Narativi o postjugoslovenskim ratovima kontinuirano su prisutni u crnogorskim etabliranim medijima, kroz manje ili više otvorene poruke i najčešće se koriste u političko propagandne svrhe, zaključak je analize nevladine organizacije Centar za demokratsku tranziciju (CDT).
"Izuzev nekoliko NVO-a koji su najprepoznatljiviji u oblasti suočavanja s prošlošću i suprotstavljanju reviziji istorije, rijetki su akteri u javnom prostoru čije poruke o ovoj temi nemaju neku političku namjenu", navodi se u saopštenju predsjednice CDT-a Milice Kovačević.
U analizi 200 tekstova iz crnogorskih etabliranih medija , 69% poruka o dešavanjima iz 90-tih godina u medijima dolaze od predstavnika civilnog društva u širem smislu - regionalnih i domaćih analitičara, lokalnih i stranih NVO, vjerskih zajednica ili samih medija...
Kako su iz CDT-a naveli, 31% tekstova poruke o ovim temama kroz medijske članke i priloge saopštavali su predstavnici političkih partija i njihovi predstavnici, strani i domaći zvaničnici, te državne institucije.
"Najčešće prisutni narativi o dešavanjima 90-tih se odnose na Srebrenicu, gdje vidimo dva suprotstavljena narativa - jedan koji je u službi negacije ili relativizacije genocida, i drugi koji opominje da se genocid ne smije ponoviti. U javnom diskursu stalno je prisutan i narativ o ratnim zločinima iz tog perioda, gdje vidimo istu matricu na svim stranama – pravljenje otklona od ratnih zločina, pozivanje na odgovornost za zločine “drugih” i neprihvatanje odgovornosti za zločine “svojih”. U analiziranom periodu bili su i sveprisutni narativi o ugroženosti pripadnika različitih naroda u Crnoj Gori, koji su poslužili političkoj polarizaciji, homogenizaciji i podizanju tenzija i širenju straha", navodi se u saopštenju.
Kako u analizi navode jedan od narativa predstavljala je grupacija medija i društveno-političkih aktera koja afirmiše DPS i Mila Đukanovića, a njihove protivnike označava kao nosioce politike 90-tih godina, dok su na drugoj strani oni koji o posljednjim ratovima pišu i govore u cilju označavanja DPS-a i Đukanovića kao učesnika sukoba, i koriste to za sopstvenu afirmaciju.
"U analiziranim narativima pominjanje genocida u Srebrenici, ratnih zločina u akciji Oluja, ratnih zločinaca Ratka Mladića i Radovana Karadžića je uglavnom u svrhu izvođenja drugih zaključaka ili propagandnih poruka. Tema Srebrenice je u javnom diskursu zastupljena tokom čitave godine, iako nešto intenzivnije u julu, kada se obilježava godišnjica genocida. Za razliku od narativa o Srebrenici, koji je zastupljen u crnogorskim medijima u kontinuitetu, o Oluji se govori povremeno", rekli su iz CDT-a.
Kako su kazali pisanje o ratnim zločinima na način da se oni pominju samo na datume obilježavanja ovih događaja doprinosi takozvanoj birokratizaciji zločina, odnosno suočavanju sa prošlošću samo određenim povodom i određenim datumima.
Kako su naveli javni diskurs, najčešće, nije u funkciji osvješćivanja i suočavanja sa prošlošću, već ima neku drugu političku namjenu.
"Uprkos protoku vremena, sudskim procesima i presudama, brojnim iskazima i svjedočanstvima, i dalje traje rasprava o prirodi tih ratova i traženje 'pravih krivaca' ", kazali su iz CDT-a.
Oni smatraju da bi, u polarizaciji crnogorskog društva, mediji trebalo da budu mnogo oprezniji prema porukama kojima se otvoreno ili skriveno relativizuju zločini i veličaju ratni zločinci i u prenošenju izjava aktera o ovim temama prave potrebnu uredničku distancu.
Kako su kazali, analize narativa o postjugoslovenskim ratovima realizovana je uz podršku Biroa za međunarodnu borbu protiv narkotika i sprovođenje zakona Stejt Departmenta (INL), koju su radili u godini održavanja parlamentarnih izbora u Crnoj Gori, "kada polarizovanost crnogorskog društva raste i razlike u odnosu na političke stavove, vjeru, put kojim država ide, nacionalnu pripadnost postaju naročito vidljive".
Analiza je rađena u periodu od decembra 2019. do decembra 2020. godine.
Bonus video:
