Putnici iz stotinjak automobila s obje strane graničnog prelaza Zatrijebačka Cijevna - Grabon, između Crne Gore i Albanije, čekali su juče svečano otvaranje kako bi put nastavili iz pravca Podgorice prema Gusinju i obratno.
Iz glavnog grada umjesto kroz Platije, već nekoliko godina do Gusinja i nazad može se putovati preko prelaza na Božaju. Otvaranje puta i prelaza u Zatrijebačkoj Cijevni, kojim se put od Podgorice do Gusinja skraćuje na oko 80 kilometara, za Gusinjane predstavlja posebnu simboliku - poslije sedam decenija otvorena je kroz istoriju poznata “gusinjska cesta”.
”Za mnoge generacije Gusinjana ovo je ostvarenje višedecenijskog sna”, kazala je “Vijestima” predsjednica Opštine Gusinje Anela Čekić.
Put koji je juče otvoren predstavlja karavansku trasu iz starih vremena. Tuda je, u zlatno doba za Gusinje, bilo najbliže od Skoplja do Dubrovnika. Predanja čak kažu da je karavanska trasa počinjala u dalekoj Kini na istoku, a završavala se u Veneciji, na zapadu. U vrijeme Envera Hodže, 1948. godine, granice prema Albaniji za tadašnju Jugoslaviju postale su neprobojni bedem, vjekovna saobraćajnica je prekinuta, a Gusinje postaje saobraćajno slijepo crijevo Crne Gore.
Od tada mještani Gusinja i Plava za Podgoricu putuju preko Berana, Ribarevina i kanjonom Morače. Prije nekoliko godina otvoren je put i prelaz preko Božaja, u Albaniji. Otvaranjem graničnog prelaza preko Zatrijebačke Cijevne, put od Podgorice do Gusinja kroz Platije skraćuje se za čak 120 kilometara. U odnosu na put preko Božaja, ovaj novi kraći je još trideset kilometara.
”Skraćenje puta ka Podgorici samo je jedan od benefita, očekujem i da na GP Zatrijebačka Cijevna - Grabon ne bude gužvi kakve su se dešavale na Božaju”, kazala je Čekić i dodala da su gužve bile velike posebno ljeti, kada u Gusinju borave gosti iz dijaspore.
”Te ljetnje gužve predstavljale su zaista velike poteškoće”, rekla je ona.
Gusinjski kraj decenijama najviše posjeta bilježi oko drugog avgusta, za Ilindan, kada se gosti okupljaju na Alipašinim izvorima. Tokom proteklih godina, toga dana, preko graničnog prelaza Grnčar registrovano je i po više hiljada prelazaka.
Čekić je “Vijestima” kazala da je nakon prošlogodišnje pauze zbog epidemije koronavirusa, ove godine drugog avgusta u Gusinju boravio rekordan broj gostiju.
”Bilo je kao nekad, u Gusinju su bili gosti iz dijaspore, susjednih opština, Podgorice... Bilo je pravo zadovoljstvo biti na Alipašinim izvorima i u Gusinju”, rekla je Čekić.
Amil Ibrahimagić iz Gusinja ne krije zadovoljstvo zbog ostvarenja sna današnje i generacije predaka.
”Isto tako i svih mlađih generacija koje su slušale priče o karavanskom putu od Dubrovnika preko Gusinja do Istanbula. Veoma značajan putni pravac, ne samo za Gusinje, već i za cijelu Crnu Goru. Gusinje i Plav su dugo bili ‘slijepo crijevo’ Crne Gore, od danas to ne važi, a na lokalnim upravama obje opštine jeste da se ova ogromna šansa iskoristi. Krajnje nam je vrijeme za privlačenje investitora i još većeg broja turista, kojih i danas na Prokletijama sigurno ima više nego u ostalim djelovima sjevernog dijela države”, kazao je on, dodajući da turisti sada mogu da budu na moru i u istom danu, na dva sata udaljenosti, obiđu i najviše vrhove Crne Gore.
Najviši planinski vrh Crne Gore Zla Kolata, nalazi se na teritoriji Opštine Gusinje, na 2.534 metra nadmorske visine.
”Takođe, velika je olakšica za naše sugrađane iz dijaspore, kojima bi put od aerdroma do doma bio duži nego let avionom do Crne Gore. Nadam se da će skraćivanje udaljenosti između Gusinja i Podgorice smanjiti iseljavanje iz opštine, jer se stiču uslovi i za nesmetan rad i boravak u Podgorici i kasnije povratak kući. Ono što bi lokalne uprave Gusinja, Plava i Podgorice mogle još uraditi jeste da se na neki način postigne dogovor o lakšem prelasku granice stanovnika Crne Gore između dvije granice, iako je to za sada dosta dobro funcionisalo na ganičnom prelazu Božaj”, kazao je Ibrahimagić.
Enes Drešković, bivši direktor Nacionalnog parka Prokletije, inače planinar i zaljubljenik u prirodu, kazao je “Vijestima” da je otvaranje GP Grabon “istorijska šansa za razvoj Gusinja”.
”Gusinje više neće zavisiti od Amerikanaca. Ovo je istorijska šansa, posebno za turizam. Ako Gusinjani, pa i mi Plavljani, budemo znali da spremno i odgovorno dočekamo ovu šansu, onda smo stvarno na pravom putu da živimo bolje i bogatije. Za početak, trebamo samo biti spremni da dočekamo Podgoričane, i to u vikend porodičnim ponudama. Prokletije su još neistražene, a sačuvane, s ponudom za svakoga - od rekreativaca do ekstremista, pa još kad se dodaju značajnije tačke na Kosovu i u Albaniji, nikad kraja našoj ponudi. Ne zna se kad smo bogatiji - zimi ili ljeti... “, kazao je Drešković “Vijestima”.
Osim u turizmu, kako je kazao, šansu za razvoj vidi i kad je u pitanju poljoprivreda. Zajednički granični prelaz Zatrijebačka Cijevna - Grabon između Crne Gore i Albanije otvorili su premijeri Zdravko Krivokapić i Edi Rama. Otvaranju je prisustvovao i Herman Špic, otpravnik poslova Delegacije EU u Crnoj Gori.
Špic je kazao da će novootvoreni granični prelaz “poboljšati veze između dvije zemlje, njihovih naroda i unaprijediti ekonomske aktivnosti preko granice”.
”Podstaći će turizam, jer će ljubitelji planina moći da istražuju ovo područje s obje strane granice. Ovaj projekat je dio većeg paketa pomoći EU kojim se podržavaju zemlje Zapadnog Balkana u sprovođenju politike integrisanog upravljanja granicom. Ova nova granica će stoga takođe doprinijeti sigurnijem upravljanju granicama, suzbijanju nezakonitih prelazaka granice i mogućih povezanih kriminalnih aktivnosti”, rekao je on.
Granični prelaz Zatrijebačka Cijevna - Grabon izgrađen je 2017, uz podršku Evropske unije u okviru IPA programa prekogranične saradnje Crna Gora - Albanija, u cilju povezivanja Podgorice i Gusinja preko teritorije Albanije.
Radovi na izgradnji koštali su oko 720.000 hiljada, od čega je EU obezbijedila skoro pola miliona eura.
Iz Vlade su juče kazali da je otvaranje tog graničnog prelaza “usmjereno ka sveobuhvatnoj valorizaciji turističkih, ekonomskih i privrednih resursa obje države”.
”Zajedničkim sprovođenjem graničnih procedura od strane policija i carina Crne Gore i Republike Albanije, pojednostaviće se i ubrzati prelaženje državne granice principom jednog zaustavljanja, racionalnije koristiti resursi, smanjiti troškovi transporta roba u duhu implementacije Projekta Transportne zajednice ‘CONNECTA’, unaprijediti saradnja između graničnih službi i efikasnije sprečavati i otkrivati svi oblici prekograničnog kriminala”, saopštili su iz Vlade.
Otvaranju graničnog prelaza prisustvovali su i potpredsjednik Vlade Dritan Abazović, ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović, ministar vanjskih poslova Đorđe Radulović, v.d. direktora Uprave policije Zoran Brđanin, v.d. direktora Uprave prihoda i carina Aleksandar Damjanović, ministar unutrašnjih poslova Albanije Bledi Cuci, ambasador Albanije u Crnoj Gori Ridi Kurtezi, direktor albanske policije Ardi Veliu, generalni direktor za carine Genti Gazheli... Na otvaranju su bili i predsjednik Opštine Tuzi Nik Đeljošaj, poslanik u Skupštini Crne Gore Genci Nimanbegu...
Rama indirektno o Crnoj Gori u “malom šengenu”
Premijer Albanije Edi Rama indirektno je juče ponovio da Crnu Goru vidi u inicijativi “Otvoreni Balkan” (nekad “Mali šengen”). Iz prethodne Vlade nisu bili zainteresovani za taj jedinstven ekonomski prostor u kojem bi se između zemalja Zapadnog Balkana odvijao nesmetan protok ljudi i robe bez zadržavanja na granicama.
”Nije dovoljna samo izgradnja infrastrukture i nije dovoljno da se izgradi samo jedan ovakav veličanstveni granični prelaz, ukoliko ne uklonimo sve tarifne i netarifne barijere između naših građana i ukoliko ne podstaknemo nesmetanu komunikaciju i prolaz građana”, rekao je Rama juče.
Uz Albaniju, dio inicijative “Otvoreni Balkan” su Srbija i Sjeverna Makedonija.
Bonus video:
