Institucija Ombudsmana zalagala se, zalagaće se i insistirati na ostvarivanju jednakog pristupa obrazovanju za svu djecu u Crnoj Gori, u svim elementima, u skladu sa Ustavom i međunarodnim propisima, a što uključuje i pravo na besplatne udžbenike.
To je „Vijestima“ saopšteno nakon sastanka predsjednice Socijalista Crne Gore Snežane Jonice sa zaštitnikom ljudskih prava i sloboda Sinišom Bjekovićem i zamjenicom zaštitnika za prava djeteta, socijalnu zaštitu i mlade Snežanom Mijušković.
Sagovornici su saglasni i da obezbjeđivanje besplatnih udžbenika za sve osnovce bilo bi korak ka poštovanju ustavne norme, ali bi i obezbijedila ravnopravan tretman i pistup obrazovanju svim đacima osnovnih škola. Iz Socijalista su istakli da bi obezbjeđivanje besplatnih udžbenika bilo korak i ka poštovanju Konvencije Ujedinjenih nacija (UN) o pravima djeteta, a umnogome bi doprinijelo poboljšanju položaja porodica sa djecom, imajući u vidu aktuelnu situaciju u kojoj se očekuje povećanje stope siromaštva. Jonica je u razgovoru sa Bjekovićem i Mijuškovićevom naglasila da je zaštitnik ljudskih prava i sloboda u svom izvještaju za 2017. ukazao na to da „postoji neujednačena praksa dodjele besplatnih udžbenika učenicima osnovnih škola“ i da „ovakva neujednačena praksa dovodi djecu u neravnopravan položaj i stvara atmosferu nejednake dostupnosti obrazovanju, imajući u vidu pravo svakog djeteta u Crnoj Gori da stiče obrazovanje pod jednakim uslovima bez izuzetka“.
Iz kancelarije ombudsmana „Vijestima“ su saopštili da su Bjeković i Mijuškovićeva podsjetili su na stavove koje institucija već duži niz godina ima u vezi sa ovim pitanjem i koji su do sada publikovani u više zvaničnih izvještaja.
„S tim u vezi, Zaštitnik će i dalje insistirati na stvaranju uslova za ostvarivanje jednakog pristupa djece obrazovanju, bez obzira da li ona žive na sjeveru-jugu-centralnom regionu, selu-gradu, u razvijenijim ili manje razvijenim opštinama i bez obzira na to kog su socijalnog porijekla. Zbog svega navedenog, Zaštitnik pozdravlja inicijative i predloge koji mogu voditi unapređenju i dostupnosti obrazovanja u Crnoj Gori, a pogotovo imajući u vidu posljedice krize izazvane epidemijom koronavirusa, te procjenama relevantnih međunarodnih organizacija o očekivanom povećanju siromaštva. Zaštitnik cijeni da bi se obezbjeđenjem besplatnih udžbenika za svu djecu u Crnoj Gori doprinijelo poboljšanju ostvarivanja prava djece na obrazovanje te cjelokupnom poboljšanju uslova u kojima se objektivno porodice sa djecom nalaze u periodu pripreme za školsku godinu“, saopštili su iz kancelarije ombudsmana.
Podsjetili su i da godinama upozoravaju na ovaj problem:„Ukazano je na ocjenu iz Alternativnog izvještaja Zaštitnika o drugom i trećem periodičnom izvještaju Crne Gore o primjeni Konvencije UN... I u godišnjim izvještajima o radu Zaštitnika ukazivali smo na problematiku neujednačene prakse dodjele besplatnih udžbenika učenicima osnovnih škola. Konstatovali smo da u zavisnosti od lokalne samouprave besplatne udžbenike dobijaju određene kategorije učenika (djeca iz socijalno ugroženih porodica, djeca romske populacije, korisnici materijalnog obezbjeđenja porodice i dr.) ili svi učenici prvog razreda ili sva romska djeca do IV razreda“.
Jonica je tokom sastanka, koji je inicirala, upoznala ombudsmana i njegovu zamjenicu sa posljednjim preciznim podacima o dostupnosti besplatnih udžbenika u svakoj opštini.
Podsjetila je i da je u preporukama Komitet UN za prava djeteta za Crnu Goru još 2010. godine u članu 59. naglašena posebna zabrinutost zbog „skrivenih troškova koji proističu iz kupovine udžbenika i školskog materijala“, a u članu 60. preporučeno Crnoj Gori da „osigura da obrazovanje i de facto bude besplatno“. To je ponovljeno i u izvještaju Komiteta UN za 2018. Ukazala je i na to da je upravo zbog ove preporuke 2013, tokom izmjena Zakona o osnovnom obrazovanju, podnijela amandman kojim se propisivala obaveza da se svim učenicima uzrasta od prvog do devetog razreda obezbijede besplatni udžbenici, a da postupak obezbjeđivanja i korišćenja tih udžbenika propiše Ministarstvo prosvjete: „Taj amandman, nažalost, tada nije dobio dovoljan broj glasova u parlamentu, ali je nakon toga u dijelu lokalnih samouprava zaživjela praksa dodjele besplatnih udžbenika, što jeste dovelo poboljšanja pristupu obrazovanja jednom broju djece, ali i proizvelo nejednako ostvarivanje prava na obrazovanje učenika od opštine do opštine, zbog odbijanja amandmana da države ovo pitanje uredi jednako za sve“. Predsjednica Socijalista je ukazala da se radi o urgentnom pitanju, s obzirom da se, zbog posljedica krize izazvane epidemijom korona virusa, očekuje, prema podacima relevantnih međunarodnih organizacija, povećanje stope siromaštva.
Bonus video:
