Kako u Podgorici, tako i u cijeloj Crnoj Gori, veliki broj zgrada, pa i onih izgrađenih i prije skoro tri decenije, još nema građevinsku ni upotrebnu dozvolu.
Za zgradu ispod Gorice u glavnom gradu, koja je napravljena 1995, tek početkom ove godine je izdata upotrebna dozvola. To je zgrada u kojoj je smještena Hrišćanska adventistička crkva.
Stanari zgrada u Zagoriču u Podgorici, popularno nazvanih “Tri junice”, od kada su se uselili, prije 15 godina, vode se kao nelegalni potrošači.
To znači da ti objekti nemaju još upotrebnu i građevinsku dozvolu, a zbog brojnih propusta nije završen tehnički pregled.
Kako su istakli, ni krivi ni dužni, dovedeni su u situaciju da im na svim režijskim računima (voda, struja, komunalije) piše da su nelegalni potrošači.
Nijesu samo građani žrtve nepoštovanja propisa, u Podgorici je zgrada gradskog parlamenta građena čak devet godina, a odbornici su prva zasjedanja održali a da nije bila završena čitava procedura, odnosno izdata upotrebna dozvola.
Zgrada je započeta 2007, završena 2016, a upotrebnu dozvolu je dobila 2017. godine. Upotrebna dozvola dokazuje da li je zgrada ili neki drugi projekat urađen u skladu sa zakonima, te građevinskim i propisima u oblasti elektrifikacije, protivpožarne zaštite, obezbjeđivanja svih neophodnih infrastrukturnih preduslova da bi se mogla valjano koristiti.
Kako za “Vijesti” kaže arhitektica i član grupe KANA Milica Vujošević, činjenica je da mnogi objekti nemaju upotrebnu dozvolu, a neki čak ni građevinsku, o čemu, po sadašnjem zakonu, treba da postoji zabilježba u katastru nepokretnosti.
“Sa stanovišta struke, u katastar se ne bi smjeli upisivati objekti bez upotrebne dozvole, ali usljed haosa u građevinarstvu, to pravilo očigledno ne važi. Isto je i sa priključcima na komunalnu infrastrukturu, koji ne bi smjeli biti realizovani za objekte koji nisu izgrađeni u skladu sa zakonom. Ni to naravno ne važi, već institucije priključuju i nelegalne objekte, često uz višu naknadu”, navodi Vujošević.
Istakla je da po prethodnom zakonu, koji je važio do oktobra 2017. godine, korišćenje objekta bilo je dozvoljeno tek nakon pribavljanja upotrebne dozvole od strane organa uprave koje je izdalo građevinsku dozvolu, a nakon izvršenog tehničkog pregleda objekta.
“Za objekte koji su izgrađeni na osnovu građevinske dozvole izdate u skladu sa tim zakonom, na izdavanje upotrebne dozvole primjenjuju se odredbe tog zakona. Po novom, trenutno važećem zakonu, nakon izgradnje objekta, investitor je dužan da od stručnog nadzora (koji je bio angažovan od strane investitora u toku izvođenja radova) dobije konačan izvještaj o izvršenom stručnom nadzoru, nakon čega se objekat može upisati u katastar i otpočeti sa njegovom upotrebom. Stručni nadzor dužan je da u konačnom izvještaju navede tačne konstatacije o izvedenim radovima i da izda pisanu izjavu da je objekat građen u skladu sa revidovanim glavnim projektom ili projektom izvedenog stanja, zakonom i drugim propisima, odnosno izjavu da je objekat podoban za upotrebu i da se može namjenski koristiti”. Konačni izvještaj, kaže Vujošević, stručni nadzor je dužan da dostavi investitoru, izvođaču radova, Ministarstvu, organu uprave nadležnom za zaštitu kulturnih dobara, u slučaju gradnje na objektu koji je zaštićeno kulturno dobro ili u njegovoj neposrednoj blizini i nadležnom inspekcijskom organu.
“Nepostojanje projektne dokumentacije vodi do težeg vođenja katastra infrastrukture, te problematičnijeg izvođenja i održavanja instalacija, što u konačnom vodi do lošijeg kvaliteta usluga za sve građane. Sve ovo dovelo je do haosa u prostoru i nesmetane gradnje nelegalnih objekata”, smatra Vujošević.
Sistemsko podsticanje divlje gradnje
Institucije, umjesto da suzbijaju nelegalnu gradnju, ističe Vujošević, sistemski je, zapravo, podstiču.
“Kupci stanova, ukoliko ne žele da imaju ovakvih problema, trebalo bi da pri kupovini vode računa o tome da li je nepokretnost legalna i da li ima nekih tereta. U slučaju novogradnje ili kupovine stanova u izgradnji, kada često ne vide ono što kupuju, treba da budu dobro obezbijeđeni ugovorom koji treba da bude sačinjen u njihovu korist. Upis nepokretnosti i priključci samo su jedna od tema koja treba da ih brine, a takvih tema ima još, na primjer obračun površine kupljenog stana u projektu i u stvarnom stanju, kvalitet ugrađenih materijala i opreme, kvalitet izvedenih radova, garantni rok i ostvarivanje garancije, ugrađeni materijali i oprema u zajedničkim prostorima i oko objekta, način održavanja objekta i zajedničkih prostora i slično”.
Bonus video:
