Ne samo zbog nedavnih hapšenja zbog slučaja Zavala, o kojem su obavijestili tužioca još prije dvije godine, već i zbog desetogodišnjeg istraživanja korupcije u mnogim oblastima, zbog koje u većini slučajeva još niko nije odgovarao, Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) najutucajnija je nevladina organizacija u 2010. godini.
Top-deset najuticajnijih, po izboru “Vijesti”, imale su ove godine budžet od preko 3,2 miliona eura, zapošljavaju 90-ak ljudi i često su prisutni u medijima.
“Vijesti” ističu da rang-lista najuticajnijih nevladinih organizacija nije rezultat naučnog istraživanja, već je formirana na osnovu četiri parametra – budžeta, ostvarenih projekata, broja zaposlenih i uticaja u medijima.
1. MANS
Najuticajniji su i po mišljenju drugih NVO, koje su bile spremne da odgovore na to pitanje, a ne treba smesti sa uma da je izvršna direktorka Vanja Ćalović bila i najpopularnija nestranačka ličnost u Crnoj Gori, sve dok sama nije zatražila da se njeno ime skine iz upitnika za istraživanje javnog mnjenja.
Sa budžetom za 2010. godinu od skoro pola miliona eura, MANS je znatno “bogatiji” od drugih NVO, izuzev Centra za demokratsku tradiciju (CDT), stalno je zaposleno čak 30 ljudi, “pretežno” ekonomista i pravnika, a crnogorski mediji su, prema sajtu “Arhiva medija”, ove godine prenijeli više od 1.530 vijesti u kojima se pominje Mreža.
Među brojnim donatorima MANS-a su i EU, OSCE, ali i američka, britanska, njemačka i holandska ambasada u Crnoj Gori, što dovljno govori o uticaju u međunarodnim krugovima.
Milovac tvrdi da nikada nijesu učestvovali na konkursima za raspodjelu državnog novca.
2. Centar za demokratsku tranziciju (CDT)
Imali su daleko najveći budžet, od čak oko 1,42 miliona eura. Donacije CDT-a u 2010. godini iznosile su 383.404 eura, a nešto više od milion prihodovalo je preduzeće koje su osnovali u septembru 2009.
Najznačajniji donator je Delegacija EU u Crnoj Gori sa više od 96.000 eura.
Prema “Arhivi medija”, do sada je preneseno gotovo 100 vijesti u kojima se pominje CDT.
Zapošljavaju devetoro, fakultetski obrazovanih ljudi, a za potrebe Poljoprivrednog popisa 2010. godine bilo je angažovano čak 2.330 osoba.
Izvršni direktor Dragan Koprivica, međutim, smatra da je “suštinski najznačajniji projekat” CDT-a u 2010. “Otvorena Vlada”.
CDT je osnovan 2000. godine i nema “agresivne medijske nastupe”, jer ne žele da budu “NVO opšte prakse”.
3. Green Home
Što je MANS u oblasti korupcije, to je Green Home u oblasti zaštite životne sredine, što dobija na težini s obzirom da je Crna Gora, barem na papiru, ekološka država.
Najuticajnija ekološka NVO, osnovana prije skoro 11 godina, imala je budžet od 262.686 eura, zapošljava sedmoro visokoobrazovanih ljudi.
Više od 260 puta ove godine su se pojavili u medijima.
Donatori su im Svjetski fond za životnu sredinu, Evropska komisija, fondacija Institut za otvoreno društvo, američka ambasada, Balkan Trust for Democracy...
NVO Green Home je tokom 2010. delegirao predstavnike u 12 radnih grupa, komisija, odbora, savjeta itd. koje je formirala Vlada ili javne institucije, a prema odluci organizacije nije dozvoljeno primanje nadoknada za rad u ovim tijelima.
Ove godine je realizovano 13 projekata “u potpunosti” i “djelimično”, 10 koji traju više godina, a najbitniji je kampanja za promjenu Vladinog plana za korištenja hidropotencijala rijeke Morače.
Izvršni direktor Darko Pajović istakao je da je taj projekat važan “građanima, državi i budućim generacijama”.
4. Centar za građansko obrazovanje (CGO)
Kada je riječ o alternativnom obrazovanju, CGO je najuticajnija NVO u Crnoj Gori. Budžet za, između ostalih, i višemjesečne obrazovne projekte iznosio je oko 280.000 eura. Od države su dobili 12.675 eura, a ostatak od njemačkog Ministarstva inostranih poslova, fondacija Friedrich Ebert i Robert Bosch, fondacije Institut za otvoreno društvo, fondacije ERSTE, američke ambasade u Crnoj Gori, Delegacije EU, norveškog Ministarstva inostranih poslova i Norveškog komiteta za ljudska prava.
Mediji su Centar u 2010. godini prenijeli više od 180 puta, iako izvršna direktorka Daliborka Uljarević smatra da alternativno obrazovanje “nezasluženo privlači malu pažnju medija”.
Ona kaže da se “demokratija uči”, istakavši da su škole Centra “veoma bitne za sve građane i građanke koji ne žele da budu posmatrači, već aktivni sudionici u sopstvenom životu i društvu kojem pripadaju”.
Centar za monitoring (CEMI)
Sat-dva nakon izbora, mediji su saopšavali prve, nezvanične rezultate, pozvavši se na CEMI. No, to nije jedini projekat CEMI-ja koji je ove godine imao budžet od oko 250.000 eura, koji je “trošilo” 12 zaposlenih sa fakultetskom diplomom.
Najveći donatori CEMI-ja su EU, kroz IPA i EIDHR instrumente, OEBS, Ulof Palme institut, European Fund for Balkans, ambasada Njemacke...
CEMI je ove godine dobio samo jednu donaciju od države u iznosu od 1.500 eura, ali nikada nijesu dobili ni cent od Komisije za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću.
Mediji su više od 180 puta izvijestili o dugogodišnjem projektu praćenja suđenja u saradnji sa OEBS-om i drugim aktivnostima.
6. Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM)
Javnosti najviše poznati po ispitivanju javnog mnjenja, koje godinama radi Miloš Bešić.
CEDEM je osnovan 1997. godine, a ove su imali budžet od oko 170.000 eura. Njihovi donatori su Delegacija EU, OEBS, Institut za otvoreno društvo, Balkan Trust for Democracy, norveška ambasada, Fondacija Konrad Adenauer, Fondacija Robert Schuman, AIRE Centar, Human European Consultancy, ambasada SAD-a; NATO-Public Diplomacy Department, OECD/SIGMA i DCAF.
Tvrde da od osnivanja nijesu dobili novac od države.
Mediji su ih prenijeli više od 90 puta.
Projekte sprovodi šest stalno zaposlenih.
Pored istraživanja javnog mnjenja, kao najvažnije projekte u 2010. navode “jačanje borbe protiv diskriminacije, razvoj politike “brain gain”(priliva mozgova) u zemljama Zapadnog Balkana, mapiranje i monitoring reforme sektora bezbjednosti u Crnoj Gori i izradu priručnika o novom ZKP-u za medije.
7. Inicijativa mladih za ljudska prava (YIHR)
Jedna od mlađih NVO, osnovana 2006. godine, čija je specifičnost, kako navodi Boris Raonić, to što „nije inicirana sa strane“.
U prethodnoj godini imali su budžet od oko 100.000 eura, od države su dobili 1.500.
Raonić ističe da su prva NVO koja objavljuje finansije i revizorske izvještaje.
Zapošljavaju devetoro ljudi, a donatori su im Civil right defenders, Fond braće Rokfeler, OEBS, američka ambasada, UNDP...
Sa više od 410 pojavljivanja u medijima, na drugom su mjestu, odmah iza MANS-a.
“Najvažniji projekti su Monitoring poštovanja ljudskih prava čije rezultate koriste Amnesty international, State department, Evropska komisija, Savjet Evrope i brojne druge organizacije koje prate poštovanje ljudskih prava u Crnoj Gori i Škola demokratskog rukovođenja”, kazao je Raonić.
On je istakao da su volonterski realizovali projekat zloupotrebe poštovanja službenih vozila, što je „rezultiralo uvođenjem reda u ovoj oblasti“.
8. Akcija za ljudska prava (HRA)
Budžet Akcije iznosio je 63.200 eura. Osnovana je 2004. godine i zapošljava četiri fakultetski obrazovane žene.
Najveći donator Akcije za ljudska prava je fondacija Institut za otvoreno društvo, a podržala ih je i britanska ambasada u Crnoj Gori. Ove godine nijesu aplicirali za državne fondove.
U medijima su se pojavili 60-ak puta, a najčešće je javno istupala izvršna direktorka Tea Gorjanc-Prelević.
HRA smatra da nevladine organizacije “ostvaruju značajan uticaj”, s obzirom na “nivo demokratskog razvoja” društva.
9. Institut Alternativa
Osnovani 2007. godine, zapošljavaju šestoro fakultetski obrazovanih ljudi.
Budžet za 2010. godinu iznosiće više od 65.000 eura. Projekte Alternative podržali su Institut za otvoreno društvo i Think Tank Fond, Fondacija Friedrich Ebert, Canada Fund i Evropski fond za Balkan.
Predsjednik Upravnog odbora Stevo Muk navodi da od država nijesu dobili ništa 2010.
Mediji su ih prenijeli 30-ak puta.
10. Breznica
Iako praktično bez budžeta i sa samo dvoje zaposlenih, Breznica je najuticajnija ekološka NVO na sjeveru. Sa samo 6.300 eura, koje su, kako navodi predsjednik Milorad Mitrović, naplatili sudskim putem od Opštine Pljevlja na ime duga iz 2006. godine, učestvovali su u kampanji protiv gradnje hidroelektrana na Morači, pokrenuli kampanju protiv gradnje HE na Limu, organizovali proteste protiv gradnje sanitarne deponije u Beranama.
Stoga ne treba da čudi što su ih mediji prenijeli više od 140 puta.
Mitrović smatra da u Cnoj Gori nema više od 10 uticajnih NVO-a, koje nijesu “pod kišobranom vlasti”.
“Njihovi aktivisti su izloženi stalnim pritiscima, napadima, progonu, montiranim sudskim procesima i slično. Na njih se gleda kao na neprijatelje države. Primjer je moj slučaj gdje sam prvi ekološki aktivista, u prvoj ekološkoj državi u svijetu, koji je osuđen i poslat na robiju zbog javno iznesenih tvrdnji i mišljenja”, smatra Mitrović.
Bonus video:
