Veliko interesovanje Tivćana za javnu raspravu o Nacrtu Odluke i Nacrtu Studije o proglašavanju parka prirode “Vrmac” i podignute emocije obilježili su današnju centralnu raspravu o tim dokumentima.
Multimedijalna sala Opštine bila je mala da primi sve zainteresovane građane, ali i predstavnike političkih partija koji su raspravljali na temu proglašenja zaštićenim priodnim dobrom brda i poluostrva Vrmac koje administrativno pripada opštinama Tivat i Kotor te reperkusijama tog čina na imovinu i prava građana.
Studijom i odlukom o proglašavanju parka prirode “Vrmac” trebalo bi konačno da bude završen proces koji traje već nekoliko godina. U nacrtu odluke stoji da se brdo Vrmac proglašava zaštićenim prirodnim dobrom od nacionalnog značaja pod nazivom Park prirode “Vrmac” i da se taj novi park prirode svrstava u II kategoriju zaštićenih prirodnih dobara.
Površina zaštićenog prirodnog dobra iznosi 23.610.000 kvadrata, i to zona zaštite I, koja obuhvata 1.310.000 kvadrata ili 5,5 odsto, zona zaštite II, koja obuhvata 7.440.000 kvadrata ili 31,5 odsto i zona zaštite III, koja obuhvata 14.860.000 kvadrata ili 63 odsto. Od toga je u državnom vlasništvu 47,1, a u privatnom 52,9 odsto te površine. Zavisno od zone zaštite, propisane su detaljne mjere i aktivnosti koje se u njima mogu, odnosno koje je zabranjeno izvoditi.
”Područje Vrmca predstavlja prostranu cjelinu koju karakteriše veliko prirodno i kulturno-istorijsko bogatstvo sa izraženim biodiverzitetskim, pejzažnim i kulturnim vrijednostima i obilježjima od nacionalnog i međunarodnog značaja. Sjeverni dio Vrmca koji pripada opštini Kotor nalazi se na listi Svjetske baštine UNESCO-a, a južni dio Vrmca koji pripada opštini Tivat ima status njegove “bafer” zone. Osnovni razlozi i odlike zbog kojih se prostor Vrmca stavlja pod zaštitu su to što je zaštita tog područja definisana kao obavezujuća prostorno planskim i strateškim dokumentima; područje karakteriše autentičnost i autohtonost, izvornost, reprezentativnost, prisustvo endemičnih taksona, raznolikost, bogatstvo prirodnih pojava, fenomena i procesa, integralnost, odnosno funkcionalno jedinstvo, pejzažna atraktivnost, starost, očuvanost područja, zatim ekološki, kulturno-istorijski, obrazovni, naučno-istraživački i razvojni značaj, i njegova ugroženost”, navodi se u nacrtu Odluke.
Tivćani, najvećim dijelom strosjedioci čijim porodicama vjekovima pripadaju imanja na Vrmcu, izrazili su na javnoj raspravi veliko nepovjerenje i rezervu prema namjeri opština Tivat i Kotor da to brdo proglase zaštićenim parkom prirode, smatrajući da se iza cijele priče krije novi pokušaj otimanja imovine starosjedicima i ograničavanja njihovih vlasničkih prava, kao i sprečavanje lokalnog stanovništva da adekvatno valorizuje svoju đedovinu.
Najviše porimjedbi građani su imali na po njima, preširoko i nekritički određene granice zaštičenog područja, posebno za najveću zonu III, koja obuhvata i pojedina već postojeća naselja. Da granice treba preispitati i da u njima ima nelogičnosti složila se i sekretarka za uređenje prostora Optine Milica Manojlović, koja je negirala da će proglašanje parka prirode bilo kome od građana oduzeti njegovu imovinu ili smanjiti obim već stečenih prava.
Manojlović je navela da je cilj Studije i Odluke o proglašenju Vrmca parkom prirode zaštita tog prirodnog dragulja i njegovo održivo korišćenje uz najviše stepene očuvanja prirodne i kulturne baštine, te da će se i dalje na dijelu zaštićenog područja u zoni III moći graditi novi objekti i širiti postojeća naselja, onako kako to budu predviđali prostorni planovi.
”Granice parka su amaterske i iza svega ovoga se krije nešto perfidno. Niste imali komunikaciju sa starosjediocima prije ulaska u ovaj posao, a sada im ovim dokumentima namećete nepodnošljiva ograničenja na njihovoj zemlji”, istakao je Jozo Božinović dodajući da su građani već potpisali peticiju kojom traže da se južne i zapadne granice parka priode pomjere sa privatnih parcela na džavno zemljište i da se sve dalje radi u dogovoru sa lokalnim stanovništvom koje načelno, nije protiv novog Parka prirode.
Krsto Krstović ukazao je na problem tivatskih lovaca koji će, po njemu, proglašanjem parka prirode izgubiti i posljednji teren za lov na području te opštine, dok je Marjan Šantić poručio da je za to da Vrmac bude park prirode “ali ne na ničiju štetu”. Antonela Stjepčević podsjetila je da su Opština, NVO sektor i strani eksperti uz obilnu finansijsku podršku EU 2015. realizovali kompleksan projekat “Baština - pokretač razvoja” za Vrmac koji je kroz čak pet izarđenih detaljnih studija dao smjernice šta i kako treba raditi u očuvanju i održivom razvoju ovog osjetljivog područja.
Nina Grubišić iz Lepetana je istakla da njena porodica već decenijama ne može učiniti ništa sa svojih 40.000 kadrata zemljišta koje su stalno u zelenoj ili zaštićenoj zoni, a sada ulaze i u obuhvat novog parka prirode, dok je Josip Staničić naglasio da je to novi pokušaj oduzimanja i obezvređivanja preostale imovine starosjedjelaca.
”Uzeli ste nam more i obalu, pa zemlju na Solilima, aerodromu, poljoprivrednom dobru a sad hoćete i ovo naše đedovine što je po Vrmcu ostalo. E, neće moći”, poručio je on.
”Mi kao da smo genetski predodređeni da budemo izvarani. Zamjeram nama samima što se olako predajemo i prodajemo”, rekla je Sandra Sindik, dok je dr Ivan Ilić na primjeru Lepetana, gdje već godinama ne postoji važeći DUP, a područje cijele te MZ ulazi u obuhvat novog Parka prirode, ilustrovao svoju tezu o tome kako se “država vrlo surovo obračunava sa starosjediocima u Boki, posebno onima koji su legalisti i koji godinama bezuspješno čekaju priliku da na pravi način valorizuju svoju imovinu”.
Predsjednica OO DPS Dubravka Nikčević sugrađanima je poručila da je “mogu smatrati jednom od vas” i da je srcem vezana za svoju starinu u Peanima.
”Pomalo smo se izgleda, probudili i srećna sam zbog toga. Opština je naručilac ove Studije i i te kako je trebalo da ispratite njenu izradu pa sad ne bi dolazilo do ovakvih problema”, kazala je Nikčević, zamjerajući i na tajmingu održavanja javne rasprave tokom avgusta mjeseca.
Po njoj, problematične su i granice obuhvata parka “koje su preširoko postavljene za jedan mali Tivat” kao “ograničenja u obuhvatu parka koja su izuzetno oštra”.
Igor Petković (SD) je istakao da se ovim dokumentima krše članovi 1 i 58 Ustava Crne Gore, dok se Ilija Janović (HGI) založio da se o svemu organizuje lokalni referendum.
Odgovarajući na primjedbe sugrađana da je za sve loše što se sa prostorom dešava u Tivtu kriva potpuna centralizacija planiranja i kontrole uvedena aktuelnim katastrofalnim Zakonom o planiranju i uređenju prostora za čije je donošenje bio presudan njegov glas kao poslanika u Skupštini Crne Gore, lider HGI Adrijan Vuksanović je potvrdio da je zakon usvojen tijesnom većinom od 41 poslanika.
”Problem devastacije prostora nije produkt ovog zakona, već institucionalne slabosti države Crne Gorer”, branio se Vuksanović koji je i ministar u aktuelnoj crnogorskoj Vladi.
Bonus video:
