Izgradnja zgrade Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope (SEEIIST) trebalo bi da počne 2023. godine, a crnogorska ministarka nauke Sanja Damjanović se nada da će ta ustanova prvog pacijenta primiti 2028. godine.
Ministarka je to kazala na današnjoj tematskoj sesiji “Naučnoistraživačke infrastrukture za podsticaj i razvoj etičke i odgovorne saradnje”, koja je održana u sklopu Svjetskog naučnog foruma u Budimpešti.
Iako su i drugi učesnici sesije govorili o značajnim internacionalnim naučnim projektima, najveću pažnju prisutnih privukla je priča o budućoj Ustanovi za liječenje tumora i bio-medicinska naučna istraživanja sa protonima i teškim jonima, koja bi postojala u okviru SEEIIST-a.
Damjanović je kazala da bi oko 500 pacijenata godišnje moglo da se liječi od raka u toj ustanovi, što su, smatra, i potrebe regiona u kom živi oko 20 miliona stanovnika. Istovremeno sa liječenjem bi se, kako je rekla na sesiji, vršila bio-medicinska istraživanja sa protonima i teškim jonima, što bi ovaj centar činilo unikatnim u cijelom svijetu.
Ovaj centar će, tvrdi, imati kapaciteta da primi oko hiljadu naučnika, uključujući i istraživače iz Zapadne Evrope, ne samo iz regiona. „Ovo nije projekat koji će imati samo naučno-istraživački značaj, već je ovo i projekat zdravstva i diplomatije. Međunarodna saradnja je najbolji način za zbližavanje ljudi, a našem regionu je tako nešto neophodno s obzirom da još pati od dešavanja iz devedesetih“, kazala je Damjanović.
Misija projekta je da stvori regionalni centar za naučnu izvrsnost. Tehnološki transfer bi, pojasnila je, značio promociju saradnje između nauke, tehnologije i industrije, dok bi transfer znanja podrazumijevao platformu za bolju edukaciju mladih naučnika i inženjera.
Cilj projekta je, tvrdi, i da zaustavi problem „odliv mozgova“, što je u posljednje vrijeme veliki izazov za cijelu Jugoistočnu Evropu. Istakla je da je naš region u bliskoj prošlosti imao značajan tehnološki rast i bio jedna od vodećih naučnih sila, kao i da će ovim projektom pokušati da mu vrati „tehnološku tradiciju“.
Kazala je da još nije poznata lokacija ovog Centra, a prema nezvaničnim saznanjima „Vijesti“, pored Crne Gore, ovu ustanovu bi na svojoj teritoriji željele Bugarska i Slovenija. Izgradnja objekta SEEIIST-a koštaće oko 200 miliona eura.
U ovaj regionalni projekat, pored Crne Gore, uključene su i Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Grčka Hrvatska, Kosovo, Sjeverna Makedonija, Srbija i Slovenija. Svaka od država ima po jednog ministra u Upravnom odboru. Pored ministara počasni član odbora je i bivši direktor CERN-a Hervig Šoper, od kojeg je i krenula ideja osnivanja međunarodnog naučnog centra u Jugoistočnoj Evropi.
Bonus video:
