Iako su službenici Uprave policije u posljednje četiri godine oduzeli 661,4 hiljade šteka cigareta bez akciznih markica, još nijesu pokrenute finansijske istrage u tim slučajevima.

Na to, između ostalog, upozorava Evropska komisija (EK) u ovogodišnjem izvještaju o napretku Crne Gore.

Navode da se Crna Gora i dalje percipira “kao regionalna platforma za šverc cigareta i kao ulazna tačka na evropsko tržište”.

Kao primjer istakli su hapšenje carinskih službenika u Luci Bar, koje Specijalno državno tužilaštvo sumnjiči za korupciju. U toj akciji uhapšeno je i procesuirano još 17 ljudi.

“Međutim, nijedna finansijska istraga nije pokrenuta u vezi sa ovim slučajem”, navodi se u izvještaju EK.

Tvrde da je zbog toga sporna i presuda bivšem predsjedniku borda direktora u Novom duvanskom kombinatu (NDK) Isatu Boljeviću.

Na osnovu sporazuma o priznanju krivice, on je osuđen na devet mjeseci zatvora i platio je kaznu od 40.000 eura, zbog zloupotrebe službenog položaja u slučaju šverca cigareta. Problematizuju što finansijska istraga nije pokrenuta ni u tom predmetu.

Službenici Uprave policije za suzbijanje privrednog kriminala procesuirali su od 2015. godine 138 fizičkih i tri pravna lica zbog šverca cigareta.

U periodu od 1. januara 2015. do 1. maja 2019. godine, zaplijenjeno je ukupno 661.389 šteka cigareta bez akciznih markica, saopšteno je “Vijestima” iz Uprave policije.

Najveće zapljene cigareta bile su 2017.

Najviše cigareta, prema podacima Uprave polciije, zaplijenjeno je 2017. godine - 412.732 šteke.

“Procesuirana su 23 fizička i jedno pravno lice za krivično djelo nedozvoljena trgovina i krivično djelo krijumčarenje”, piše u saopštenju policije.

Prema Krivičnom zakoniku Crne Gore, krijumčarenje je prenošenje robe preko carinske linije “izbjegavajući mjere carinskog nadzora” naoružan, u grupi ili uz upotrebu sile ili prijetnje, ali i “prodaja, rasturanje ili prikrivanje neocarinjene robe ili organizovanje mreže preprodavaca ili posrednika za rasturanje takve robe”.

Nedozvoljena trgovina bi, prema istom zakoniku, podrazumijevala da lice bez “ovlašćenja za trgovinu, u svrhu prodaje nabavi robu ili druge predmete opšte upotrebe u vrijednosti koja prelazi iznos od tri hiljade eura ili ko se neovlašćeno i u većem obimu bavi trgovinom ili posredovanjem u trgovini ili zastupanjem organizacija u unutrašnjem ili spoljnotrgovinskom prometu roba i usluga. Nedozvljenu trgovinu podrazumijeva i bavljenje “prodajom robe čija je proizvodnja neovlašćeno organizovana”.

Najmanje cigareta oduzeto je 2015. godine, kada su zaplijenjene 6.334 šteke cigareta, a procesuirano 11 lica zbog krijumčarenja.

Tokom 2016. godine oduzeto je 37.926 šteka cigareta, 2018. godine konfiskovala je 187.068, dok je za prvih pet mjeseci 2019. godine crnogorska policija privremeno zaplijenila 17.326 šteka.

“2016. godine procesuirano je osam lica za počinjena krivična djela nedozvoljena trgovina. 2018. godine procesuirano je 65 fizičkih lica i dva pravna lica za nedozvoljenu trgovinu i krijumčarenje. Od 1. januara do 1. maja 2019. godine procesuirano je 31 lice za krivična djela nedozvoljena trgovina i krijumčarenje”, navodi se u odgovoru Uprave policije.

Tvrde da im je u oblasti privrednog kriminala jedan od prioriteta “otkrivanje, sprečavanje i suzbijanje nedozvoljene trgovine i krijumčarenje akciznih roba među kojima su i cigarete”.

”Središte šverca cigareta”

Crna Gora je odavno u međunarodnim krugovima prepoznata kao “središte šverca cigareta”.

Na sličan način ju je opisala i međunarodna organizacija “Globalna inicijativa protiv transnacionalnog organizovanog kriminala” - mreža više od 300 nezavisnih svjetskih i regionalnih eksperata koji se bave ljudskim pravima, demokratijom, upravom i temom razvoja.

Oni su u nedavnom izvještaju naveli da je šverc cigareta glavni oblik organizovanog kriminala na Balkanu, a njegovo središte je Crna Gora.

“...Gdje se prave i lažne marke cigareta proizvode i zatim krijumčare preko luke Bar u različite zemlje EU, na Bliski istok i u Afriku”, navodi se u njihovom izvještaju o žarištima organizovanog kriminala u šest zemalja Zapadnog Balkana, Albaniji, Bosni i Hercegovini, Kosovu, Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji i Srbiji.

Tvrde da je Bar poznat kao žarište šverca cigareta, odnosno da inostrane marke navodno stižu preko Bara za reeksport, dok se cigarete proizvedene u Crnoj Gori transportuju iz tog lučkog grada.

“Crnogorske cigarete se švercuju širom regiona. Cigarete se takođe nelegalno proizvode u Bosni i Hercegovini, Srbiji i na Kosovu. Zatim se krijumčare u Crnu Goru, odakle nastavljaju, sa crnogorskim cigaretama, ka Evropskoj uniji i dalje. Odnedavno, Kosovo je postalo novi regionalni centar distribucije cigareta. Velike količine se dalje švercuju odatle u Srbiju, Sjevernu Makedoniju i Bugarsku, a zatim transportuju kroz poroznu granicu ka Crnoj Gori”.

Predstavnici Globalne inicijative pišu da su klanovi “Mojkovac” i “Grand” najveće grupe umiješane u šverc cigareta, koje, tvrde, “ostvaruju bliske kontakte sa važnim ličnostima iz Vlade i bezbjendosnih službi”.

Prema izvještaju Evropske kancelarije za suzbijanje prevara (OLAF) šverc cigareta iz luke Bar za tri godine je Evropskoj uniji nanio štetu od oko 70 miliona eura.

Istražni organi iz OLAF-a posebno su u izvještaju tretirali šverc iz Crne Gore, koji decenijama izaziva ozbiljne probleme.

U izvještaju OLAF-a piše da je od početka 2015. godine uhvaćeno osam brodova na koje su cigarete natovarene u luci Bar. Ta plovila zaustavljena su u Grčkoj i Španiji.

Od ovih osam brodova šest je putovalo za Libiju, a po jedan za Kipar i Liban. Na tim brodovima zaplijenjeno je oko 350 miliona cigareta vrijednih 70 miliona eura.

U Crnoj Gori je nedavno boravila i ekspertska misija EU, “s ciljem procjene trenutnog stanja i sagledavanja napretka u oblasti prevencije i borbe protiv krijumčarenja cigareta i nedozvoljene trgovine cigaretama iz perspektive pregovora o pristupanju Crne Gore s Evropskom unijom u poglavljima 24 - Pravda, sloboda i bezbjednost i 29 - Carinska unija”.

Crna Gora izgubila 35 miliona zbog šverca cigareta

Zbog šverca cigareta na gubitku je i državni budžet Crne Gore, koja je prošle godine, prema podacima državnih institucija, izgubila 35 miliona eura.

Izraženi šverc cigareta počeo je od avgusta 2017. godine nakon što je Vlada drugi put te godine povećala akcize, a zatim je ponovila grešku, dodatno povećavajući akcize od 1. januara 2018. godine.

Ukupan iznos akciza povećan je za oko 70 odsto, ali je naplata prihoda pala za 30 odsto. Najjeftinija paklica na legalnom tržištu bila je 2,3 eura, dok se na crnom tržištu mogla naći i za 80 centi. Cijena proizvodnje jedne paklice cigareta iznosi od 30 do 50 centi, što je stvorilo ogroman prostor za zaradu organizatorima crnog tržišta.

Da je pogriješila Vlada, priznaje u junu 2018. kada donosi odluku da akciza na duvanske proizvode vrati na iznos iz 2017. godine, što je počelo da važi od 1. septembra 2018.

EK: Neophodan strateški odgovor na ranjivosti Luke Bar

Evropska komisija upozorava da bi Crnoj Gori nacionalni prioritet trebalo da bude da uspostavi strateški odgovor na ranjivosti slobodne zone Luke Bar.

“Uključujući i rizik od političkog miješanja u posao institucija za sprovođenje zakona i infiltraciju kriminalnih interesa u lokalni lanac komande”, navodi se u izvještaju.

Kažu da je Crna Gora poboljšala saradnju sa državama članicama EU i OLAF-om u oblasti suzbijanja šverca, ali da bi trebalo da unaprijedi saradnju granične, kriminalističke policije i carinske službe.

Iz Uprave policije tvrde da su upravo zbog toga formirali Operativni tim za suzbijanje krivičnih djela u privrednoj djelatnosti, kojim rukovodi pomoćnik direktora Uprave policije za Sektor kriminalističke policije Enis Baković, a čiji su članovi službenici Uprave policije, Uprave carina, Poreske uprave i Uprave za inspekcijske poslove.

“Ovaj operativni tim neposredno razmjenjuje informacije kako bi otkrivanje, sprečavanje i suzbijanje krivičnih djela iz oblasti zloupotreba u privrednoj djelatnosti a posebno utaje poreza, ilegalnog prometa akciznih roba (cigareta i alkohola) i naftnih derivata, sive ekonomije, kao i bespravne gradnje i ostalih nezakonitosti bilo još efikasnije”, piše u saopštenju policije.

Direktor Istraživačkog centra Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) Dejan Milovac saopštio je ranije da je nakon još jednog izvještaja EK-a “jasno da ne samo da nema konkretnih i održivih rezultata, već prije svega da nema ni odgovornosti za katastrofalan učinak policije i tužilašva u ovoj oblasti”.