Građani su uoči lokalnih izbora 23. oktobra primali poruke od više političkih partija, čime je narušena njihova privatnost i zloupotrijebljeni lični podaci.
Stranke su pozivale na konvencije, glasanje, a neke od njih građane su putem SMS-a uznemiravale u kasnim večernjim satima i tokom izborne tišine.
Dok nadležni u Crnoj Gori ćute o kršenju zakona, pravnici poručuju da je nezakonito postupanje političkih partija i operatera moglo da rezultira odgovornošću prema građanima za nematerijalnu štetu.
Advokatica Alma Karađuzović - Đinđinović iz kancelarije Vukmirović Mišić i Ivan Milošević iz kancelarije Janković Popović Mitić (JPM) u zajedničkom autorskom tekstu podsjećaju na obaveze države i slučaj nezakonitog objavljivanja podataka o građanima tokom pandemije kovid-19, kojima je sud kasnije dosudio pravični iznos naknade.
Zakon neusklađen sa uredbom EU
Advokati navode da je u Crnoj Gori još na snazi Zakon o zaštiti podataka o ličnosti (ZZLP) koji je posljednji put mijenjan 2017. godine.
”U međuvremenu, 25. maja 2018. godine, na snagu je stupila nova Opšta uredba Evropske unije o zaštiti podataka o ličnosti (General Data Protection Regulation-GDPR), nov pravni okvir koji određuje način korišćenja podataka o ličnosti građana Evropske unije, kao što su ime, prezime, JMBG, e-mail adresa, broj telefona ali i pristup različitim sajtovima, odnosno podacima koji se ne odnose samo na to ko je osoba, već i na to kako doći do nje. GDPR bi trebalo da bude obavezan i za Crnu Goru, s obzirom na to da sve zakonske akte prilagođavamo aktima u Evropskoj uniji, a sama uredba propisuje i obaveze za pravna i fizička lica koja nisu iz Evropske unije ukoliko online nude robu i usluge rezidentima EU i/ili prate ponašanje rezidenata EU na teritoriji EU. Jedan od ciljeva GDPR jeste da nivo zaštite podataka o ličnosti bude isti na cijeloj teritoriji Evropske unije. Do danas - usklađivanja ZZLP sa GDPR nije bilo”, piše u autorskom tekstu.
Zajednička odgovornost operatera i partija
Karađuzović - Đinđinović i Milošević tvrde da se, nakon slanja SMS-a brojnim građanima, nameće više pitanja - odakle političkim partijama brojevi telefona građana, da li se krši njihovo pravo na privatnost, te da li je broj telefona lični podatak...
Podsjećaju da današnja napredna tehnologija, uz pomoć aplikacija koje svakodnevno koristimo, omogućava da broj telefona NN lica sačuvamo i da se uz pomoć jednog “klika” prikaže ime, prezime, fotografija upravo te osobe.
”Građani su primali SMS sa sadržinom i linkom na koji je potrebno kliknuti za pregled sadržaja, odnosno koji vodi do određene stranice. Ovdje možemo govoriti o zajedničkoj odgovornosti operatera i političkih partija koje upravljaju stranicom na društvenim mrežama (fan page) - tzv. ‘zajednički rukovaoci’. U konkretnom slučaju građani imaju pravo da zahtijevaju i od političkih partija i operatera informacije o podacima koje se prikupljaju putem linkova u porukama, načinu prikupljanja podataka i dozvoljenosti da se podaci o ličnosti uopšte prikupljaju, odnosno dijele sa drugima”, objasnili su advokati.
Za obradu podataka potreban pristanak
Operateri mogu da obrađuju podatke građana u svrhu pružanja usluge, odnosno zaključenja i izvršenja pretplatničkog ugovora, a za svaku dalju obradu, odnosno dijeljenje podataka, moraju da traže njihov pristanak, tvrde advokati.
Karađuzović - Đinđinović i Milošević su istakli da je to propisano i ZZPL, ali i Zakonom o elektronskim komunikacijama. Tvrde da isto važi i za političke partije, te da naše brojeve telefona u bazama operatera mogu da koriste ti isti operateri da bi nam pružili uslugu, te je svako prikupljanje podataka od stranaka u svrhu vođenja izbornih kampanja i bez pristanka građana jednostavno nezakonito.
”Građani mogu na jednostavan način da utvrde da li političke partije na osnovu podataka koje imaju o njima mogu da utvrde njihov identitet - tako što će podnijeti zahtjev za obavještenje da rukovalac o njemu obrađuje podatke. Ukoliko rukovalac ne postupi po zahtjevu, građani mogu podnijeti zahtjev nadzornom organu za ostvarivanje ovog prava odnosno Agenciji za zaštitu ličnih podataka (Agencija). Agencija ima široka ovlašćenja za sprovođenje ZZPL, između ostalih i da pristupi zbirkama podataka o ličnosti i sredstvima elektronske obrade ličnih podataka”, poručili su advokati.
Ne prelaziti olako preko narušavanja privatnosti
Karađuzović - Đinđinović i Milošević su zaključili da građani ne bi trebalo da prelaze olako preko narušavanja njihove privatnosti.
”Naprotiv, ukoliko nisu dali pristanak za obradu podataka o ličnosti, treba da pitaju i operatore i političke partije sa kim se dijele njihovi podaci: zbog čega se dijele ti podaci, koji podaci se dijele/ razmjenjuju, kako i na osnovu čega prikupljaju podatke, odnosno da iskoriste sva zakonom dozvoljena sredstva kako bi zaustavili nezakonitu obradu uz zahtjev za pravičnu naknadu zbog povrede privatnosti”, poručili su.
Advokati su istakli i da su privredna društva, ako se smatraju društveno odgovornim, već trebalo da usklade poslovanje sa GDPR, ne čekajući usklađivanje crnogorske zakonske regulative i da na taj način opravdaju povjerenje građana...
Poručili su da nepoštovanje ZZPL dovodi do skandala i narušavanja ugleda kod javnosti.
Milionska šteta zbog nezakonitih kovid spiskova
Osudu stručne i šire javnosti na početku pandemije kovida-19 izazvala je odluka tadašnjeg Nacionalnog koordinacionog tijela (NKT) da objavi spisak osoba koje su u samoizolaciji, uz obrazloženje da je to u funkciji poštovanja mjera i zaštite javnog zdravlja.
Ustavni sud utvrdio da je Vlada povrijedila pravo zaštite na privatnost i ličnih podataka, kao i pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života, nakon čega je više stotina građana tužilo državu.
Vlada je krajem godine dala saglasnost da se isplati po 300 eura kao naknada štete građanima i zadužila Zaštitnika imovinsko-pravnih interesa da zaključi poravnanje sa 2.720 osoba sa spornih spiskova.
Bonus video:
