Glazbeno prosvjetno društvo (GDP) Tivat, najstarija institucija kulture u tom gradu, ove godine obilježava 110 godina od osnivanja.
Centralna manifestacija u godini velikog jubileja je smotra najmanje 12 limenih orkestara, zakazana za 15. jun od 19 sati.
“Veliki šušur”, kako je naslovljen program, podrazumijeva defile ulicama užeg centra grada, zajedničko izvođenje marševa na gradskoj rivi Pine, te pojedinačna predstavljanja duvačkih orkestara iz Albanije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Crne Gore. Biće to najveća smotra duvačkih limenih orkestara koja je održana u Crnoj Gori u posljednih nekoliko decenija i prilika da se javnost uvjeri u ljepotu muziciranja na otvorenom i značaj gradskih muzika za kulturni i uopšte socijalni život i identitet primorskih gradova.
GDP Tivat formirano je 1909. nastojanjem i zalaganjem nekolicine entuzijasta.
lija Sindik, Šime Staničić i Filip Vuksanović bili su Tivćani kadri da tu svoju želju zapišu, da formulišu namjeru da osnuju orkestar i skupe hrabrosti da svoju ideju predstave tadašnjem gradonačelniku, kapetanu u penziji Marku Krstoviću, čovjeku koji je funkciju obavljao na volonterskoj osnovi.
Uspjeli su da sazovu Gradsko vijeće, koje je donijelo odluku o osnivanju. Prepoznajući značaj formiranja Gradske muzike za kulturu i jačanje muzičke prosvećenosti žitelja tog kraja, Krstović je prihvatio zahtjev sugrađana i u Češkoj kupio prve i veoma skupe instrumente za gradski limeni orkestar, iako je zbog toga Opšina Tivat tada, prvi i jedini put u svojoj istoriji, i bankrotirala.
“Prema riječima svjedoka tog vremena, gradonačelnik je malo zakukao, i rekao: ‘Jadna djeco, znate li što činite?!’. Mislim da je to blizu istine, jer je te godine kompletan budžet opštine Tivat upućen za nabavku instrumenata, nije preostalo nikakvih sredstava za druge aktivnosti. Činilo se tada da je htijenje veće od mogućnosti, ali je gradska glazba ipak tada zasvirala u Tivtu, a evo svira i dan-danas”, uz osmijeh se na genezu GPD-a osvrće njegov aktuelni predsjednik Boris Lanceroti.
Dvadesetak godina prije osnivanja, 1891. godine, u Tivtu je formiran prvi manji orkestar koga je, u cilju razvoja muzičlke kulture u gradu, osnovao učitelj Pučke škole Antun Žeželić.
Nedugo potom, 1900. godine, Žeželiću je pošlo za rukom da u sklopu Pučke škole koja je imala samo dva odjeljenja, formira i glazbenu školu, a 1906. osnovan je i tamburaški orkestar “Starčević“.
Sve to, uz prisustvo vojne muzike 91. regimente austro-ugarske vojske u tivatskom pomorskom Arsenalu, doprinijelo je i isprovociralo Tivćane da i oni formiraju svoju limenu gradsku glazbu.
Prvi kapelnik (dirigent) bio je češki muzičar Antun Blažek, inače vođa austro-ugarske vojne muzike u tivatskom Arsenalu.
Prvi predsjednik GPD bio je Krsto Marković, učitelj iz Gornje Lastve, a na tom mjestu su tokom 100 godina rada bili najugledniji i najobrazovaniji Tivćani.
Prvi javni nastup GPD Tivat imao je 1911. prilikom svečanog dočeka jednog od članova carske porodice Habsburg, nadvojvode Fridriha koji je službeno posjetio Boku.
“Antun Blažek je bio i prvi kapelnik Glazbeno prosvjetnog društva, koji je tada okupio 23 muzičara. Nisu to bili ljudi koji su znali note, poznavali instrumente, ili umjeli da sviraju. Sve ih je on to podučio i glazba je zasvirala. Prvi nastup je imala na današnjoj raskrsnici kod Stare zgrade Opštine. Povod za nastup je bila posjeta austrougarskog prestolonasljednika, nadvojvode Fridriha“, ističe Lanceroti, dodajući da mu je posebno drago što je sačuvana fotografija sa tog događaja koja se i danas u uveličanoj formi nalazi u kabinetu gradonačelnika Tivta.
U godinama i decenijama koje su uslijedile GPD je postao nezaobilazan učesnik svih značajnijih kulturnih, društvenih pa i politilkih dešavanja u Tivtu.
Njegovi nastupi uveseljavali su Tivćane, dočekivali ugledne goste, proslavljali praznike i uljepšavali ceremonije otvaranja novih društvenih ili privrednih objekata. Bila je i stalni pratilac Tivćana na posljednja putovanja do vječnih počivališta, jer se pogreb u primorskim gradovima donedavno nije mogao ni zamisliti bez taktova “marće funebre”...
Kompletan aktivni sastav GPD-a, prethodno u vrlo domišljatoj i odvažnoj akciji, ukravši svoje instrumente Njemcima koji su ih bili zaplijenili i držali pod ključem, 1944. godine prešao je na oslobođenu teritoriju i pridružio se partizanima gdje su Tivćani kao vojni orkestar i dočekali kraj Drugog svjetskog rata koji ih je zatekao na Kosovu.
Najveći broj ostao je u JNA kao profesionalni vojni muzičari, a uz pomoć nekoliko starijih i penzionisanih predratnih članova orkestra koji su ostali u Tivtu i mladih vojnih muzičara koji su dolazili na službu u “Arsenal”, rad GPD je odmah po završetku rata obnovljen i kod kuće.
GPD je dugo bio nosilac muzičke kulture u Tivtu i muzičkog opismenjavanja stotina amatera - svirača, prije nego što je zaživjela prva formalna Muzička škola.
Dvije instutucije sjajno sarađuju pa u posljednje vrijeme sve veći broj učenika Muzičke škole istovremeno svira i u GPD-u.
Gradski orkestar i dalje čine amateri različitih generacija pa danas u njemu instrumente drže i djeca od osam godina, do veterana od 68. Nerijetko se dešavalo da sviranje u Glazbi bude i porodična tradicija, tri ili čak i četiri generacije.
Kapelnica Gradske muzike danas je profesorica violine u Muzičkoj škole Nevila Klakor koja je entuzijazmom i vrijednim radom posljednjih godina, zajedno sa Lancerotijem, rad i repertoar uzdigla na možda do sada i najveći nivo u istoriji orkestra.
U dvoranama se traži mjesto više za tradicionalne koncerte
Osim kulturološkog i umjetničkog, GPD za Tivat i Tivćane ima i jak simbolički i emotivni značaj. Sa gradom u sreći i veseljima, sa građanima tokom najtežih dana, postala je nešto što generacije Tivćana već više od vijeka bukvalno nose u genima.
Posebno su upečatljivi tradicionalni veliki novogodišnji i božićni koncerti, kada se u dvoranama traži mjesto više, jer GPD priredi nezaboravne večeri izvodeći širok dijapazon djela koja idu od tradicionalnih vojnih marševa, preko polki ili valcera čuvenih bečkih kompozitora, do operskih arija i obrada djela moderne filmske ili zabavne muzike.
Zbog toga se u Tivtu sa posebnom pažnjom očekuje predstojeći međunarodni susret limenih orkestrara i “Veliki šušur”. Predviđen je veliki defile ulicama grada iz tri smjera prema gradskoj rivi Pine. Tu će orkestri prirediti zajednički nastup u izvedbi marševa. Nakon toga, svaki orkestar predstviće publici svoj program i način sviranja.
Stoga će ovaj nesvakidašnji događaj biti prava prilika da Tivćani, ali i brojni turisti, dožive nešto zaista neuobičajeno.
Bonus video:
