Situacija sa upotrebom hemikalija u Crnoj Gori je pod kontrolom, ali što se tiče životne sredine i zdravlja ljudi i dalje najveću opasnost predstavljaju kontaminirana područja u Podgorici, Pljevljima i Bijeloj i neriješen problem skladištenja otpada.
To bi, u najkraćem, mogao biti zaključak predloga Nacionalne strategije upravljanja hemikalijama sa Akcionim planom za period 2015-2018. godine, prvog dokumenta te vrste u Crnoj Gori.
Navodi se da je u 2013. godini u Crnoj Gori proizvedeno 1.267 tona hemikalija, od čega 305 tona industrijskih gasova, 121 tona sapuna i deterdženata i 841 tona ostalih osnovnih neorganskih hemikalija, kao što su sirće, acetilen, sirila, šamponi... Na drugoj strani, uvezeno je 186.372 kilograma, a izvezeno 850.
Od pojedinih hemikalija najviše je uvožen hlor - više od 20 tona. Što se tiče potrošnje, kako se navodi, građani su za održavanje stana u 2012. prosječno trošili 1,6 miliona eura, a za ličnu higijenu 2,6 miliona eura.
Najveći broj poljoprivrednih gazdinstava, navedeno je, upotrebljava insekticide kao sredstvo za zaštitu bilja, dok najmanje gazdinstava koristi biopesticide.
“Ukupno 2.101 poljoprivredno gazdinstvo koristilo je herbicide (za uništavanje korova) na površini od 2.856 hektara. Na površini od 3.242 hektara 3.646 gazdinstava koristilo je fungicide (za uništavanje gljiva koje prouzrokuju biljne bolesti)”, kaže se u Izvještaju.
U dijelu pod nazivom “Kontaminirani lokaliteti na teritoriji Crne Gore” navode se KAP, Brodogradilište Bijela, Termoelektrana i Rudnik „Šuplja stijena“ u Pljevljima.
"Rudnik cinka i olova "Šuplja stijena" nalazi se u blizini Gradca. Na obali Ćehotine odloženo je oko 3,9 miliona tona naslaga toksične flotacione jalovine. Deponija pepela Maljevac u Pljevljima obuhvata oko 8.000.000 tona otpada”, kaže se u Strategiji.
Na pretežno nepopločanoj površini Brodogradilišta, kako se navodi, nalazi se 60.000 tona čeličnog grita, 2.000 tona zagađenog komunalnog otpada, nekoliko stotina tona čeličnog i nekoliko tona građevinskog otpada, zastarjela oprema za preradu ulja i mulja i određen broj trošnih trupaca za podupiranje brodova.
Upotrijebljeni grit za pjeskarenje je klasifikovan kao opasan otpad, a spakovan je u džambo vreće.
"U KAP-u najveća količina otpada se sastoji od alkalne emulzije crvenog mulja koja je deponovana u dva bazena ukupne površine od 420.000 kvdratnih metara. Basen A je zaptiven plastičnom oblogom, dok Basen B uopšte nema osnovni zaptivni sloj. Pretpostavlja se da slegnuti i sasušeni crveni mulj u oba basena dostiže prosječnu debljinu između 13 i 15 metara”, kaže se u Strategiji.
Za dvije godine izvezeno 4.700 tona opasnog otpada, ostatak na deponijama
Najgora situacija je sa otpadom. Prema podacima iz Strategije, Crna Gora je u 21012. i 2013. godini, izvezla 1.000 tona otpadnih mineralnih ulja koja nijesu pogodna za svoju prvobitnu namjenu, 2.725 tona otpadnih olovnih baterija punjenih kiselinom i 1.000 tona šljake iz primarne proizvodnje aluminijuma. Sve ostalo, ostaje u Crnoj Gori na deponijama.
"Sadašnja situacija u Crnoj Gori vezana za upravljanje i problematiku dugotrajnih organskih zagađujućih materija (POPs) ukazuje na to da je nivo saznanja o njima i njihovom negativnom uticaju na životnu sredinu i zdravlje ljudi zadovoljavajuća unutar naučnih i stručnih institucija u državi. Međutim, nivo saznanja unutar prosječne populacije je na relativno niskom nivou i u bliskoj budućnosti potrebno je pokrenuti nacionalne programe edukacije i obrazovanja stanovništva,” kaže se u Strategiji.
Osniva se Centar za kontrolu trovanja, fale laboratorije
U Crnoj Gori nema ovlašćenih laboratorija za ispitivanje opasnih svojstava hemikalija, pa je potrebno je izvršiti ovlašćivanje laboratorija za takvu vrstu posla, navodi se u predlogu mjera koje treba realizovati do 2018. godine.
Osim toga, predviđeno je jačanje administrativnih kapaciteta, sistema uvoza i izvoza opasnih hemikalija, uspostavljanje nacionalnog help deska (službe za pomoć korisnicima koja pruža informacije i savjete, registra hemikalija, ali Centra za kontrolu trovanja, koji funkcioniše kao posebna kancelarija u okviru Kliničkog centra.
Kroz novi Zakon o životnoj sredini biće zabranjen uvoz i korištenje žive i azbesta, a biće pojačane i mjere zaštite od mogućih štetnih efekata hemikalija u hrani, kroz sistem bezbjedne upotrebe sredstava za zaštitu bilja i hemikalija u predmetima opšte upotrebe.
Bonus video:
