Razglednice Ulcinja iz sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka bude snažne emocije, ali kod starijih mještana i nostalgiju za vremenima kada je grad živio renesansu i glatko dominirao evropskim turističkim tržištem, uz neodoljivi šarm istinske divlje ljepote.
“Bilo je tada više emocija i prema gradu i prema državi. Bili smo Jugosloveni”, sjeća se Ulcinjanin Dželal Hodžić (76).
Na poleđini razglednice na kojoj dva dječaka bezbrižno od pijeska zidaju kule, potpisnik i nije morao da napiše gdje ljetuje...
Razglednica na kojoj se tek izgrađeni Lido moćno kočoperi na Velikoj plaži bila je i ostala simbol grada, baš kao i ona na kojoj se restoran Kalimera vidi jasno kao i njegova sjenka iz kristalno čiste Port Milene...
“Danas nema ni Lida ni Kalimere, ni čiste Port Milene pa je dobro što razglednice više i nijesu u trendu”, kaže Hodžić.
Ratovi u okruženju krajem prošlog vijeka, uz kontinuirani nemar države i urbanistički haos koji gradom vlada od početka novog milenijuma, izmijenili su sliku grada i strukturu gostiju.
Hodžić kaže da prije trideset ili četrdeset godina nije mogao zamisliti sliku grada bez Jadrana, Galeba, Lida uz Port Milenu koja je zbog izlivanja fekalija potencijalni izvor zaraze...
“Tada smo imali više od 50 odsto ukupnih turističkih potencijala Crne Gore. Danas nam se ti potencijali urušavaju. Zamislite, tada su agencije iz Dubrovnika dovodile turiste na Šasko jezero. Pogledajte da li to danas neko radi i od domaćih agencija, a ne iz Dubrovnika”, rekao je Hodžić.
Gledajući stare razglednice, sedamdesetšestogodišnjak priča da je sezona tada trajala od kraja marta do kraja oktobra.
Ulcinj je bio u fokusu moćnih agencija: TUI i Nekermana, koji su dominirali tržištem, posebno njemačkim.
Njemci su odmah nakon izgradnje hotela, osvojili Adu, Veliku plažu i Galeb.
Ratovi devedesetih su ih otjerali, a sa njima je nestao i Ulcinj sa razglednica.
Sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka, sjeća se i mještanin Osman Leskovac koji je kao konobar radio u mnogim hotelima, od Republike na Pristanu preko Velike plaže do Galeba.
“Tada su bila bezbrižna, srećnija vremena, ali se danas vjerovatno bolje živi jer svaka kuća ima po dva tri auta, svako dijete po dva tri mobilna telefona i ko te onda pita za stare razglednice”, kaže Leskovac.
Objašnjava da se tada drugačije i radilo.
“Ribari koji su imali barke često su pravili fiš - piknike za goste, od Valdanosa do Ade. Bilo je ribe, a gitara je bila obavezna”, kaže Leskovac.
Hodžić priča da su turisti uživali i u predstavama na Pristanu.
“Petnaestodnevno, nekad i češće, tadašnje KUD “Boško Strugar” izvodilo je na sceni Kino bašte Ulcinjsku svadbu. To je bio spektakl za turiste”, tvrdi Hodžić.
Na mjestu današnje pijace suvenira tada su bili proizvodi domaće radinosti.
“Ni na Zelenoj pijaci nije bilo nakupaca. Zato su oba mjesta vrvjela od gostiju”, rekao je Hodžić.
Ulcinjska privreda tada je poslovala u sastavu SOUR Montengroturist iz Budve sa pet OOUR-a: Ada, Velika plaža, autokamp Neptun, Gradski hoteli i Agropogon.
“U ukupnom turističkom prometu Crne Gore, Ulcinj je tada učestvovao oko 40 odsto, a Budva 26. Danas Ulcinj u ukupnom prometu učestvuje oko 10 odsto, a Budva 50 odsto. To pričaju razglednice”, kaže Hodžić, podsjećajući na tadašnju ironičnu parolu - Ulcinj radi Budva se gradi.
“Brdo para ‘valjalo’ se svaki dan u Budvu iz Ulcinja, malo se vraćalo”, prisjeća se Hodžić.
Direktor Turističke organizacije Fuad Hadžibeti kaže da na sajmovima, posebno u Njemačkoj, dođu posjetioci koji su ranije boravili u Ulcinju.
“Evociraju uspomene i raspituju se kako je danas. Uglavnom ih interesuju Ada i Velika plaža. To - ‘ranije i danas’ je kopča koja nas obavezuje u interesu razvoja turizma”, konstatovao je Hadžibeti.
Dodaje da su za tu promociju najbolji takozvani mali hoteli u privatnom vlasništvu.
“U gradu ih imamo 70, sa 50 do 80 ležaja. Važno je da vratimo nekadašnji imidž gradu”, kaže Hadžibeti.
U Kalimeri samo domaća hrana
Restoranom Kalimera, koji je nestao u požaru osamdesetih godina, gazdovao je Industrijaimport iz tadašnjeg Titograda.
“Šef je bio neki Rus, čini mi se Bajkov. Restoran je bio prepoznatljiv po izrazito domaćoj hrani jer je Bajkov od seljana kupovao i jaja, mlijeko, sir, masline, povrće, voće, meso, a tu je bila i svježa riba iz Port Milene”, sjeća se Hodžić.
U hotelu Albatros, direktor je tada bio pokojni Filip Martinović.
“On je došao iz Australije gdje je prebjegao poslije rata i preuzeo mjesto direktora. Bukvalno je uveo kapitalistički način rada, zbog čega ga je vlast kritikovala. Ipak, kasnije su priznali da je imao pravo jer su u Albatrosu stasavali vrhunski kadrovi”, kaže Hodžić, sjećajući se i jednog detalja:
“Zabranio je radnicima da dolaze u hotel kada nijesu bili u smjeni. Sumnjao je da će platiti piće i hranu koju poruče”.
Ulcinjskoj rivijeri oteto 900 kvadrata
Hodžić je bio u komisiji koja je radila diobni bilans nakon raspada budvanskog Montenegroturista.
“Ulcinjskoj rivijeri pripalo je skoro 900 kvadrata poslovnog prostora u upravnoj zgradi koja se nalazila preko puta današnje zgrade Opštine. Tada su počeli ratovi i sankcije, a poslije toga to više niko nije pominjao”, rekao je Hodžić.
Galerija
Bonus video:
