Profesor istorije medicine na Univerzitetu u Paviji, Paolo Mazarelo objavio je nedavno knjigu pod nazivom “Kraljičino bilje” u kojoj ilustruje nesvakidašnji doprinos italijanske kraljice Jelene od Savoje borbi protiv epidemije letargičnog encefalitisa.
U knjizi od 190 strana, Mazarelo ilustruje kako je kraljičino interesovanje za narodnu medicinu doprinijelo otkrivanju i popularizovanju efikasne metode liječenja ove epidemije koja je zahvatila milione ljudi širom Evrope u periodu između dva Svjetska rata.
Virusni encefalitis (upala mozga) bolest je koja je prvi put dijagnosticirana 1916. godine. Halucinacije, konstantna pospanost, grozničavost, apatija, samopovređivanje neki su od simptoma ove misteriozne boljke sa kojom godinama nisu uspijevali da izađu na kraj neurolozi širom Evrope, a čiji je postotak smrtnosti bio čak 40 odsto.
Tamo gdje je zvanična medicina zakazala, rješenje je igrom prilika pronašao bugarski travar Ivan Raev koji je slučajno otkrio da se pacijentima oboljelim od encefalitisa značajno poboljšava stanje nakon konzumiranja biljke atropa belladonna, u narodu poznata kao velebilje ili bunika (u Bugarskoj kao “ludo bilje” zbog opojnog dejstva).
Iako poznata po halucinogenom dejstvu, bunika se od davnina koristila u narodnoj medicini. Kraljica Jelena se sjećala ove biljke iz doba odrastanja u Crnoj Gori, a kada je čula za ljekovitu praksu bugarskog travara, dovela ga je u Italiju i započela sa osnivanjem specijalnih centara za liječenje od letargičnog encefalitisa njegovom metodom, poznatom kao “bugarski lijek”, a kasnije i “kraljičin lijek”.
Bez diplome medicinskog fakulteta, ovaj seoski travar nailazio je u početku na nevjericu i osudu u medicinskim krugovima, a sličan utisak ostavljala je i strast kraljice Jelene prema metodama narodne medicine koje je propagirala na italijanskom dvoru.
Međutim, kraljica je zahvaljujući svojoj tituli dobila patronažu nekoliko istaknutih neurologa koji su zajedno sa njom propagirali efikasnost velebilja, pa su ubrzo počeli da se otvaraju centri širom Italije koji su se specijalizovali u liječenju ove bolesti novom metodom, odnosno “kraljičinim biljem”.
“Sa kraljicom se može razgovarati jedino o ljekovima i bolesnicima”, požalio se jednom prilikom Musolini, kako prenosi Mazarelo u svojoj knjizi.
Pored velikog interesovanja za medicinu, kraljica Jelena je bila poznata po velikodušnosti, zbog koje se kralj često žalio u javnosti. “Moja supruga mi konstantno traži novac. Na kraju će me dovesti do bankrota”, citat je kralja Vitoria Emanuela III koji se takođe našao u najnovijoj knjizi o Jeleni od Crne Gore.
Pune tri godine 1933-1936, kraljica Jelena je finansirala uvoz velebilja iz sopstvenog džepa, besplatno ga dostavljajući svim centrima koji su se bavili liječenjem encefalitisa. Procjenjuje se da je finansirala uvoz tonu i po ovog bilja.
Počevši od 1935. godine, širom Italije otvoreni su centri specijalizovani za liječenje encefalitisa po uzoru na centar koji je otvorila kraljica u Rimu. Vijest o uspješnoj metodi brzo se proširila Evropom (centri po uzoru na kraljičin su otvarani u Austriji, Francuskoj, Belgiji) i Sjedinjenim Američkim Državama, pa čak i nacističkom Njemačkom u kojoj je tih godina preovladavao stav da su oboljeli od encefalitisa teret za društvo koji treba ukloniti.
Upornost kraljice Jelene u promovisanju primjene ovog lijeka donijela je fantastične rezultate, i ubrzo je stiglo i priznanje od (u početku veoma skeptičnog) medicinskog svijeta. Kraljici Jeleni je zbog zalaganja u borbi protiv epidemije letargičnog encefalitisa kasnije dodijeljena počasna diploma medicinskog fakulteta.
U razgovoru za “Vijesti”, autor Paolo Mazarelo rekao je da se radi o priči koja je istorijski dokumentovana ali koja uprkos tome ima prizvuk bajke.
“Od samog starta ova priča djelovala mi je jako lijepo: narodni travar iz bugarskog sela, bez medicinske diplome, pronalazi efikasan lijek, koji postaje čuven zahvaljujući još jednoj važnoj ličnosti, kraljici Jeleni. Radi se o jednoj lijepoj priči između Istoka i Zapada”, ističe Mazarela.
“Tu su odnos između zvanične i narodne medicine, između nepismenih seoskih travara i fakultetski obrazovanih medicinara, između prostog naroda i aristokratije"
“Tu su odnos između zvanične i narodne medicine, između nepismenih seoskih travara i fakultetski obrazovanih medicinara, između prostog naroda i aristokratije. Radi se o istinitoj priči koju sam se potrudio da ispričam kao da se radi o romanu, i čije su karakteristike nalik bajci (magična moć bilja, dominantne plemićke kuće, velikodušnost, bolesnici u Njemačkoj koji su bivali eliminisani kao teret društva...)”, istakao je autor.
Na pitanje kako je došao na ideju da napiše knjigu na ovu temu, Mazarelo je rekao da je za zalaganje kraljice Jelene u borbi protiv encefalitisa saznao slučajno.
“Jedan istaknuti profesor neurologije sa fakulteta na kojem predajem mi je ispričao da je na neurološkom institutu u Paviji nakon Drugog svjetskog rata postojalo odjeljenje posvećeno oboljelima od encefalitisa, na kojem se praktikovalo 'bugarsko liječenje' koje je u Italiju uvezla kraljica Jelena od Crne Gore”, ispričao je za “Vijesti” Mazarela, koji ima diplomu medicinskog fakulteta i doktorat iz oblasti neurologije.
On se odmah zainteresovao za ovu temu, ali nije uspio da pronađe detaljnije informacije kod svojih kolega, ali ni na internetu, pa je počeo da ih traži u biografijama kraljice Jelene.
Autor knjige je posjetio Crnu Goru da bi bolje shvatio mentalitet i karakter kraljice Jelene.
“Ovo putovanje bilo je korisno za knjigu ali je i samo po sebi bilo lijepo. Posebno su mi se dopali pejzaži na sjeveru ali i obala, naročito Kotor i Sveti Stefan. Kuća u kojoj je rođena kraljica Jelena, kao i kuća iz koje je potekla dinastija Petrovića ostavili su na mene jak utisak – fascinirala me je njihova jednostavnost”, rekao je Mazarela.
Kraljica sačuvala ugled dinastije
Mazarela je istakao i kako kraljica Jelena u Italiji danas ima puno bolju reputaciju od svog supruga, omraženog zbog bjekstva iz države.
“Ova žena sačuvala je ugled i nakon propasti dinastije Savoja po završetku (II Svjetskog) rata, zahvaljujući svom velikom humanitarnom doprinosu.
Po završetku rata svi instituti koji su nosili ime po njenom suprugu (Vittorio Emanuele III) promijenili su ime, dok do danas postoje brojni instituti koji nose ime Kraljica Jelena, među kojima i čuvena Ulica Regina Elena u Rimu”, rekao je Mazarela za “Vijesti”.
Galerija
Bonus video:
