Multifunkcionalni kulturni centar „Zaklada Toma i Stane Luketić“ biće izgrađena na parceli nadomak Starog grada između nekadašnje Atlas banke i lokala „Hemingvej“, gdje se nekada nalazila kuća najvećeg budvanskog filantropa. Idjeno rješenje, kao poklon gradu, uradio je potomak, arhitekta Vladimir Luketić, koji je prije dva dana predstavio projekat predstavnicima izvršne vlasti i vladajuće koalicije.
Gradnjom kulturnog centra Opština Budva bi donekle ublažila nepravdu staru devet decenija, od kada je Tomo Luketić ostavio kompletnu svoju imovinu, više od 40 hiljada kvadrata od Staroga grada do sadašnje Jadranske magistrale, namijenjenu za školovanje djece iz Paštrovića, Budve i Svetog Stefana. Kompletnu imovinu je Opština i država Crna Gora otela i uknjižila se, a nasljednici, članovi porodice Luketić, izgubili su sve pravne borbe da se preostali, neizgrađeni dio vrati u Zakladu, izvrši obeštećenje i napravi fond za školovanje djece, čime bi se ispunila testamentarna volja tog velikog Budvanina.
Arihitekta Vladimir Luketić u razgovoru za „ Vijesti“ poredstavio je idejno rješenje, koje su praktično samo vidjeli predstavnici opštinske vlasti.
„Izazov je to kako u savremenom svijetu gdje ljudi imaju pristup informacijama 24 sata dnevno, sedam dana u nedelji, treba da izgleda biblioteka 21. vijeka i šta ona treba da ponudi? Kako motivisati nekoga da se dođe ponovo, kako mogu da se dvije ili tri generacije susretnu u biblioteci...Uspostavljanje relacije između stvarnog svijeta u kojem živimo i virtuelnog svijeta koji je oko nas, predstavlja polaznu tačku i ideju vodilju kroz cio projekat ‘Zaklade Toma i Stane Luketić’“, kazao je Luketić.
Prema njegovim riječima, organizacija prostora, otvorenost pristupa svim sadržajima, raznovrsnost aktivnosti čini objekat mjestom na kome se dijeli znanje, gdje mladi mogu učiti od starijih, ali i stariji od mlađih.
„Sadržaj budućeg objekta čine objedinjeni Informativni centar kulturnih dešavanja, multifunkcionalni galerijski prostor sa malom scenom, prostor za zavičajnu zbirku knjiga, predmeta, fotografija. Bibliotečki prostor je na četiri nivoa sa otvorenim pristupom, namijenjen svim generacijama, čitaonice-igraonice za najmlađe, čitaonice za odrasle, Internet Lounge, prostor medija studija, medija wall, kreativne radionice sa 3D štampačima, prodavnica knjiga i umjetničkih suvenira, kafe bar, vidikovac i lounge bar na krovu sa pogledom na Stari grad i marinu“, kazao je Luketić i dodao da je ukupna korisna površina objekta 3.450 kvadrata na četiri nivoa. Opština je finansijer cijelog projekta, a budući kulturni centar praktično osim uske parcele, „izlazi“ i na sadašnji parking, pa je projektom predviđena izgradnja višeetažne javne podzemne garaže.
Opštinska vlast je još prije 15 godina, kada su gradom takođe upravljale opozicione partije, uradila projekat da se izgradi kulturni centar, koji je takođe potpisao Vladimir Luketić, ali nakon što je upravljanje gradom 2005. preuzeo DPS, to je stavljeno u fioku. Čak i parcela, na kojoj se planira gradnja kulturnog centra DPS uprava je planirala da proda, ali do toga nije došlo nakon što su na burnoj skupštinskoj sjednici potomak Miroslav Luketić i predstavnica NVO sektora Božena Jelušić pozvali odbornike da ne glasaju za prodaju parcele.
Nekada najbogatiji čovjek Budve, sa suprugom Stanicom, nije imao djece, a testamentom, koji je pročitan nakon njegove smrti 1927. naveo je: „Poslije smrti moje žene Stane od sve moje pokretne i nepokretne imovine da se osnuje zaklada koja će nositi ime Zaklada Toma i njegove žene Stane za obrazovanje djece iz Budve i Paštrovića“.
Tomova imovina u katastru Budve, saglasno njegovoj volji, nakon što je preminuo 1927, sve do 1991. bila je uknjižena na Zakladu, kada se na volšeban način preknjižava na lokalnu upravu. Na Luketićevoj uzurpiranoj zemlji nikle su stambene zgrade, kuće, „Zeta film“, a preostali neizgrađeni dio na meti je građevinskih biznismena. Planskim dokumentima ucrtani su soliteri, poslovno-stambeni kompleksi. Nasljednici su godinama unazad pred crnogorskim sudovima vodili pravnu borbu, ali bez uspjeha.
I Strazbur odbacio tužbu
Evropski sud za ljudska prava u Strazbur odbio je tužbu fondacije „Zaklada Toma Luketića i njegove žene Stane za obrazovanje djece iz Budve i Paštrovića“, kojom su njegovi nasljednici tražili da se ispoštuje testamentarna volja budvanskog dobrotvora i vrati u zakladu 40 hiljada kvadrata zemlje koju je otela Opština i država.
Luketići su godinama unazad vodili sudsku borbu kako bi dokazali da je Opština Budva otela imovinu Toma Luketića koju je zavještao. Nakon što crnogorsko sudstvo nije imalo namjeru da ispoštuje privatno vlasništvo, bilo u smislu povraćaja, isplate ili bilo kakve druge kompenzacije, Fondacija je podnijela žalbu Sudu za ljudska prava.
Bonus video:
