Crna Gora se priprema se uvođenje vakcine protiv humanog papiloma virusa (HPV) - u 95 odsto slučajeva uzročnika raka grlića materice.
Iz Instituta za javno zdravlje (IJZ) “Vijestima” su saopštili da su ozbiljno pristupili definisanju potrebnih koraka za uvođenje HPV vakcinacije, što je praksa u većini zemalja Evropske unije (EU), ali i u Hrvatskoj, Makedoniji, Sloveniji...
Od kancera glića materice u Crnoj Gori godišnje oboli oko 110 žena. To je peti po učestalosti malignitet kod žena, nakon raka dojke, kože, debelog crijeva i pluća. U ukupnoj populaciji, karcinom grlića materice je osmi po učestalosti.
“Prema dostupnim podacima, epidemiološka situacija kod nas je nešto lošija od procjena međunarodnih organizacija koje se bave praćenjem kretanja obolijevanja od raka (ICO/IARC), što prije svega ukazuje na loše zdravstvene navike naše populacije – neadekvatno i nepravovremeno korišćenje dostupnih zdravstvenih servisa: usluga izabranih ginekologa, kao i skrining programa“, navode iz IJZ.
Epidemiolog IJZ Senad Begić rekao je za „Vijesti“ da podaci ukazuju na to da je infekcija HPV-om najčešće polno prenosivo oboljenje.
Precizira da je više od 80 odsto seksualno aktivne populacije došlo je u kontakt i inficirano nekim od tipova tog virusa.
Begić je objasnio da najveći broj infekcija prolazi bez simptoma, da će oko pet odsto žena dobiti kondilome, 35 procenata imati abnormalan nalaz cervikalnog brisa po Papanikolau testu, dok će se kod svake četvrte razviti neoplazija, od kojih značajan dio prelazi u invanzivnu formu karcinoma.
“Skoro sve studije navode da do infekcije lakše dolazi kod žena, tako da se HPV dokazuje tri puta češće kod žena nego kod njihovih muških partnera, mada su i muškarci pogođeni posebno rizikom od pojave karcinoma glansa, ali i polnih bradavica“.
Begić upozorava da je, prema studiji iz 1999. godine, povezanost između HPV infekcije i raka grlića materice značajnija nego povezanost pušenja i karcinoma pluća.
Kada je riječ o Crnoj Gori - HPV su uzročnici gotovo svih slučajeva raka grlića materice, pri čemu su odgovorni i za značajan udio drugih karcinoma, prije svega anogenitalne regije, ali i glave i vrata - glasnih žica.
“Dostupne studije ukazuju da se učestalost novootkrivenih HPV infekcija kretala od 19,52 do 25,61 oboljelih na 100.000 reproduktivno zrelih žena u periodu praćenja od osam godina (2000 - 2007.), pri čemu su čak dvije trećine oboljelih žena bile uzrasta između 40 i 49 godina“.
HPV vakcina u upotrebi je od 2006. godine, a koristi se u više od 80 država svijeta.
Na tržištu su trenutno dostupne tri vrste, u zavisnosti od toga protiv koliko tipova virusa pružaju direktnu zaštitu. Vakcinišu se i djevojčice i dječaci koji još nijesu stupili u seksualne odnose.
Iz IJZ su kazali da dvanaestogodišnje iskustvo i desetine miliona datih doza ukazuju da se radi o bezbjednim, učinkovitim, efikasnim i imunogenim vakcinama, koje su dovele do ogromnog pada učestalosti virusa, pada upornih infekcija HPV-om i svih maligniteta povezanih sa ovim virusom - raka grlića materice, karcinoma muških polnih organa, grkljana i pada učestalosti genitalnih bradavica - kondiloma.
“Procjena je da je od 2006. do danas u SAD više nego prepolovljena učestalost HPV infekcija kod tinejdžerki, iako je obuhvat imunizacijom HPV vakcinom bio niži od očekivanog, ponajvše zbog cijene vakcine koju mnogi nisu mogli da priušte, ili nisu imali odgovarajuće zdravstveno osiguranje“.
Tvrde da je zaštita vakcinom dugotrajna i da pruža gotovo apsolutnu zaštitu od najopasnijih tipova virusa (16 i 18), koji uzrokuju rak grlića materice.
Begić je rekao da su u Institutu započeli čitav niz aktivnosti kako bi korišćenjem različitih izvora podataka iz istraživanja i naučnih studija, utvrdili koji su dominantni tipovi HPV virusa kod nas, a zatim i kakav je stav javnosti, prije svega roditelja, prema vakcini... Analiziraće se i koliko je ekonomski opravdano uvesti vakcinu.
“Nakon svih aktivnosti i edukacije građana, krenuće se sa izmjenama Pravilnika Programa imunizacija, koje bi omogućile da sve buduće generacije dobiju zaštitu, ne samo od karcinoma, već i od čitavog niza drugih bolesti koje izazivaju humani papiloma virusi“.
On je kazao da je zbog statova i zbunjenosti dijela javnosti, dezinformacija na društvenim mrežama i iskrivljenih naučnih činjenica, čitav program imunizacija bio oslabljen, čime su se stvorili uslovi za pojavu davno zaboravljenih zaraznih bolesti.
“Zabrinjavajuće visok broj novootkrivenih slučajeva maligniteta grlića materice u Crnoj Gori ukazuje na potrebu intenziviranja korišćenja preventivnih mjera sekundarne prevencije – skrininga, ali i uvođenje primarne prevencije karcinoma grlića materice odnosno vakcinacije protiv HPV virusa. Jedinom kombinacijom ove dvije mjere prevencije: primarne - vakcinacije i sekundarne - skrininga obezbijedićemo najučinkovitije sprečavanje obolijevanja od tog kancera“.
Više od četvrtine testova pozitivno na opasni HPV
Podaci Instituta za prošlu godinu dostavljeni “Vijestima” pokazuju da je od 1.438 testova na 14 visokorizičnih tipova HPV više od četvrtine bilo pozitivno.
Studije, sa druge strane, pokazuju da mladi sve ranije stupaju u seksualne odnose, čak i sa 12 godina.
Kada je riječ o upotrebi kontracepcije, istraživanje Ujedinjenih nacija i kompanije “Gadeon Richtero“ pokazalo je da svega 23 odsto muškaraca i žena u Crnoj Gori starosti između 16 i 49 godina koristi kondom ili pilulu, što nas svrstava na samo dno - 154. mjesto na svjetskoj listi.
Kavarić: EU preporučuje i vakcinaciju dječaka
Pedijatar i direktor podgoričkog Doma zdravlja Nebojša Kavarić ocijenio je da bi vakcina predstavljala opravdano javno - zdravstvenu intervenciju, ako imamo u vidu iskustva u primjeni HPV vakcine i veliko opterećenje malignim bolestima koje se dovode u vezu sa tom infekcijom u Crnoj Gori.
Istakao je da se imunizacija, prema smjernicama Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) iz 2014. godine, preporučuje u cilju sprečavanja raka grlića materice.
“Evropski centar za kontrolu bolesti (ECDC) je u oktobru 2012. godine objavio preporuke za sprovođenje imunizacije protiv HPV-a kojima se pozivaju zemlje članice EU da omoguće imunizaciju djevojčica prije stupanja u seksualne odnose, a prema novim preporukama iste institucije preproučuje se imunizacija i dječaka istog dobnog uzrasta. U skladu sa novim smjenicama, od 2017. godine 11 zemalja EU uvelo je i imunizaciju dečaka u svoje nacionalne kalendare imunizacije“.
Bonus video:
