Multidisplinarni tim trebalo bi da naredne sedmice počne da radi na rješavanju problema smanjenja nivoa Biogradskog jezera. Projekat rehabilitacije jezera finansira se iz IPA fondova i trajaće tri godine, a u prvoj fazi, kako kažu u JP Nacionalni parkovi Crne Gore (NPCG), konsultanti će, uz logističku podršku zaposlenih u tom preduzeću, započeti rad na terenu.
”U toku je realizacija prve faze iz oblasti zaštite prirode, a sprovodi ga međunarodna konsultantska grupa COWI. Naručilac projekta je Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma. U ovoj fazi realizacije angažovana su četiri lokalna eksperta koji sačinjavaju multidisciplinarni tim koji će raditi na rješavanju problema smanjena nivoa Biogradskog jezera”, saopštili su iz JP NPCG.
Fotografije smanjenog nivoa jezera početkom mjeseca obišle su region. Međutim, ove jeseni se ništa dramatično nije dešavalo tom prirodnom dragulju. Poslije svakog dužeg sušnog perioda, nivo vode se smanji. Najkritičnije je bilo 2007. i 2019.
”Problem smanjenja vodostaja Biogradskog jezera uzrokovan je prirodnim procesima kojima su obuhvaćena sva jezera ledničkog porijekla na svijetu. Ove godine hidrološke prilike bile su jako nepovoljne, što je ključni uzročnik oscilacije vodostaja Biogradskog jezera”, saopštili su “Vijestima” iz NPCG.
Dosadašnjim naučnim i stručnim istraživanjima identifikovana su tri ključna uzroka zbog kojih dolazi do oscilacije vodostaja Biogradskog jezera. Jedan od njih su antierozioni procesi Biogradske rijeke kao glavne pritoke Biogradskog jezera. Zbog toga se, tvrde u NPCG, decenijama smanjuje zapremina jezera.
”Drugi problem je pojava većeg broja ponora na dnu jezera, a treći je regresivna erozija desne obale rijeke Jezerštice, što predstavlja latentnu i najveću opasnost. Tokom posljednih četrdesetak godina urađena su istraživanja u cilju sanacije erozije i rješavanja problema vodostaja Biogradskog jezera koje izaziva regresija na desnoj obali rijeke Jezerštice”, kažu u NPCG.
Mnoge od tih pokušaja minulih decenija osujetio je nedostatak novca, društvene prilike i nedostatak adekvatnog odnosa prema životnoj sredini.
Još 1976. godine u više navrata obavljena su geološka istraživanja Šumarskog fakulteta iz Beograda koji je uradio dva projekta zaštite jezera. Prvi se odnosio na problem zasipanja jezera nanosima iz Biogradske rijeke i Lalevog potoka, a drugi pitanjem saniranja klizišta izazvanog regresivnom erozijom Jezerštice. Projekat nije realizovan iz tehničkih razloga i nedostatka finansijskih sredstava.
Drugi pokušaj “spasavanja jezera” bio je 1988. godine. Nacionalni park “Biogradska gora” je od Zavoda za geološka istraživanja Crne Gore naručio projekat hidroloških i geoloških ispitivanja u cilju sanacije jezera. Prema informacijama sa kojima NPCG raspolaže, Zavod nije realizovao taj projekat zbog nedovoljnih finansijskih sredstava.
”Krajem 1990. godine urađeno je mjerenje nanosa i uzimanje uzoraka na profilima koji su bili suvi. Tada se pokazalo da postoji mogućnost vađenja dijela nanosa iz jezera bez posljedica po ekosistem. Poslije toga nastupila je dugogodišnja pauza zbog tadašnjih društvenih prilika u našem okruženju, a koji su imali vrlo direktne posljedice na ukupan odnos prema sistemu zaštite životne sredine”, podsjećaju iz NPCG.
Sanacija jezera ponovo je aktuelizovana 2005. godine, kada je Skupština Crne Gore izdvojila sredstva za projekat NVO “Zeleni Crne Gore” koji su uradili idejno rješenje zaštite. U tom rješenju dramatično je upozoreno da jezeru prijeti nestajanje u vrlo kratkom periodu. Tragom tih upozorenja NPCG su 2007. godine angažovali Građevinski fakultet, koji je uradio Studiju za sanaciju erozijom nastalog klizišta na desnoj obali Jezerštice.
Uslijedila je duga pauza, sve do prije nekoliko mjeseci. NPCG su početkom juna ove godine organizovali Međunarodnu naučnu konferenciju “Antieroziona zaštita Biogradskog jezera i rješavanje hidroloških problema u slivu Biogradske rijeke i Biogradskog jezera”. Konferencija je održana pod pokroviteljstvom Svjetske komisije za zaštitu voda, čime je taj problem internacionalizovan. Eminentni stručnjaci iz oblasti zaštite voda i zemljišta iz regiona i sa Univerziteta Crne Gore donijeli su preporuke i smjernice za način rješavanja vrlo kompleksnog hidrološkog pitanja.
Iz NPCG kažu da im je za poštovanje tih smjernica i kvalitetno rješenje kompleskanog problema “neophodna je međunarodna ekspertiza i podrška, institucionalna sinergija i uključivanje cjelokupne naučne javnosti”. Napominju i da svako tehničko rješenje na saniranju uzroka mora biti sprovedeno kroz proceduru i tehnička rješenja koja neće ugroziti izvornost osjetljivih ekosistema NP “Biogradska gora”.
Bonus video:
