Vlada Crne Gore će, preko Ambasade u Tirani, tražiti da provjeri da li su albanske vlasti odobrile izgradnju više hidroenergetskih projekata na svom dijelu rijeke Cijevne, a bez konsultacije sa crnogorskim kolegama.
Iz Ministarstva vanjskih poslova “Vijestima” su saopštili da ih albanske kolege o namjerama gradnje malih hidroelektrana (mHE) nijesu obavijestile ni tokom zajedničke sjednice dviju Vlada, početkom juna u Skadru.
“Na zajedničkoj sjednici vlada Crne Gore i Republike Albanije koja je održana početkom juna u Skadru nije bilo riječi o gradnji malih hidroelektrana na rijeci Cijevni i u ovom trenutku nemamo saznanja o izvođenju radova te vrste. Svakako, zatražićemo preko naše Ambasade u Tirani da se, u komunikaciji sa nadležnim institucijama, provjeri tačnost ovih navoda”, saopštili su iz resora, na čijem je čelu Srđan Darmanović.
Iako međunarodne konvencije obavezuju zemlje potpisnice da jedna drugu uključe u proces, Crna Gora nije obaviještena o planu za izgradnju mHE na albanskom dijelu Cijevne, što je “Vijestima” ranije potvrđeno iz Ministarstva održivog razvoja i turizma (MORT).
Prema informacijama “Vijesti”, u Albaniji je, na Cijevni, planirana izgradnja 14 mHE, a da su radovi na nekima već počeli, svjedoče u srijedu snimljene fotografije, koje su redakciji dostavili aktivisti Centra za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP).
Valorizacija privrednih resursa Albanije je dominantno interna stvar te države i svaki komentar na to je neumjesan, stav je Ministarstva ekonomije.
U resoru Dragice Sekulić zanemaruju i činjenicu da su Albanija i Crna Gora potpisnice ESPOO međunarodne konvencije koja ih obavezuje da jedna drugu uključe u proces dobijanja dozvola, što albanska Vlada nije učinila.
“Krajnje neumjesno bi bilo komentarisati unutrašnju ekonomsku politiku i način valorizacije privrednih resursa susjedne države. Opravdanost ovakvih projekata cijeni se na osnovu niza socijalnih, ekonomskih, ekoloških i prostorno-planskih kriterijuma i dominantno je interna stvar Republike Albanije. Nadležni resori koji se bave pitanjima eventualnog prekograničnog uticaja, svakako će blagovrmeno reagovati i imati punu stručnu podršku Ministarstva ekonomije po ovom pitanju”, kazali su iz Ministarstva ekonomije.
Izvršna direktorica CZIP-a Jovana Janjušević navode iz tog resora smatra neumjesnim.
“Izjava Ministarstva ekonomije da je sudbina rijeke Cijevne interno pitanje Albanije je pouzdan pokazatelj nepoznavanje geografije Crne Gore od strane donosioca odluka u tom resoru. Kada tome dodamo činjenicu da postoje međunarodne konvencije i protokoli u slučaju prekograničnih uticaja, a koje su uredno ratifikovale obje zemlje, onda dovodimo u pitanje stručnost kadra tog ministarstva da tumači i poznaje za Crnu Goru relevatne propise”, rekla je ona.
Opravdanost ovakvih projekata dominantno je interna stvar Republike Albanije, poručili iz resora Dragice Sekulić
Janjuševićevu ne čudi takva reakcija resora na čijem je čelu Sekulićeva, “s obzirom na to da na svojoj teritoriji planiraju blizu 70 mHE”.
Dodaje da minimum koji očekuju od MORT-a da diplomatskim putem zatraže informacije i pokrenu postupak razmjene strateških dokumenata i procjena uticaja.
Iz Glavnog grada, na čijoj teritoriji se kanjon Cijevne i nalazi i čija je Skupština lani kanjon te rijeke proglasila spomenikom prirode, navode da nemaju zakonskih ingerencija da reaguju na najavljene planove albanske Vlade.
Podsjećaju da je kada je uticaj projekata na životnu sredinu u pitanju, ta problematika definisana Zakonom o procjeni uticaja na životnu sredinu, te da je u članu 30, propisan i postupak obavještavanja o prekograničnom uticaju.
“Odredbama tog člana precizirano je, između ostalog, to da ako projekat može imati značajan uticaj na životnu sredinu druge države ili ako država čija životna sredina može biti značajno ugrožena, to zatraži. Organ državne uprave nadležan za poslove zaštite životne sredine, u što kraćem roku, dostavlja drugoj državi obavještenja koja su takođe propisana. S obzirom na to da odredbe Zakona propisuju za poslove zaštite životne sredine nadležan resorni organ državne uprave, Glavni grad nema legislativnih ingerencija da reaguje po tom pitanju”, navodi se u odgovorima iz Glavnog grada.
U slučaju kršenja međunarodnih ugovora, kao što je ESPOO konvencija, ako se spor ne može riješiti na drugi način, Crna Gora slučaj može da proslijedi međunarodnom sudu i/ili zatraži arbitražu.
Perović: Politički krugovi i energetski lobiji isušuju vodotoke
Prema ESPOO konvenciji, zemlja porijekla je u obavezi da obavijesti pogođenu zemlju o planiranoj aktivnosti koja može imati značajni negativni prekogranični uticaj. Prema ESPOO koncenciji, Albanija je bila u obavezi da pripremi elaborat o uticaju na životnu sredinu planiranog zahvata i dostavi ga nadležnim institucijama u Crnoj Gori. Uslijedile bi konsultacije između nadležnih u obje države, a Crna Gora bi bila u obavezi da kroz javne rasprave, u donošenje odluka uključi i javnost.
Izvršni direktor NVO Ozon Aleksandar Perović smatra da donosioci odluka u Crnoj Gori ne shvataju težinu međunarodnih ugovora koje su potpisali
“Umjesto da štite javni interes - a to znači da koriste sve mehanizme zaštite koje im pružaju ovakvi međunarodni ugovori, sve su prilike da privatni dobri odnosi lidera, i njima povezanih krugova iz energetskog lobija, jesu razlog zbog čega se danas ne vodi računa o ekosistemskoj vrijednosti rijeka, niti o njihovim drugim potencijalima, već se isključivo posmatraju u kontekstu potencijala za proizvodnju električne energije”, kazao je on.
Bonus video:
