Krajem 19. i početkom 20. vijeka u Pljevljima su počeli da se otvaraju prvi hoteli, koji su postepeno zamjenjivali hanove - prenoćišta koja su osim soba imala i magaze za robu i konjušnice za stoku.
Hoteli su rađeni po planovima i potrebama tadašnje Austrougarske, a izgledom, funkcionalnošću i materijalom od kojeg su pravljeni u potpusnosti su se razlikovali od zgrada sličnih namjena koje su se do tada pravile u Pljevljima.
Nijedan od njih, međutim, nije sačuvan.
Kako je zapisao hroničar Jefto Dedijer koji je posjetio Pljevlja nakon oslobođenja 1912. godine, najveći i najljepši bio je Bajića hotel. Nalazio se iznad bašte nekadašnjeg hotela “Srpski kralj” (“Zelengora”). Zgrada je bila masivna. Hotel je imao kafanu, restoran, separe i sobe na spratu i u potkrovlju. Za vrijeme austrougarske vojne vlasti zvao se “Bosna”, a poslije oslobođenja “Beograd”. Ta zgrada je izgorjela u požaru tridesetih godina prošlog vijeka.
Dedijer je Pljevlja opisao kao varoš sasvim čistu i lijepu, što je činilo najboljom u Sandžaku.
“I pored mnogih orijentalnih osobina (dućani sa ćepencima, turske kafane, nekoliko hanova), ona ima izgled srednjoevropske varoši u kojoj se pored gore nabrojanih građevina mogu vidjeti i moderne radnje, bolje kafane i hoteli (Živkovića, Manastirska, Bajića, Milet bašta i mnogo lijepih zgrada)“.
Na mjestu današnje zgrade suda i samoposluge, u Tršovoj ulici, nalazio se hotel “Lovćen”. Zgradu u kojoj se nalazio hotel podigla je Austrougarska krajem XIX vijeka. Poslije oslobođenja, kupili su je braća Đorđije i Lazar Šećerović, a u njoj se nalazila i njihova trgovina i magacin. Kasnije su ga u zakup uzele poznate kafedžije - braća Topalovići. Hotel “Lovćen” je poslije Drugog svjetskog rata korišćen kao magacin, a nekoliko stanova koristila je pljevaljska sirotinja. Zgrada je srušena 1958.
Hotel “Nikšić” nalazio se u kući Laza Živkovića, u današnjoj Ulici kralja Petra, iznad kafane “Zelengora”. Srušen je 1944. tokom američkog bombrdovanja, kao i čitav kompleks kuća u tom dijelu grada. Ispod njega, u manastirskoj zgradi, bio je hotel “Bristol”.
Hotel “Trlica” nalazio se u nekadašnjem “Cerovića hanu”, a vlasnik je bio Vojin Cerović.
Pred Drugi svjetski rat sagrađena su dva hotela - “Srpski kralj” i “Beograd”.
Hotel “Srpski kralj”, kasnije “Zelengora”, bio je u vlasništvu Manastira Svete trojice. Prvi zakupac hotela bio je Vehbija Dizdar.
Na amblemu hotela zapisano je da je hotel bio najjeftiniji, najčistiji i sa tekućom vodom.
Hotel “Beograd” bio je vlasništvo Sava Đurovića.
Hotel “Jadran” je držao Dragoslav Dragi Stojanović Srbijanac. Ostao je u trajnom sjećanju Pljevljaka po kraljici sevdaha Vuki Šeherović koja je u njemu počinjala svoju uspješnu pjevačku karijeru. U Pljevljima se Vuka navodno prvi put zaljubila i to baš u vlasnika hotela i posvetila mu svoju po mnogima najbolju pjesmu - “Gdje si dragi, živa željo moja“.
Tri hana postojala i u 17. vijeku
Preteča hotela bili su hanovi. Obično su se nalazili na raskršću puteva, na ulasku u grad i u samom gradu. U pljevaljskoj opštini bilo je dvadesetak hanova.
Zapisi Evlije Čelebije još iz 1663. svjedoče o postojanju tri hana u Pljevljima. Najstariji je han karavan-saraj koji se nalazio na mjestu današnjeg Trga 13. jula, ispred ulaza u Dom kulture.
Hanovi su dobijali imena po vlasniku, odnosno zakupcu.
Posljednji han koji se nalazio u takozvanoj tijesnoj čaršiji srušen je 1960. i nosio je ime po Mulu Bamburu - “Mulov han”.
Najviše hanova bilo je u samoj čaršiji, a najveći je bio na mjestu današnje Skupštine opštine, vlasništvo mjesnog vakufa.
Nekoliko hanova bilo je na ulasku u grad. Najpoznatiji je bio “Dajevića han”. To mjesto u Pljevljima i danas nosi isto ime.
U Doganjama bio je “Šećergadića han”.
U tim hanovima odsjedali su putnici kako bi se presvukli i pripremili za ulazak u grad.
Poslednji Pljevljak koji se bavio tim poslom bio je Redžo Sofović, koji je izdavao sobe za spavanje u svojoj kući u Ulici narodne revolucije.
Bonus video:
