Veliki broj učenika osnovnih i srednjih škola ali studenti crnogorskih fakulteta imalo je na prošlonedjeljnim Danima nauke priliku da se, moguće prvi put, upoznaju sa “tehnologijama budućnosti”.
Među njima su i dvije od kojih bi u bliskoj budućnosti veliku korist mogla imati Crna Gora i region - trodizmenzionalna (3D) štampa i hadronska kancer terapija.
Sve zainteresovane na štandu o 3D štampi dočekivali su mnogi pretmedi napravljeni uz pomoć posebnog štampača, među kojima je i bista dobitnika Nobelove nagrade Alberta Ajnštajna.
Posjetioci Dana nauka imali su prilike da se upoznaju sa primjenom 3D štampe, nauče osnove modelovanja u specijalizovan softveru i direktno na štampaču gledaju proces stvaranja 3D figurica.
Prema riječima studenta master studija Mašinskog fakulteta Luke Radunovića, interesovanje za 3D štampu bilo je ogromno, što dijelom pripisuje što je ta tehnologija prilično nova.
“To je nova oblast u Crnoj Gori. Čak i u svijetu je nova oblast i nedovoljno je istražena. Sad se rade 3D štampači za štampanje metala koji se baziraju na generativnom dizajnu. To je nova metoda optimizacije elemnata. Na primjer, ukoliko se uzmu neki mašinski elementi, poput felne, koristeći određene programe felna će poptuno drugačije da ispande - imaće i do 20, 30 procenata manju masu a veću čvrstinu,” pojasnio je Radunović.
Na posljednje dvije godine odnosnih studija bavio se 3D štampom i njenom primjenom u fakultetskim projektima.
Dodaje da su se u ovoj oblasti najviše usmjeravali na mehatroničke uređaje, odnosno da su pravili razne zupčanike za prenose snage i energije i slično. Radunović je sada na mster studija upravo na smjeru mehatronika.
“Vijestima” je kazao da se u Crnoj Gori več primjećuje razvoj u pravcu razvijanja ove tehnologije.
“Počev od prošle godine kad su se otvorili Open box studio i 3D soba i ostali privatnici koji rade određene elemente od plastike, koliko vidim baš je veliki rast u proteklih godinu. Tek će da se otvaraju i fabrike toga. Prvo što je unosan posao s njihovog gledišta, a drugo što je korisno sa gledišta nekog potrošača,” pojasnio je on.
Posjetioci prošlonedjeljnih Dana nauke imali su prilike da zavire u jedan od najvećih istraživačkih centara u Evropi a i šire. Centar koji je san svih fizičara – CERN.
Jedna od onih koja je više puta boravila u ovom centru sa sjedištem u Švajcarskoj i radi na više njegovih projekata je magistar fizike Itana Bubanja. Posjetioci su na štandu na kojem je ona bila imati priliku da na jednom mjestu vide animacije iz CERN-a kao i prikaz kako se koristi softver za terapiju liječenja kancera pomoću čestica.
“Primjenjuje se tehnika koja se koristi u CERN- u – ubrzavanje čestica. Znači tako ubrzane čestice sa visokim energijama, dovoljnio visokim da mogu da se primijene na čovjeka, šalju se na ćelije karcinoma gdje one prosto izvrše jonizaciju sredine i prosto ubijaju te ćelije,” pojasnila je Bubanja. Imala je priliku i da učesnike srednjiih škola upozna sa mogućnošću pohađanja masterklasa u Podgorici, koji bi trebalo da bude odražan ove godine.
“Gdje će oni imati mogućnost da upotrebom nekih aplikacija na pojednostavljen način liječe pacienta, t.j. da biraju način i intenzitet snopa, postave potreban ugao i sl.”
Najsavremenija hadronska kancer terapija srž je projekta uspostavljanja Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope (SEEIIST).
Lokacija Instituta bi trebala da bude poznata krajem sljedeće, ili početkom 2021. godine, izgradnja bi krenula 2023. a nekih pet godina kasnije bi počelo liječenje prvih pacijenata.
Na čelu Upravnog odbora SEEIIST-a je ministarka nauke Sanja Damjanović.
Bonus video:
