Skupština Udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata (NOR) i antifašista Bara obnovila je inicijativa da se konačno na dostojan način obilježi stradanje ljudi u zloglasnom barskom koncentracionom logoru.
Inicijativu da se podigne spomen-obilježje podržao je i predsjednik Opštine dr Zoran Srzentić.
Fašistički koncentracioni logor osnovale su italijanske okupacione vlasti septembra 1942. a godinu kasnije preuzeli su ga Njemci.
Rasformiran je krajem oktobra 1943. nakon što je za 14 mjeseci kroz njega prošlo 10.000 ljudi, od kojih oko 1.000 žena i nekoliko stotina staraca i djece.
Đuro Marković, koji je na Skupštini dobio novi mandat da vodi barsko Udruženje, istakao je da ima moralnu obavezu da ukaže na nešto “što do sada nažalost nije urađeno” - izgradnju spomen-obilježja na mjestu logora. On je podsjetio da je još 1972. zamišljena gradnja spomen-parka površine dva hektara.
Potom je površina smanjena na 4.000 kvadratnih metara, a 1988. oivičene su saobraćajnice kroz spomen-park i donesene kamene gromade.
Naveo je da je novi projekat urađen 2013. godine, a 27. oktobra te godine ponovo postavljen kamen-temeljac na platou ispred bivšeg hotela “Agava”.
Danas je park potpuno devastiran, a materijal pokraden.
“Dobili smo rješenje Zavoda za zaštitu spomenika po kojem je koncentracioni logor u Baru uveden u registar spomenika kulture... po rješenju iz 1967... Udruženje će svim silama nastojati da mjesto stradanja crnogorskih rodoljuba konačno dobije spomen-obilježje”, naglasio je Marković.
Projekat iz 2013. predviđa parterno uređenje spomen-obilježja sa centralnim amfiteatrom i fontanom sa spomen-česmom, uz autentično kameno korito sačuvano iz logora i uređenim javnim površinama.
Spomen-kompleks nalazi se i simbolično između ulica Jovana Tomaševića, Branka Čalovića, Jugoslovenske narodne armije i Obale 13. jula.
Srzentić je na Skupštini Udruženja poručio Markoviću da istraje u svom naumu, s obzirom da je otkriće rješenja Zavoda sada dalo mogućnost da se u izgradnju spomenika , pored Opštine Bar, uključe i Vlada i Zavod za zaštitu spomenika .
Stratište u korovu, u jednom danu strijeljano 180 ljudi
Ranije je bilo volje da se obilježi stratište, o čemu svjedoče borovi zasađeni prije 50 godina i ostaci pješačkih staza koji su bili dio tadašnjeg Pionirskog parka.
Danas, samo betonsko korito zaraslo u šiblje i limena tabla koju je dobro nagrizao zub vremena svjedoče da je kod bivše “Agave“ bio fašistički koncentracioni logor.
Na prostoru površine šest hektara, opasanom bodljikavom žicom sa visokim stražarnicama, mitraljezima i reflektorima, bilo je 28 baraka kapaciteta od oko 100 ljudi, podijeljenih na ženski i muški dio. U logoru su, prema istorijskim izvorima, umrle 34 osobe, među kojima i jedno dijete od nepune dvije godine. Iz logora su Italijani 25. juna 1943. izveli i strijeljali 180 logoraša u sedam crnogorskih gradova, od kojih 30 na Reni u Baru.
Bonus video:
