Zagađeni vazduh, koji je velikim dijelom posljedica rada Termoelektrane Pljevlja, godišnje odnese više života od saobraćajnih nesreća, upozorava Institut za javno zdravlje.
“Godišnja stopa prijevremene smrtnosti koja je povezana sa izlaganjem zagađujućim česticama je 10-60 puta veća od smrtnosti usljed saobraćajnih nezgoda ili 2-20 puta veća od smrtnosti usljed bolesti digestivnog sistema u Crnoj Gori”, kazali su “Vijestima” iz Centra za zdravstvenu ekologiju Instituta.
Savez za životnu sredinu i zdravlje (HEAL) je prošlog mjeseca u svojoj analizi upozorio da je, na primjer, pljevaljska Termoelektrana svojim djelovanjem 2016. godine izazvala 35 prijevremenih smrtnih slučajeva u Crnoj Gori, a ukoliko se uzme njen uticaj i van granica onda je broj slučajeva 133.
Procjena uticaja na zdravlje u Crnoj Gori u ovom izvještaju HEAL-a data je na osnovu podataka emisija iz Elektroprivrede Crne Gore za 2016. godinu.
Iz Centra ističu da su u izradi procjene uticaja za čitav Balkan, kao i Crnu Goru korištena naučno utemeljena metodologija, zbog čega smatraju dobijene podatke validnim.
Napominju da je krajem 2015. i početkom 2016. sprovedena studija procjene zagađenja vazduha na zdravlje, a nalazi studije su predstavljeni u dokumentu “Uticaj zagađenja vazduha na zdravlje u Crnoj Gori“. Studiju su sproveli eksperti Svjetske zdravstvene organizacije uz podršku i pomoć lokalnih eksperata iz Instituta za javno zdravlje i Centra za ekotoksikološka ispitivanja.
Analiza podataka o izloženosti stanovništva zagađujućim česticama u Podgorici, Pljevljima i Nikšiću rađena je na osnovu srednjih vrijednosti podataka o izloženosti i zdravstvenom stanju stanovništva za period od tri godine (2010-2012). Nalazi su pokazali da je, izaženo po glavi stanovnika, uticaj zagađenja na zdravlje znatno veći u Pljevljima nego u drugim gradovima. “Međutim, apsolutni nivo uticaja, izražen u broju prijevremenih smrti, izgubljenim godinama života ili broju hospitalizacija, kao posljedice izloženosti, sličan je u sva tri posmatrana grada. Podaci iz studije za ova tri grada ukazuju na to da je više od 250 prijevremenih smrtnih slučajeva, 140 hospitalizacija godišnje, kao i niz drugih zdravstvenih posljedica povezano sa izlaganjem česticama čiji nivo koncentracija prelazi vrijednosti date u Vodiču SZO za kvalitet vazduha”, napomenuli su iz Centra.
Znatan dio tereta može se pripisati prekomjernom zagađenju vazduha koji se javlja u zimskim mjesecima. Ova visoka zagađenost može biti izazavana kako sagorijevanjem čvrstih goriva (drveta i uglja, uglavnom u Pljevljima) koja se koriste za grijanje u domaćinstvima, tako i smanjenom disperzijom zagađenja u zimskom periodu. Sagorijevanje čvrstih goriva za potrebe pripreme hrane i grijanje takođe značajno povećava ukupnu izloženost zagađenom vazduhu stanara kuća koji koriste čvrsto gorivo za kuvanje i grijanje zbog direktne emisije zagađenja u zatvorenim prostorima, napominju u Centru.
PM čestice su najvažniji pokazatelj zagađenja koje utiče na zdravlje u čitavoj Crnoj Gori. U Pljevljima, takođe i SO2 dostiže visok nivo i može uticati na pojavu respiratornih simptoma. Ovi efekti se preklapaju sa efektima PM čestica, jer obje vrste zagađenja, koje se emituju sagorijevanjem uglja, u visokoj su korelaciji, stoji u odgovoru.
Agencija: Mjere dosad nisu dale rezultate
Evidentan problem kvaliteta vazduha u Pljevlima tema je brojnih strateških dokumenata, a konkretne mjere propisane su akcionim planovima.
“Nažalost, do sada primijenjene mjere nijesu dale rezultate koji bi riješili ovaj problem. Naša očekivanja su da će izgradnjom infrastrukture za toplifikaciju urbanog jezgra grada, odgovornim i sveobuhvatnim pristupom lokalne samouprave, privrednih subjekata i državnih organa konačno započeti rješavanje ovog višedecenijskog problema”, kazali su iz Agencije za zaštitu prirode i životne sredine na pitanje “Vijesti” koje se mjere preduzimaju po ovom pitanju kako bi se stanje poboljšalo.
Nadležnost Agencije je praćenje stanja kvaliteta vazduha i obavještavanje javnosti.
Prisustvo faktora koji utiču na pogoršanje kvaliteta vazduha traje i do šest mjeseci u Pljevljima.
“U tim vremenskim periodima bio je i skoncentrisan cjelokupni godišnji broj prekoračenja srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih čestica u Pljevljima, tokom 2018. godine. Iako je broj dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih koncentracija PM10 čestica bio oko 10% manji tokom 2018. u odnosu na 2017. godinu, i dalje je tokom prva i posljednja tri mjeseca u godini vazduh bio veoma lošeg kvaliteta, što je generalno uslovilo na godišnjem nivou lošu ocjenu za urbani dio pljevaljske kotline,” dodali su iz Agencije.
Bonus video:
