Konsultant za oblast nauke u Ministarstvu prosvjete, nauke, kulture i sporta Vladimir Drekalović tvrdi da pojedini članovi Upravnog odbora međunarodnog SEEIIST projekta (The South East European International Institute for Sustainable Technologies) optužuju bivšu administraciju, na čelu sa bivšom ministarkom nauke Sanjom Damjanović, za netransparentnost, zloupotrebu i klijentelizam tokom predstavljanja Crne Gore u projektu, u kojem učestvuje nekoliko zemalja jugoistočne Evrope.
Damjanovićeva, međutim, u odgovorima na pitanja “Vijesti” odbacuje optužbe, ističući da se radi se o projektu koji je sama donijela ovom regionu - od ideje do konkretnih 6,5 miliona eura donacija iz fondova Evropske unije za razvoj druge faze uz pomoć 18 evropskih institucija i klinika iz 14 zemalja. Ona je apelovala na crnogorsku javnost da SEEIIST, kao ni druge važne međunarodne projekte, ne koriste zarad jeftinih političkih poena u susret lokalnim izborima.
Drekalović, sa druge strane, upozorava na to da “postoje ozbiljne optužbe članova Upravnog odbora SEEIIST-a na netransparentnost, zloupotrebe i klijentelizam doskorašnjeg crnogorskog predstavnika u projektu, bivše ministarke nauke”. “Građani Crne Gore bi morali da imaju informaciju o tome kako je njeni predstavnici zastupaju u projektu, kako utiču na odlučivanje i korišćenje međunarodnih sredstava, a naročito sredstava koja su uzeta iz budžeta Crne Gore. Ono što je do sada poznato jeste da je do sada iz budžeta Crne Gore, pod izgovorom realizacije projekta, potrošeno najmanje 240.000 eura. Sasvim opravdano je reći ‘pod izgovorom’, jer postoje nepobitni dokazi koji pokazuju da je bivša ministarka nauke svoju poziciju grubo zlopotrebljavala, samovoljno i nesavjesno trošeći novac svih građana Crne Gore”, tvrdi Drekalović.
Prema njegovim riječima, međunarodni projekat u kojem učestvuje nekoliko zemalja jugoistočne Evrope, započet je krajem 2017. sa namjerom da se na teritoriji jedne od balkanskih država učesnica stvori regionalni centar za liječenje takozvanom Hadron Cancer Therapy i za fundamentalna istraživanja sa ubrzanim jonima.
“Ideja je duboko plemenita, ambiciozno zamišljena i korisna za sve zemlje regiona. Kako stvari sa tim projektom izgledaju danas? Za više od tri godine trajanja projekta nije ni na vidiku izgradnja centra niti se čak zna kada će se pokrenuti procedura na osnovu koje bi se odredila zemlja domaćin u kojoj bi se centar gradio. Finansijski tokovi u vezi sa SEEIIST su skriveni čak i od članova Upravnog odbora SEEIIST-a. O tome ništa ne zna čak ni počasni član SEEIIST-a Hervig Šoper, dugogodišnji direktor CERN-a i kreator (otac) projekta SEEIIST. Pošto uvid u finansijske transakcije nije omogućen svim članovima Upravnog odbora SEEIIST-a, oni ne znaju, na primjer, na koji način i po kojim kriterijumima se trošio novac od partnerskih institucija u projektu, GSI (Njemačka) i Slovenian Engineering Academy (Slovenija), za tehnički razvitak projekta SEEIIST. Samo je Cern kao jedan od ukupno tri partnera na projektu dao detaljan finansijski izvještaj”, tvrdi konsultant za oblast nauke u MPNKS.
Naučna konferencija u “Splendidu” vrijedna 50.000 eura
Drekalović kaže da dokaza za svoje tvrdnje ima mnogo, a da je jedan od njih skup, održan u hotelu “Splendid” u Bečićima od 17. do 19. septembra 2019. posvećen projektu SEEIIST, za koji je potrošeno više od 50.000 eura novca iz budžeta Crne Gore.
“Ova činjenica možda ne bi bila tako interesantna da novac svih građana nije trošen na neobičan način. Umjesto da bude iskorišćen za relevantne aktivnosti koje se odnose na Hadron Cancer Therapy usmjeren je na stvari koje sa ovim oblikom liječenja nemaju nikakve veze. Pored uobičajenih troškova koji se odnose na smještaj, ishranu, piće i prevoz gostiju, te na opremanje svečane sale, Ministarstvo nauke je potrošilo na fiktivni team building i fiktivni izlet učesnika čak 5.945 eura. Gala večera je plaćena za sve učesnike, što je vrlo interesantno, u cent u istom iznosu kao i njihove fiktivne ‘rekreativne’ aktivnosti, dakle, 5.945 eura. Posebnu pažnju u bilansu troškova zavređuje stavka ‘kotizacija’ na koju je Ministarstvo nauke kao organizator skupa potrošilo 5.872,5 eura. U naučnoj, i ne samo naučnoj, javnosti je poznato da se pod kotizacijom podrazumijeva iznos novca koji učesnik plaća organizatoru seminara, simpozijuma, konferencije… kako bi organizator tog događaja djelimično ili sasvim pokrio troškove učesnika na toj manifestaciji. Dakle, budući da je Ministarstvo nauke organizator događaja, kotizaciju za skup su jedino mogli platiti učesnici skupa Ministarstvu nauke, ako je Ministarstvo željelo da učesnici skupa sufinansiraju učešće na događaju. Organizator skupa ne plaća kotizaciju nikome, pa zato nije jasno na kakvu je aktivnost potrošeno 5.872,5 eura”, navodi Drekalović i dodaje da su sve naloge za isplate potpisivali bivša ministarka Damjanović i sekretarka ministarstva Smiljana Prelević:
“Konačno, zaokružimo iznesene podatke još jednom krajnje interesantnom informacijom - na skupu u Bečićima gosti o trošku građana Crne Gore bili su i organizatorima nepoznate osobe, koja sa projektom nemaju nikakve veze. Naime, više gostiju koji su bili pozvani na skup je doputovalo u pratnji supruga i ženskih osoba o čijem identitetu organizatori nijesu imali nikakve informacije, koji nisu imali nikakave veze sa skupom, a kojima je Ministarstvo nauke takođe platilo sve troškove boravka u hotelu iz džepa građana Crne Gore. Ni svaka ženska pratnja nije imala isti status - nekim pratiljama su iz budžeta Crne Gore plaćani samo iznosi u vrijednosti od oko 200 eura, a nekima u duplo većoj vrijednosti. Nije jasno kojim kriterijumima se vodila Ministarstvo nauke i ministarka Damjanović tokom takvog finansiranja pratilja gostiju skupa. Takođe, nije jasno da li je ministarka Damjanović svim gostima skupa ponudila finansiranje pratilja, ili se ova ponuda odnosila samo na izabrane goste”.
Drekalović poručuje i da je najveći prekršaj napravljen u organizaciji ovog skupa, činjenica da je rađeno mimo Zakona o javnim nabavkama.
“U skladu sa Zakonom o javnim nabavkama koji je u tom trenutku bio važeći, za nabavke usluga koje prelaze 15.000 eura se mora raspisati tender kako bi se u javnom nadmetanju izabrao najpovoljniji ponuđač. Konkretna nabavka za cijelu 2019, po svim osnovama koje je finansiralo Ministarstvo nauke, iznosila je 64.295,69 eura. Od ovog iznosa samo je faktura u iznosu od 8.950 eura zakonito sprovedena kroz postupak javnih nabavki malih vrijednosti, dok je 55.345,69 eura nezakonito plaćeno privatnoj firmi. Jedan od imperativa javnih nabavki je da se one ne smiju dijeliti za istu svrhu, što se u ovom slučaju uradilo na način da se nezakonito uplati 55.345,69 kroz više faktura za iste troškove”, tvrdi Drekalović.
Damjanović: Ovaj projekat je iznad svake politike
Bivša ministarka nauke Sanja Damjanović kazala je “Vijestima” da je SEEIIST projekat “svetionik ne samo Crne Gore već i regiona jugostočne Evrope sa oko 40 miliona stanovnika, i najozbiljniji naučnoistraživački i medicinski projekat za naš region”.
“Ovakve etikete meni neće nanijeti bilo kakvu štetu, a Crnoj Gori hoće veliku. Umjesto da radimo zajedno i generacijama iza nas ostavimo evropski centar za liječenje kancera na Ćemovskom polju, mi prebiramo po troškovniku organizacije naučno-međunarodne konferencije koji su u cent dostupni i transparentni. Plašim se da nam zbog populizma, naslova za potrebe dnevne politike i definitivno izmiče ka drugoj državi projekat koji sam danonoćno i mukotrpno godinama razvijala i držala vezanim za Crnu Goru. O investiciji od četvrtine milijarde eura iz evropskih fondova da ne govorim”, poručila je Damjanovićeva.
Podsjetila je na to da SEEIIST danas ima panevropsku dimeziju - od značaja je za cijelu Evropu.
“Radi se o projektu koji sam sama donjela ovom regionu od ideje do konkretnih 6,5 miliona eura donacija iz fondova Evropske unije za razavoj druge faze uz pomoć 18 evropskih institucija i klinika iz 14 zemalja. Pa da li treba danas javnosti da objašnjavam zašto je Crna Gora pokrenula ovaj projekat? Da li moram da objašnjavam zašto smo kroz organizaciju dvije međunarodne konferencije dobili prvu finansijsku podršku Evropske komisije u visini od milion eura (Forum u Trstu gdje je Crna Gora bila pokrovitelj ovog događja uz Međunarodni ICTP institut u Trstu), a zatim označili drugu fazu kroz kick-off događaj u Budvi (“Splendidu”) kako bi pozicionirali Crnu Goru kao najozbiljnijeg kandidata za lokaciju izgradnje SEEIIST-a”, pita ona.
Damjanovićeva navodi da su za SEEIIST projekat bila odvojena budžetska nacionalna sredstva nevelikog iznosa.
“Koja su mi dala mogućnost da ih koristim u smjeru pozicioniranja Crne Gore kao lidera u ovom projektu. Već sam javnosti rekla da smo za četiri godine uložili oko 200.000 eura, a ishod nijesu samo 6,5 miliona eura od Evropske komisije, već i pozicioniranje SEEIIST projekta u Ekonomskom i investicionom planu za Zapadni Balkan koji će omogućiti i investiciju za njegovu realiziaciju od 250 miliona eura. Znači, ne radi se o primitivnom tumačenju međunarodne konferencije, već o šansi da naše kancer pacijente (posebno najugroženije kao što su djeca i trudnice) liječimo najsavremenijom metodom koju SEEIIST pruža. Ono što sam ja očekivala od Crne Gore je puna podrška ovom projektu, jer sam je osjećala. Moje veliko razočarenje jesu pojedini predstavnici izvršne vlasti kojima sam predstavila SEEIIST projekat, i ponudila saradnju, jer se radi projektu od strateške vrijednosti ne samo za Crnu Goru nego za čitavi region, a koji sada spinuju primitivne infoirmacije zarad dnevno-političkih poena. Ovaj projekat je iznad svake politike i tako treba da se svi prema njemu odnosimo”, poručuje Damjanovićeva.
Ističe i da je utrošak sredstava za organizaciju ove konferencije bio svrsishodan i ni najmanje rasipnički.
“Kako to želi da predstavi sadašnje MPNKS. Kompletan utrošak sredstava odnosio se na organizaciju konferencije, putne troškove i smještaj za uvažene međunarodne učesnike, hranu, izlet, promo materijal, audio-video opreme i uobičajnih troškova koji prate organizaciju konferencije na ovako visokom produkcionom nivou. Tim bilding koji se pominje samo je dio sadržaja na marginama ovog međunarodno-naučnog događaja sa jasnim strateškim odlukama za budućnost projekta. Kompletnu konferenciju su zabilježile i kamere svih medija u Crnoj Gori kao i brojnih u regionu. Napravljene su i posebne naučne emisije povodom ove konferencije. Ko god je bio prisutan na nekoj visokoj međunarodnoj konferenciji, razumije o kakvim se događajima radi. Uzimajući u obzir važnost ove konferencije, renomirane goste i veliki broj učesnika, trošak organizacije iste je daleko ispod evropskog nivoa”, zaključila je Damjanovićeva.
Bonus video:
