Vuk Iković iz Organizacije KOD kaže da se Podgorica pretvara u betonske blokove u koje nas pakuju kao u kutije šibica, a onda nam naplaćuju to. Ista je situacija sa Crnogorskim primorjem.
“Nastavlja se otimanje šuma i rijeka, u prvom redu građanima sjevera. Onda ti isti građani zbog ekonomskih prilika bivaju primorani da dođu u grad – gdje im se onda nude stanovi na prodaju. Često se prodaje i zemljište da bi se kupio stan. Tako neko ima interesa da gradi još i još betonskih blokova kojima će biti zamijenjen život pored šume i rijeke.
Umjesto da se naši funkcioneri hvale brojem novih gradskih parkova, oni se hvale brojem izdatih građevinskih dozvola kojima su aminovali betonizaciju”, kaže Iković.
Iković ukazuje da građani plaćaju uslugu planiranja i stvaranja novih parkova, drvoreda, očuvanje šuma.
“Međutim, funkcioneri ne samo da ne planiraju nove gradske parkove, već njihove odluke uzrokuju gubitak postojećih. Sve to prati ispunjavanje želja investitora koji zarađuju preko noći na račun zelenila i zdravlja građana. To su razlozi zašto je Organizacija KOD pokrenula Inicijativu 100.000 stabala na području glavnog grada. Zašto baš 100.000? Pošli smo od podatka da Podgorica ima oko 50.000 domaćinstava, pa smo odlučili da za početak svako domaćinstvo dobije po dva nova stabla, odnosno dodatnih oko 100 m2 hlada”, kaže Iković.
Po podacima Evropske agencije za životnu sredinu tokom dijela 2017. i 2018. godine na teritoriji Podgorice opožarena su 904 hektara površina, u Nikšiću 4.024 hektara, a na prostoru čitave Crne Gore 8.421 hektar.
Samo na tim opožarenim površinama u Podgorici se može zasaditi najmanje 180.000 sadnica drveća, a na prostoru čitave Crne Gore zbog skorašnjih požara može stati najmanje 1.500.000 stabala.
Iković ukazuje da zelena infrastruktura prečišćava vodu i vazduh, reguliše klimu – gasove i temperaturu, smanjuje buku i poplave, usporava i skladišti vodu u zemljištu, daje prostor za odmor, obrazovanje i proizvodnju hrane.
“Gubitkom zelenih površina ne gubimo samo prostor, gubimo zdravlje i budućnost. Umjesto da nadograđujemo vrijednost prostora znanjem, dešava nam se suprotno pa uništavanjem ovog resursa uništavamo i ljudske. U današnjoj ekonomiji energija je novac. Jedan od načina uštede energije je razvoj zelene infrastrukture. Zahvaljujući zelenilu, imamo manje ekstremnih temperatura, padavina i poplava. Tako za svaki uloženi dolar u zelenilo, Lisabon na godišnjem nivou zarađuje 4,5 dolara u uštedi energije i prečišćavanju voda i vazduha”, kaže Iković.
On ukazuje da istraživanja pokazuju da 300 formiranih stabala mogu poništiti zagađenje koje proizvede jedan čovjek tokom svog života. Stablo je prirodni klima uređaj. Doprinos disanja jednog velikog stabla odgovara hlađenju 10 radnih soba u toku 24 sata.
“Ovo je samo jedan od razloga zašto se zelena infrastruktura posmatra i planira kao bilo koja druga infrastruktura, bila to vodovodna, elektro, stambena ili kanalizaciona infrastruktura. Samo tako imamo funkcionalnu cjelinu. Grad bez zelenih površina je zamisliv kao i grad bez puteva”, kaže Iković.
Sadnjom stabala branimo naše zdravlje i zdravlje naše djece, kaže Iković. Ako hoćemo da preokrenemo trenutnu situaciju, naš prostor mora biti višefunkcionalan i mora biti prilagođen građaninu. Moramo formirati zdrave urbane ekosisteme koji će imati razvijenu mrežu zelenih površina koja je u kontaktu sa prirodnim staništima, ističe Iković.
Sačuvati Njegošev park i Kasarnu Morača
“Bilo bi potrebno da se Njegošev park u Podgorici kao i mnogi drugi gradski parkovi u Crnoj Gori obnavljaju i nadograđuju novim stablima i sadržajima, nasuprot tome, oni iz dana u dan bivaju sve manji. Umjesto da centar Podgorice, na prostoru nekadašnje “Kasarne Morača” dobije novi gradski park sa rekreativnim sadržajima i urbanom baštom gdje će učenici sticati praktična znanja, na tom prostoru se planira još jedan betonski blok.
Kada se zanemari i pogazi potreba za zelenim površinama dobijamo sve veći bunt građana i sve češću fizičku odbranu prostora. Ohrabruju sve češći primjeri reakcije građana: odbrana parka u Baru, Crnog jezera, odbrana Sinjavine, Bukovice i Komarače”, kaže Iković.
Zabraniti saobraćaj u centru
“Sve planirane zgrade gdje sastav tla to omogućava treba da imaju podzemne garaže. Nužno je favorizovati javni prevoz, u strogim gradskim jezgrima zabraniti saobraćaj, uvesti takse za ulazak vozila u određene djelove grada itd. Rješenje uvijek postoji, ali što duže čekamo ono je skuplje.
Pisali smo gradonačelniku Podgorice da se priključi građanima u Inicijativi 100.000 stabala. Predstavili smo Glavnom gradu plan i mehanizam realizacije inicijative. Nakon 185 dana i 1.300 usađenih stabala dobili smo odgovor da nije zainteresovan za inicijativu. Zanemarivanje potrebe građana je rezultiralo da jednom stanovniku Podgorice pripadaju svega 3 m2 zelenila, iako nacionalni propisi zahtijevaju da novogradnja ima 25-50 m2”, kaže Iković.
Da se ugledamo na Lijež
“Postoje uređeni gradovi kao što je Lijež (Belgija), koji imaju približno isti broj stanovnika kao Podgorica, ali jedan stanovnik ovog grada ima sto puta više zelenih površina od jednog stanovnika Podgorice. Nedostatak zelenila je jedan od razloga zašto se svaka deseta smrt u Podgorici povezuje sa zagađenjem vazduha. Prema podacima Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj, ekonomski troškovi (zbog) prijevremenih smrtnih slučajeva u Crnoj Gori 2010. godine činili 14,5 % bruto društvenog proizvoda, a u Belgiji 4,6 %.
Građani žele stablo više. Zato smo prošle sedmice poslali predlog svim opštinama da se uključe u inicijativu. Imamo plan i realizovaćemo ga zajedno sa građanima.
Bez obzira što nas čeka sjutra - svako treba da usadi bar po jedno drvo. Tako postajemo zajednica koja rješava zajedničke probleme”, kaže Iković.
Bonus video:
