme kada je Bigović boravio u Istražnom zatvoru uslovi su bili takvi da su predstavljali povredu člana 3. Ovo znači da je država Crna Gora u spornom periodu vršila torturu nad njim”, kazali su Bigovićevi advokati.
Bigović, Saša Boreta, Milan Čila Šćekić i Ljubo Vujadinovićosuđeni su na po 30 godina zatvora zbog ubistva policijskog inspektora.
Alan Kožar tada je osuđen je na šest godina i dva mjeseca.
Vrhovni sud konstatovao je da su prvostepeni Viši i drugostepeni Apelacioni sud pouzdano zaključili da je Kožar, podstreknut od Borete i Bigovića, učestvovao u podmetanju eksploziva na gradilištu hotela Splendid, kako bi suvlasnika i investitora prinudio da kupi susjedne nepokretnosti za iznos od dva i po miliona eura.
Navode da je i iz iskaza tadašnjeg zaštićenog svjedoka Zorana Vlaovića dokazano da su Cila Šćekić i Ljubo Vujadinović ubili načelnika za suzbijanje opšteg kriminaliteta MUP-a, a da su Boreta i Bigović podstrekači.
Porodica nabavljala ljekove
Bigovićevi branioci objašnjavaju da u dijelu koji se tiče medicinske njege u odnosu na njihovog klijenta i njegovo komplikovano zdravstveno stanje, Sud u Strazburu nije utvrdio povredu člana 3:
“Ali je u odluci naveo da ova povreda nije učinjena u konkretnom slučaju iz razloga što je porodica podnosioca predstavke, u situacijama u kojima država nije mogla da obezbijedi adekvatan tretman - liječenje, terapiju, adekvatnu prehranu i slično, to obezbjeđivala o svom trošku. Dakle, ova povreda ne postoji samo iz razloga jer je porodica Ljuba Bigovića pomogla da se prevaziđu problemi koji su nastali tokom trajanja njegove bolesti. Ovo znači da u slučaju nekog drugog lica koji recimo ne bi imalo mogućnosti i podršku porodice, država ne bi bila u stanju da pruži adekvatnu medicinsku njegu licima koja se nalaze u pritvoru, što je svakako zabrinjavajuće”, kazali su Franović i Đukanović. Istakli su da se Sud u Strazburu naročito osvrnuo na postupanje Ustavnog suda: “Koji prilikom odlučivanja o ustavnoj žalbi koja je prethodila predstavci Sudu u Strazburu nije postupao u skladu sa ranije utvrđenom praksom”.
Pavličić: Sud utvrdio da nije ponižavan tokom pregleda
Zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava, Valentina Pavličić, saopštila je da je taj sud u jednom dijelu Bigovićevu predstavku oglasio očigledno neosnovanom, a u drugom utvrdio povredu.
I ona u saopštenju objašnjava na šta se žalio Bigović - na povredu člana 3 Konvencije: “Zbog navodnog nedostatka adekvatne medicinske njege tokom pritvora i loših uslova u zatvorskoj ćeliji... Pored navedenog smatrao je da u zatvoru nije mogao da se hrani u skladu sa dijetom koja je bila propisana od strane ljekara, kao i da zatvorsko osoblje nije moglo biti prisutno njegovim pregledima koji su se obavljali u raznim zdravstvenim ustanovama van prostorija ZIKS-a, smatrajući takvo postupanje zatvorskog osoblja nečovječnim i ponižavajućim”.
Pavličić objašnjava da je EZLjP prihvatio navode koje je zastupnik istakao i utvrdio da država nije bila obavezna da nadoknadi Bigoviću troškove za lijek koji nije na listi Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore, da su neosnovani njegovi navodi za operaciju oka:
“S obzirom na to da nikada nije tražio naknadu troškova za istu na domaćem nivou... Evropski sud je takođe utvrdio da je podnosiocu predstavke tokom boravka u pritvoru obezbijeđena adekvatna ishrana u skladu sa propisanom dijetom”.
“Pored navedenog, Evropski sud je utvrdio kao neosnovane navode podnosioca predstavke da je bio podvrgnut nečovječnom i ponižavajućem postupanju usred zdravstvenih pregleda pod nadzorom policijskih službenika”.
“Nisu ovo presude za Crnu Goru”
Branioci Ljuba Bigovića, advokati Bojana Franović i Dragoljub Đukanović, ocijenili su netačnim izjave “predstavnika relevantnih pravosudnih institucija i najviših pozicija iz vlasti” - da su presude suda u Strazburu za Crnu Goru, a ne protiv Crne Gore i da se uspješno sprovode.
“Imate u ovoj odluci, na današnji datum istaknuto, da povrede koje su utvrđene u predmetu Bigović protiv Crne Gore su iste koje su već utvrđene u predmetima Bulatović protiv Crne Gore i Mugoša protiv Crne Gore. Dakle, povrede se ponavljaju. U redovnim postupcima pred nacionalnim sudovima, naročito u pritvorskim predmetima, još se ne primjenjuju Evropska konvencija o ljudskim pravima i relevantne odluke suda u Strazburu”, kazali su oni, ocjenjujući da domaći sudovi treba da daju svoj doprinos da se ovakve i slične situacije rješavaju na nacionalnom nivou:
“Da ne bi dolazili u situaciju da presude protiv Crne Gore ublažavamo na način što ćemo ih zvati presudama za Crnu Goru. Cilj crnogorskog pravosuđa treba da bude da se smanji broj odluka Suda u Strazburu koje treba sprovoditi, a ne da se dičimo time što su nam utvrđene povrede osnovnih ljudskih prava na nacionalnom nivou”, kazali su oni.
Bonus video:
