Opština Tivat pokrenula je postupak javne rasprave o Nacrtu Plana upravljanja za Veliki gradski park u Tivtu za period 2022-2027. godine, koji je svojom odlukom utvrdio predsjednik Opštine Željko Komnenović (NP).
Javna rasprava o tom dokumentu vezanom za Veliki gradski park koji je i zaštićeni spomenik prirode u Tivtu, trajaće do 16. februara, a centralni okrugli sto održaće se 15. februara.
Gradski park u Tivtu zaštićen je 1968. godine rješenjem Zavoda za zaštitu prirode kao hortikulturni objekat. Veliki gradski park je vrijedan predstavnik vrtne umjetnosti 19. vijeka na istočnoj obali Jadranskog mora. Podignut je u mješovitom stilu, koji je dominirao u vrtnoj arhitekturi tog vremena, a nastao je kombinovanjem elemenata francuskog (klasičnog) i engleskog (pejzažnog) stila.
U skladu sa Lokalnim akcionim planom za biodiverzitet, Opština Tivat je u 2014. godini uradila reviziju statusa, kategorije i režima zaštite zaštićenog prirodnog dobra Veliki gradski park. Odluka o proglašenju je usvojena na sjednici Skupštine Opštine Tivat koja je održana 29. decembra 2014. godine. Odlukom o proglašenju zaštićenog prirodnog dobra Veliki gradski park u Tivtu, gradskom parku određena je vrsta spomenik prirode, prirodno dobro lokalnog značaja, III kategorija, II zona zaštite. Park je stavljen pod zaštitu radi očuvanja prostorno-ambijentalnih, botaničkih, bioekoloških, predionih i kulturno-istorijskih vrijednosti grada, kao i očuvanja reprezentativnog identiteta užeg gradskog jezgra i održavanja i unapređenja ukupnog stanja bioloških, estetskih i turističkih vrijednosti Tivta.
U parku su sačuvana važna obilježja planske organizacije prostora i umjetničke stilizacije. Park sadrži vrijedne vrtno-arhitektonske elemente - šetne staze, spomen obilježja, fontanu, glorijete. Vegetaciju sačinjavaju uglavnom visoka četinarska stabla koja dominiraju na sjevernoj strani, dok se na jugoistočnoj strani nalazi mješovita vegetacija sačinjena od četinarskih i lišćarskih vrsta. Pored vrsta koje su tipične u primorskim parkovima ovog područja, prisutne su i neke izuzetno rijetke vrste, kao što su bidvilova araukarija (Araucaria bidwillii), kalifornijski čempres (Cupressus macrocarpa), sremza (Prunus padus).
Usljed dugogodišnjeg izostanka redovne njege u periodu nakon Drugog svjetskog rata, struktura vegetacije je na određenim djelovima parkovske površine narušena formiranjem podrasta invazivnih vrsta, odnosno prorjeđivanjem izvorne zasađene vegetacije.
Buduće aktivnosti na sprovođenju zaštite i unapređenja zaštićenog prirodnog dobra, treba u osnovi da sadrže integralni pristup zaštite prirodnog i kulturno-istorijskog nasljeđa. To je, kako navode iz Opštine Tivat, osnovni preduslov za sprovođenje Plana upravljanja zaštićenog prirodnog dobra Veliki gradski park kao spomenika prirode. Lokalna uprava u saradnji sa NVO sektorom i pojedincima već nekoliko godina sprovodi niz aktivnosti na revitalizaciji i uređenju Velikog gradskog parka. Tako je u periodu od 2016. do 2021. godine zasađeno 87 biljnih vrsta po kategorijama, najviše sadnica stabala alepskog bora (Pinus halepensis) 34 stabla i pinjola (Pinus pinea) 20 stabala. Uz njih posađen je i manji broj primjeraka raznih drugih vrsta drveća poput empresa, magnolija, ginkobiloga, hrasta, javora, kamfora… U istom periodu usađeno 100 grmova od čega je 42 vrste Pittosporum tobira i 27 vrsta Pittosporum tobira variegate. Zasađeno je po šest puzavica vrsta Wisteria sinensis i Trathelospermum jasminoides i 250 perena vrste Canna indica. Djelimično je izgrađen sistem za navodnjavanje parkovskih površina, obnovljene su šetne staze i mobilijar, djelimično završena izgradnja ograde oko parkovskog kiompleksa, a izrađen je i projekat potpune rtekonstrukcije i obnove sistema javne rasvjete u parku.
Plan upravljanja Spomenikom prirode Veliki Gradski park u Tivtu uradio je stručni tim predvođen koordinatorkom dr Milkom Rajković- Mitrović, a činile su ga biolog Jelena Leković, inženjerka hortikulture Tatjana Krstović i arhitektica Marija Nikolić. Dokumentom je detaljno predstavljeno aktuelno stanje Velikog gradskog parka, rizici i faktori koji ga ugrožavaju, te propisane mjere zaštite, očuvanja, unapređenja i adekvatnog korišćenja ovog spomenika prirode u narednom periodu. Predložen je i niz mjera za očuvanje unapređenje kulturno-istorijskog, arhitektonskog i spomeničkog nasljeđa koje takođe uz bogatu vegetaciju, karakteriše Veliki gradski park, a posebno se insistira na sprečavanju smanjenja granica parka do čega bi mogao dovesti intenzivan urbanistički razvoj u njegovim kontakt zonama. Planom je detaljno propisan i niz mjera koje do 2027. treba sprovesti na održavanju i unapređenju parkam, a koje bi u narednih pet godina ukupno koštale nešto preko 302 hiljade eura.
Mornari bili obavezni da sa sobom donesu primjerke biljaka
Velikim gradskim parkom koji se prostire na nešto manje od šest hektara površine između nautičko-turističkog centra Porto Montenegro i centra grada, upravlja Komunalno preduzeće Tivat. Park je podignut na imanjima nekadašnjih srednjovjekovnih kotorskih familija Radali i Verona 1892. godine, po naredbi tadašnjeg komandanta Ratne mornarice Austro-Ugarske i osnivača Pomorskog arsenala u Tivtu, admirala Maksimilijana Daublebskog fon Šterneka. On je, pored ostalog, komandante austrougarskih ratnih brodova koji su se u Boku vraćali sa dalekih putovanja širom svijeta, obavezao da sa sobom donesu primjerke biljaka i drveća karakterističnih za daleke zemlje koje su posjetili, a te biljke onda su sađene u tivatskom Mornaričkom parku kako se tada on zvao. Tako je nastala jedna od najvećih i najbogatijih botaničkih bašti na južnom Jadranu.
Pored toga što je park uljepšavao prostor oko tek podignutog Arsenala, služio je za rekreaciju i odmor mornara i zaposlenih. U jednom dijelu parka je nekada bilo tenisko igralište (taj se dio i danas popularno naziva “tenis”), gdje su se nalazili teniski tereni koji su bili u funkciji od osnivanja parka do Drugog svjetskog rata.
Bonus video:
