Mjerenja koncentracije PM2,5 suspendovanih čestica u vazduhu, važnih zbog uticaja na zdravlje, ne radi se na prostoru Podgorice.
Kvalitet vazduha, pored Podgorice, analizira se i u drugim crnogorskim gradovima, u Nikšiću, Baru, Tivtu i Pljevljima.
Međutim, monitoring PM2,5 čestica u vazduhu radi se u svim navedenim gradovima, osim u glavnom gradu.
Diana Čavor iz nevladine organizacije „Greenhome“ pojašnjava da najveći uticaj na kvalitet vazduha imaju PM10 i PM2,5 čestice, te da su emisije tih čestica najveće tokom sezone grijanja, dok tokom ljetnjih mjeseci na kvalitet utiču brojni požari.
„Pored prekoračenja PM10 čestica, iako ne postoji monitoring PM2,5 čestica možemo reći da vjerovatno postoji i značajna opterećenost vazduha ovim česticama. Najveći izvori PM2,5 su saobraćaj i industrija“, istakla je Čavor.
Smatra da je posebno važno unaprijediti monitoring kvaliteta vazduha postavljanjem dodatnih mjernih stanica.
„Kada je u pitanju PM2,5, s obzirom da ne postoji monitoring, nemoguće je utvrditi stanje i uticaj ovih čestica na zagađenost. Iz istog razloga ne postoji normativni okvir koji se odnosi na mjere smanjenja negativnog uticaja PM2,5 čestica. Monitoring kvaliteta vazduha treba da bude polazna tačka i osnova u planiranju mjera unapređenja kvaliteta vazduha. U tom smislu, neophodno je u budućem periodu obezbijediti mjerenje PM 2,5“, kazala je Čavor.
Iz Agencije za zaštitu životne sredine, navode da je, u skladu sa Uredbom o uspostavljanju mreže mjernih mjesta za praćenje kvaliteta vazduha, Podgorica pripala južnoj kritičnoj zoni u kojoj je neophodno poboljšanje kvaliteta vazduha.
„Imajući u vidu broj registrovanih motornih vozila u gradu, lokacija na kojoj se nalazi mjerna stanica (na Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog)... odnosno mjerenja treba da preliminarno pokažu koliki je uticaj emisija iz saobraćaja na kvalitet vazduha, uz naravno i ostale uticaje u kumulativnom smislu“, pojašnjavaju iz Agencije.
Iz ove institucije najavljuju da će, u okviru IPA projekta “Jačanje kapaciteta za upravljanje kvalitetom vazduha u Crnoj Gori”, nabaviti opremu koja nedostaje, a obuhvatiće i instrumente za monitoring PM2,5 čestica.
„Predviđeno je da se u Podgorici instalira još jedna mjerna stanica, na kojoj će se pratiti kumulativni uticaj na kvalitet vazduha u pozadinskom urbanom okruženju, gdje je i planirano da se instalira instrument za uzorkovanje PM2,5 čestica“, najavljuju iz Agencije.
„Nadamo se da će tenderska procedura nabavke opreme započeti početkom 2018. godine, a završetak zavisi od postupka koji se sprovodi po pravilima Evropske komisije“, navode iz Agencije dodajući, da će postupak sprovoditi Ministarstvo finansija.
Instrument za PM2,5 čestice košta oko 20.000 eura, a usluge akreditovane laboratorije za mjerenje tog polutanta, na jednom mjernom mjestu, na godišnjem nivou, uz troškove redovnog servisa i kalibracije iznose oko 20.000 eura.
Koncentracije PM10 čestica često iznad dozvoljenog
Dok se koncentracija PM2,5 čestica ne kontroliše, broj prekoračenja koncentracije PM10 čestica u Podgorici je visok.
„Srednje dnevne vrijednosti PM10 čestica su u Podgorici, prema posljednjem Izvještaju o stanju kvalitetu vazduha za 2015. godinu, 82 dana prelazile propisanu graničnu vrijednost od 50 mikrograma po metru kubnom“, kazala je Čavor, dodajući da je dozvoljeni broj prekoračenja 35 dana tokom godine. Tokom sezone grijanja 2016/2017 godine tokom 79 dana propisana koncentracija PM10 čestica je prekoračena, dok su koncentracije bile povećane proteklih mjeseci usljed velikog broja požara.
Uprava grada može da radi monitoring
Glavni grad vrši periodični monitoring, ali iz Agencije za zaštitu životne sredine navode da u skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha, uprava grada može formirati mjerne stanice koje će redovno kontrolisati vazduh u gradu.
„Ostaje otvorena mogućnost da lokalne samouprave, u skladu sa finansijskim mogućnostima, uspostave kontinuirani monitoring kako bi se poboljšala geografska pokrivenost u odnosu na mikrolokacijsku raspodjelu zagađujućih materija u vazduhu“, navode iz Agencije za zaštitu životne sredine. U NVO „Greenhome“ navode da na lokalnom nivou postoje dobri propisi, ali da se moraju implementirati.
Zbog velikog unosa čestica završava se u bolnici
Čavor objašnjava da čestice PM2,5 imaju vrlo bitan uticaj na ljudsko zdravlje, a kompleksne su mješavine različitih jedinjenja čija je veličina manja od 2,5 mikrona i dolaze do najdubljih djelova pluća gdje se talože.
„Posljedice velikog unošenja ovih partikula u pluća obično završavaju sa hospitalizacijom, a mogu da izazovu negativne efekte po zdravlje i pri kratkim izlaganjijma, na primjer samo jedan dan, a pogotovo pri dugim izlaganjima“, kazala je Čavor.
Dodaje da je kvalitet vazduha najvažniji ekološki faktor sa aspekta uticaja na zdravlje ljudi. „Crna Gora se nalazi na čak drugom mjestu u Evropi po broju prijevremenih smrti zbog lošeg kvaliteta vazduha, pa ovo predstavlja jedan od krucijalnih problema ne samo u oblasti ekologije, već i u oblasti zdravstva na nivou cijele zemlje“, zaključuje Čavor.
Bonus video:
