Borci Ulcinja ostali su i ove godine zakleti 26. novembru - danu kada je okupator prije 74 godine protjeran sa teritorije najjužnije opštine, iako većina albanskih političara tvrdi da tada nije bilo nikakvog oslobađanja grada.
Ulcinj je 26. novembar slavio kao Dan opštine sve do početka novog milenijuma, kada je na inicijatrivu Mehmeta Bardhija i Demokratskog saveza u lokalnom parlamentu usvojena odluka o promjeni datuma. Od tada, Ulcinj kao Dan opštine slavi prvu subotu u aprilu koja simbolizuje odlazak pomoraca na brodove, kraj berbe maslina i početak sezone.
“Taj datum nametnula nam je komunistička vlast jer smo većinsko albansko stanovništvo u gradu. U Ulcinju 26. novembra 1944. nije bilo okupatora, pa nije moglo biti ni bilo kakvog oslobođenja”, kaže predsjednik Demokratskog saveza i bivši poslanik Mehmet Bardhi.
Borci i antifašisti Ulcinja prošlog ponedjeljka održali su svečanu Akademiju u još jednom pokušaju da “sveti datum” otrgnu od zaborava.
“Nas borce i antifašiste ne zanimaju prve subote aprila. Interesuje nas zašto smo jedini grad u Crnoj Gori koji kao Dan opštine ne slavi dan oslobođenja u Drugom svjetskom ratu”, kaže potpredsjednik ulcinjskog SUBNOR-a Milan Klikovac (94).
Svečanoj Akademoiji, pored oko 60 boraca i antifašista, prisustvovali su čelnici republičkog SUBNOR-, ali i predsjednik Opštine Ljoro Nrekić.
“Ono što je dobra vijest jeste da je prvi put od donošenja odluke o preimenovanju datuma Dana opštine svečanoj sjednici prisustvovao i prvi čovjek grada. I ne samo što nam je lično čestitao, nego je donirao novac na ime troškova i obećao dalju pomoć u radu organizacije”; kaže Klikovac.
Da neki novi pozitivni vjetrovi duvaju kada je riječ o proslavi 26. novembra u organizaciji SUBNOR-a, saglasan je i nekadašnji Bardhijev saborac iz DS Muhamet Nika.
“Nijesam prisustvovao proslavi, ali čujem da je bilo diskusija i na albanskom jeziku. To je, koliko znam, prvi put od kada borci slave taj datum i to je nešto što je dobro”.
On tvrdi da je odluka o promjeni datuma Dana opštine bila u skladu sa većinskim raspoloženjem mještana i političara.
“Ako je Bar oslobođen 24. novembra, kako je onda Ulcinj otjerao okupatora dva dana kasnije? Kuda su to pošli Njemci? Možda u Albaniju ili Grčku, ali kako kada su i otuda bježali. Nešto tu nije logično i cijelu stvar treba prepustiti istoričarima”.
Iako većina mještana kao Dan opštine slavi prvu subotu u aprilu, nije mali broj i onih koji se sa nostalgijom sjećaju ranijeg datuma.
Poznati ulcinjski novinar i publicista Aleksandar Janinović ističe da je važno što ni tada, kao ni danas, nije došlo do podjela, ili tenzija.
“Ništa epohalno niie donijela odluka o promjeni Dana opštine. Kao što vidite, vlasti slave prvu subotu aprila, ali borci su ostali pri svome na što imaju i pravo”.
Janinović kaže da je možda trebalo organizovati referendum prije usvajanja odluke o peimenovanju datuma.
“To bi dalo legitimitet odluci, ili ona ne bi bila usvojena. Građani bi se pitali”.
Janinović koji živi penzionerske dane prisjeća se i kako su svojevremeno u komunizmu za Dan opštine - 26. novembar, na zgradi Opštine isticane 4 državne i opštinske zastave.
“Dan kasnije one su prećutno uklanjane jer je 28. novembra Dan zastave Albanije. Sjutradan, 29.novembra, za Dan Jugoslavije, opet su sve četiri bile na zgradi. I nikom to nije smetalo niti je bilo tenzija.
Ulcinjani su i tada kao i danas poštovali druge i sve različitosti između njih. Grad je zato i danas primjer suživota”.
Poslanica Demokratskog fronta Ljiljana Đurašković ocijenila je da je Ulcinj jedini grad na svijetu koji ima pokretni, klizajući Dan opštine.
“Sada kada biste pitali naše građane kada je tačno Dan opštine, pola ne bi znalo odgovor. 16. novemabr je istorijski dan i građani imaju emocije prema njemu. Nadam se da će neka nova i sretnija vlast vratiti gradu taj praznik”.
Sve se mijenja, pa i DPS
Nika priča da se prvi Dan opštine po novom datumu poklopio sa danom bombardovanja Beograda.
“Jedan odbornik DPS tada je tvrdio da je zbog toga nemoralno usvojiti odluku. Ali, sve se mijenja pa i DPS. Danas je ta partija na vlasti i slaviće svaku prvu subotu aprila ma kojeg datuma ona bila”.
Bardhi, prvi predsjednik lokalne skupštine nakon uvođenja višestranačja, kaže da mu je zapalo za oko da nešto nije u redu sa bivšim datumom Dana opštine.
“Razgovarao sam sa borcima, nije bilo lako”.
Aktivnosti oko inicijative nastavio je i kada je postao predsjednik Opštine i kasnije kao poslanik.
“Kasnije, neke kolege, poslanici iz DPS-a, govorili su mi da inicijativa o promjeni datuma nije greška. Naprotiv”.
Po metak od četnika i Njemaca
Klikovac kaže da se borci ne mire sa promjenom datuma, ali i nevoljno dodaje da je Opština imala pravo na to.
“Nekoliko puta pokušali smo preko Podgorice da vratimo naš datum, ali u tome nijesmo uspjeli. Rečeno nam je da Opština ima pravo da izabere za svoj dan koji hoće, a da mi možemo da nastavimo da slavimo dan oslobođenja grada od Njemaca i balista”.
Dva puta je, priča, bio ranjen u Drugom svjetskom ratu - prvi put kod Virpazara u ruku od četnika, a drugi metak dobio je u nogu od Njemaca prilikom oslobođanja Podgorice.
“Zato mi borci tražimo da nam vlasti objasne zašto ne učestvuju u proslavi 26. novembra i zašto ga ne vrate kao Dan opštine”.
Bonus video:
