Vojska Crne Gore (VCG) nije trebalo da bude angažovana u aktivnostima zaštite zdravlja i života građana tokom epidemije COVID19, već je za njen angažman trebalo sačekati eventualno uvođenja vanrednog stanja, smatraju u Građanskoj alijansi (GA).
Iz te nevladine organizacije (NVO) su kazali da borba protiv virusa COVID19 treba da bude prioritet, ali je, kako su naveli, jako je važno da mjere koje se u tom cilju uvode budu zakonite, a ograničenja ljudskih prava srazmjerna.
„Ne dovodimo u pitanje legitimost cilja i potrebu angažovanja svih resursa, ozbiljnost situacije koja zahtijeva ozbiljne mjere, međutim, želja nam je da sve odluke budu u skladu sa Ustavom i zakonom“, pojasnili su iz GA.
U analizi koju je uradila ta NVO navodi se da učešće VCG u aktivnostima zaštite zdravlja i života građana tokom epidemije COVID19, otvara niz pitanja koja potiču iz nedovoljno preciznog zakonodavnog okvira kada je riječ o ovlašćenjima i angažovanju vojske u civilne svrhe.
Iz GA su podsjetili da je Svjetska zdravstvena organizacija 11. marta proglasila pandemiju zbog virusa COVID19, a da je Nacionalno koordinaciono tijelo za zarazne bolesti (NKT), proglasilo epidemiju 26. marta.
Dan nakon proglašenja epidemije, kako su naveli, Ministarstvo odbrane saopštilo je da će vojna policija obezbjeđivati Klinički centar Crne Gore (KCCG), a nakon toga je usledilo niz aktivnosti u kojima učestvuju pripadnici Vojske.
„Detaljnije informacije o ulozi i odgovornosti vojske u trenutnoj situaciji nijesu poznate široj javnosti“, kazali su iz GA, navodeći da su, radi boljeg razumjevanja, analizirali set zakona koji regulišu upotrebu Vojske u civilne svrhe u Crnoj Gori.
Prema njihovim riječima, Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ne spominje VCG među subjektima koji učestvuju u obezbjeđivanju i sprovođenju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.
S druge strane, naveli su iz GA, Zakon o zaštiti i spašavanju spominje učešće VCG, ali na nedovoljno jasan i precizan način.
„Zakon precizno navodi organe koji su u redovnim okolnostima, jedini nadležni za sprovođenje zaštite i spašavanja, dakle ne i Vojska CG. Ukoliko je moguće učešće Vojske u redovnim okolnostima, dakle nezavisno od vanrednog stanja, najispravnije bi bilo da se to i zakonski precizira“, smatraju u toj NVO.
Nedorečenost se, kako su kazali, ogleda u tome što nije jasno da li se mogućnost učešća VCG vezuje isključivo za vanredno stanje.
„U prilog mogućnosti učešća Vojske u pomoći u zaštiti i spašavanju jedino u vanrednom stanju govori činjenica da je ovo pitanje normirano u okviru glave koja nosi naziv Vanredno stanje. Dalje, ukoliko je zakonodavac imao namjeru da predvidi mogućnost učešća Vojske i u situacijama kada vanredno stanje nije proglašeno, trebalo je to da izričito i predvidi“, naveli su iz GA.
Prema njihovim riječima, nedorečenost zakonskog teksta se dalje ogleda i u tome što se nigdje eksplicitno ne spominje ni termin vanredno stanje, ni eventualna mogućnost učešća Vojske van vanrednog stanja.
Iz GA su kazali da su podjednako neprecizne, po pitanju angažovanja vojske u ovoj situaciji, i norme Zakona o vojsci Crne Gore, dok Ustav ne tretira to konkretno pitanje.
Oni su podsjetili da Ustav ovlašćuje predsjednika Crne Gore da, na osnovu odluka Savjeta za bezbjednost i odbranu, komanduje vojskom.
Ocjenjuje se da Ustav, kao i Zakon o vojsci, ne definišu konkretna ovlašćenja vojske u miru.
"Ona su postavljenja široko, kroz mogućnost uvođenja mjera pripravnosti koje je moguće i u miru, odnosno bez uvođenja vanrednog stanja. Konkretno, za uvodjenje mjera pripravnosti ovlašćen je predsednik Crne Gore, po odluci Savjeta za bezbjednost i odbranu“, precizirali su iz GA.
Kako su naveli, poslove koji se tiču upotrebe Vojske vrši Ministarstvo odbrane, u skladu sa Zakonom o vojsci, ali nije konkretizovano šta se podrazumijeva pod terminom “upotreba”.
Isti zakon, kazali su iz GA, daje ovlašćenja ministru odbrane da obezbjeđuje izvršavanje odluka o komandovanju Vojskom, kao i da donosi odluke o upotrebi Vojske u drugim aktivnostima u zemlji, ali nema objašnjenja termina “druge aktivnosti”.
Nije precizirano, dodali su iz GA, ni u kom slučaju i po čijoj naredbi vojna policija može obezbeđivati određene objekte, a ipak joj je dato ovlašćenje da utvrđuje identitet osoba koje ulaze u objekat koji obezbjeđuje.
Iz GA navode da Nacionalna strategija za vanredne situacije, prepoznaje potrebu za učešćem Vojske u određenim vanrednim sitacijama, ali takođe nedovoljno jasno.
Prema njihovim riječima, konkretna uloga i odgovornosti Vojske u slučaju vanrednih situacija nijesu precizirane, niti je Ministarstvo odbrane jedna od institucja čija se uloga i kapaciteti u vanrednim situacijama definišu tom strategijom.
U GA, na osnovu svega toga, zaključuju da normativni okvir u oblasti angažovanja Vojske u civilne svrhe treba znatno unaprijediti, i da tako važno pitanje ne smije biti prepušteno slobodnom tumačenju nepreciznih i neusaglašenih zakonskih odredbi.
„Sa druge strane, imajuću i vidu atmosferu straha i veliki broj pripadnika Uprave policije, smatramo da se Vojska nije trebala angažovati, već je za njen angažman trebalo sačekati eventualno uvođenja vanrednog stanja“, kazali su iz te NVO.
Kako su naveli, u trenutnoj situaciji, uz tako široku normativnu postavku i nedovoljno jasna zakonska ovlašćenja, dužnost je Savjeta za bezbjednost, Ministarstva odbrane ili NKT-a da građanima pruže jasne informacije o potrebi upotrebe vojske i njenim ovlašćenjima.
„Odsustvo komunikacije sa građanima može dovesti do stvaranja panike i straha koja u ovim uslovima nije svrsishodna“, upozorili su iz GA.
Bonus video:
