U kakvom stanju je budvanski Stari grad, bedemi, ali i tvrđava Citadela - zaštićeni spomenici kulture, nakon četvorodecenijske nebrige državnih institucija, divljanja nelegalne gradnje, te devastacije od čovjeka i prirode, znaće se nakon izrade elaborata za potrebe revalorizacije kulturnih dobara.
Iz Uprave za zaštitu kulturnih dobara “Vijestima” je saopšteno da će biti izrečene i mjere zaštite.
“Uprava za zaštitu kulturnih dobara u postupku izrade elaborata za potrebe revalorizacije kulturnih dobara, a u okviru čega potpada i Stari grad Budva sa svojim bedemima. U okviru elaborata detaljno će biti dokumentovano postojeće stanje, te u odnosu na isto biti izrečene mjere zaštite. Proces revalorizacije međutim odvija se sporijom dinamikom, usljed nedostatka finansijskih sredstava”, naveli su iz Uprave na čijem je čelu Mladen Zagarčanin.
Naglasili su da je dužnost vlasnika, odnosno držalaca kulturnog dobra, da vodi brigu o njemu, i da Uprava za zaštitu kulturnih dobara stoji na raspolaganju u postupanjima kojima se u konačnom formiraju pravni uslovi za sprovođenje mjera zaštite.
Da je stanje u Starom gradu više nego alarmantno, upozorili su prošle sedmice iz Mjesne zajednice “Stari grad”, dostavovši “Vijestima” fotografije na kojima se vide oštećenja i urušavanje potpornog zida srednjovjekovne tvrđave i kulturno-istorijskog spomenika - Citadele - jednog od najmonumenatalnijih objekata u Starom gradu.
Zid se polako urušava sa morske strane, a more je odnijelo nekoliko kvadrata kamena.
Iako su iz MZ “Stari grad” unazad nekoliko godina ukazivali da je stanje bedema sa morske strane izuzetno loše, ipak se ništa nije uradilo.
Potporni zid Citadele se urušava
Čuvar budvanske istorije - Citadela, nalazi se na južnom dijelu kamenitog grebena u staroj Budvi, a pune tri decenije bedemi nijesu obnavljani.
“Ukazivali smo na ove probleme, ali nijednom se nije vršila sanacija Starog grada sa strane mora nakon obnove od zemljotresa. Sanacija je potrebna svake godine zbog vremenskih neprilika koje polako uništavaju fasadu. Stari grad je dragulj koji moramo da čuvamo i održavamo pod hitno”, poručuju iz MZ “Stari grad”.
Oni su još prije dvije godine javno pozvali lokalne i državne institucije da reaguju, upozorivši da je najveća spomenička dragocjenost Budve, starogradski bedemi iz 15. vijeka, punih 30 godina prepuštena sama sebi. Isticali su da oštećenja nastala na tom kulturnom dobru predstavljaju ozbiljno upozorenje da je krajnje vrijeme da se krene u njihovu zaštitu, jer im prijeti urušavanje.
Stari Budvani su održavali bedeme, posebno sa morske strane, i to se uvijek radilo isključivo sredinom januara i u februaru, jer su u to vrijeme velike bure i oseke. Nivo vode je tada niži i oni su mogli da priđu zidinama i da saniraju oštećenja nastala
tokom godine. Međutim, to se decenijama unazad nije radilo, pa su bedemi danas zapušteni, a njihovo stanje s morske strane je zabranjivajuće.
Uzevši u obzir kulturni i istorijski značaj bedema, iz MZ su porušili da je neophodno što prije zaštititi Stari grad i spriječiti dalje urušavanje.
Divlja gradnja cvjeta unutar bedema
Stari grad nije “imun” ni na divlju gradnju. Devet novih kuća, 22 sprata i više od 1.200 sitnih popravki - rezultat je gotovo četvorodecenijskog nijemog gledanja nadležnih državnih i lokalnih institucija na dešavanja u jednom od najljepših
primorskih gradova, Starom gradu u Budvi - zaštićenom spomeniku kulture.
Posljednja državna kontrola komisije Uprave za zaštitu kulturnih dobara obavljena je 2014. godine i utvrđeno je da Stari grad ima devet novih kuća, 22 podignuta sprata i više od 1.200, uslovno rečeno, sitnih promjena na zakonom zaštićenom kulturnom dobru. Riječ je o novim balkonima, viđenicama, proširenju izloga, plastičnim i aluminijumskim prozorima i vratima, uličnim izlozima i vitrinama, rolo vratima, gvozdenim rešetkama, tendama, raznim stubovima i slavolucima...
Po svim kriterijumima, Stari grad bi trebalo da se “skine” sa liste zaštićenih spomenika kulture.
Da divlja gradnja unutar bedema cvjeta, pokazuju i podaci iz elaborata Zavoda za zaštitu spomenika o degradaciji tog kulturnog blaga, od prije deceniju i po, ali i onog od prije šest godina koji je uradilo tadašnje Ministarstvo kulture.
Prema tim podacima, od 1987. godine, kada je obnovljen od razornog zemljotresa, u Starom gradu su do 2003. godine, uprkos donesenom planskom dokumentu, nelegalno izgrađena 22 sprata, odnosno oko 1.000 kvadrata.
Zavod je od 2003. do 2006. podnio 11 krivičnih prijava zbog “divlje gradnje”, ali tužilaštvo do danas nijednu nije procesuiralo.
Vlasti prolaze, ali nijedna ništa ne čini
Šest godina nakon razornog zemljotresa 1979. godine, kada je Stari grad sravljen, donesen je Urbanistički plan. Opština Budva je krajem 90-ih godina pošlog vijeka ušla u priču o reviziji planskog dokumenta i Zavodu za izgradnju AD Budva dodijelila posao.
Od 1998. godine, kada je formirana i stručna komisija, cijeli posao ostao je na mrtvoj tački.
Ni druge opštinske vlasti nijesu se uhvatile u koštac sa divljom gradnjom u Starom gradu i donijele planski dokument.
Divlja gradnja upravo je najvidljivija u ovom dva i po milenijuma starom gradu, koji se umjesto atraktivnog kulturno-istorijskog spomenika “pretvara” u poslovni centar sa buticima i lokalima, bez imalo reda.
Zidine bušene zbog Rašidove iluminacije
Jedan od najbrutalnijih primjera devastacije Starog grada, pod patronatom lokalnih vlasti, desio se 2015. godine, kada je tadašnja DPS uprava aminovala odluku Sekretarijata za gradsku infrastrukturu, na čijem je čelu bio Nikola Divanović, da se na gradskim bedemima postavi iluminacije dizajnera Karima Rašida.
Rašidova iluminacija u obliku dvostrukog niza svjetlećih cijevi, dužine 250 metara, postavljena je uoči dočeka 2015. godine. Zbog forme svjetlećih elemenata, ukras nosi simboličan naziv - DNK.
Problem je izbio jer je iluminacija postvaljena na metalnim držačima dužine 1,4 metra, koji su učvršćivani šrafovima u kamene zidine stare vjekovima.
MZ “Stari grad” tada je podnijela krivičnu prijavu protiv Divanovića zbog uništavanja spomenika kulture, a kotorsko tužilaštvo podiglo optužnicu.
Opština je godinu kasnije morala da skine iluminaciju, te izvrši saniranje oštećenja.
Bonus video:
